INVESTIGATION OF ADOLESCENTS’ ATTITUDES TOWARD GENDER EQUALITY: ESKİŞEHİR SAMPLE

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 608 - 629, 27.12.2020

Deniz Türkmen , Gökhan Alptekin

https://doi.org/10.35452/caless.2020.32

Cited By: 1

Öz

Gender equality is one of the main public issues today. Gender discrimination which is caused by gender roles shapes the life in the society and results in inequality between males and females. Adolescence period is important in order to determine the attitudes toward gender equality and to understand how gender roles affect interpersonal relations. The aim of the present study was to investigate high school students’ attitudes toward gender equality in terms of the variables of gender, age, type of school, parents’ educational level and employment status of mother, and to present suggestions on the issue. The sample group of the study consisted of 313 high school students (145 females and 168 males), studying in five different types of state high schools in the center of Eskişehir city in 2019-2020 academic year. “Personal Information Form” and “Gender Equality Scale” developed by Gözütok vd. (2017), were used as data collection tools. In the analysis of data, “t-Test” and “One-Way ANOVA” were used. According to the results obtained from the study, there is a significant level of difference between the high school students’ attitude toward gender equality and gender and age. However, there is not a significant level of difference in terms of parents’ educational level and the employment status of mother. In terms of type of school, it has been revealed that there is a significant level of difference in gender equality attitudes of the adolescents studying in Religious Vocational High School and Anatolian Vocational Technical High School whereas there is not a significant difference in the attitudes of Science High School, Social Sciences High School and Anatolian High School students. The findings have shown that adolescents do not adopt “understanding that considers male as superior” and “understanding that subjects females to males”.

Anahtar Kelimeler

Adolescence, Attitude, Gender, Gender Equality, Eskişehir

ERGENLERİN TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNE İLİŞKİN TUTUMLARININ BELİRLENMESİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ

Öz

Günümüzde toplumsal cinsiyet eşitliği en çok konuşulan konulardan biridir. Toplumsal cinsiyet rollerinden kaynaklanan cinsiyet ayrımları, kadınların ve erkeklerin yaşamını şekillendirmekte ve cinsiyetler arasında eşitsizlik yaratmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin tutumların tespit edilmesi ve bunun kişiler arası ilişkilere nasıl yansıdığının anlaşılması açısından ergenlik dönemi önemlidir. Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin tutumlarının cinsiyet, yaş, okul türü, anne-babanın eğitim düzeyi ve annenin çalışma durumu değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğinin incelenmesi ve konuyla ilgili önerilerin sunulmasıdır. Araştırmanın örneklemini, Eskişehir İli Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı, il merkezinde Anadolu Lisesi, İmam Hatip Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, Fen Lisesi, Mesleki Teknik Anadolu Lisesi olmak üzere rastgele seçilen beş farklı okul türünde, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında eğitim gören, 145’i kız, 168’i erkek olmak üzere toplam 313 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verilerini toplamak için Gözütok vd. (2017) tarafından geliştirilen Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde “t-Testi” ve “Tek Yönlü Varyans Analizi” kullanılmıştır.Araştırma bulgularında, ergenlerin cinsiyet eşitliğine yönelik tutumlarının, cinsiyet ve yaş değişkenleri açısından anlamlı farklılık gösterdiği; anne-baba eğitim düzeyleri ve annenin çalışma durumu açısından anlamlı farklılık göstermediği saptanmıştır. İmam Hatip Lisesi ve Mesleki Teknik Anadolu Lisesinde okuyan ergenlerin, diğer okul türüne mensup olan ergenler ile toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik tutumları arasındaki farkın anlamlı olduğu; Fen Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi ve Anadolu Lisesinde eğitim gören ergenlerin tutumları arasında ise anlamlı bir farklılığın olmadığı tespit edilmiştir. Bulgular ergenlerin, erkeği egemen kılan anlayışı ve kadını erkeğe bağımlı kılan anlayışı benimsemediğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Ergenlik, Tutum, Toplumsal Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Eskişehir

Kaynakça

• Alptekin, D. (2014). Çelişik duygularda toplumsal cinsiyet ayrımcılığı sorgusu: Üniversite gençliğinin cinsiyet algısına dair bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,32, 203-211.
• Altınova, H.H. & Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Journal of Socrety & Social Work, 24(2),9-22.
• Aslan, A.(2007). Lise son sınıf kız öğrencileri cinsiyet rollerine ilişkin düşünceleri(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ataman, H. (2009). LGBTT hakları insan haklarıdır. İnsan Hakları Gündemi Derneği Yayını.
• Atış, F. E. (2010). Ebelik/hemşirelik 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Bartini, M. (2006). Gender role flexibility in early adolescence: Developmental change in attitudes, self-perceptions, and behaviors. Sex Roles (55), 233–245.
• Baykal, S. (1988). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet rolleri ile ilgili kalıp yargılarının Bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Baykal, S.(1991). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet rolleri ile ilgili kalıp yargılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Psikolojik Danışman ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 66-75.
• Bolak-Boratav, H. (2001). Feminist psikoloji: Nedir, nasıl gelişti, psikolojiye getirdiği yeni açılımlar. Türk Psikoloji Yazıları, 4 (7),1-19.
• Bulanda, R. E. (2004). Paternal involvement with children: The influence of gender ideologies. Journal of Marriage and Family, (66) 40-45.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş.D. & Demirel, E.(2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
• Cenkseven, F. (2002). Ergenlerin cinsiyet ve cinsiyet rollerinin benlik imajına etkisi. Eğitim ve Bilim, 27(125), 28-35.
• Couter, C. A., Head, R. M., Bumpus, F. & Mchale, S. M. (2001). Household chores: under what conditions do mothers lean on daughters?. New Directions İn Child Development, (94), 23-41.
• Çeber, E., Nazlı, A., Mermer, G., Yücel, U., Demirelöz, M., Eksioğlu, A. & Aslan, G.(2009).Ergenlerde cinsiyet eşitliği ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, (2) 5-15.
• Çelik A. S., Pasınlıoğlu, T., Tan, G. & Koyuncu, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet eşitliği tutumlarının belirlenmesi, Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(3), 181-186.
• Demirel, Ö.(2007). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Pegem Yayıncılık.
• Demren, Ç. (2001). Ataerkillik ve erkeklik biçimlerinin karşılıklı ilişkileri ve etkileşimleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Diekman, A. B., Eagly, A. H. &Kulesa, P. (2002). Accuracy and bias in stereotypes about the social and political attitudes of women and men. Journal of Experimental Social Psychology, 38(3), 268–282.
• Dökmen, Z.(2014). Toplumsal Cinsiyet, Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Remzi Kitabevi.
• Düşmez, İ.(2016). Çocuk gelişim bölümü öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolü tutumlarının incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies.47, 489-509.
• Esen, E., Öztürk, B. & Siyez, D.M. (2018). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeği’nin ergen formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nesne Psikoloji Dergisi, 6(12), 144-173.
• Fenyes, H. (2014). Gender role attitudes among higher education students in a borderland central-eastern european region called ‘Partium’. CEPS Journal, 4(2),49-70.
• Flowers, N. (2010). Pusulacık. Çocuklar için insan hakları eğitimi kılavuzu. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Frieze, I. H., Kogovsek, T., Rener, T., Horvat, J. & Sarlija, N. (2003). Gender-role attitudes in university students in the United States, Slovenia, Croatia. Psychology of Women Quarterly, 27(3),256-261.
• Galambos, N. L., Almeida, D. M. & Petersen, A. C. (1990). Masculinity, femininity and sex role attitudes in early adolescence: Exploring gender intensification. Child Development, 61(6), 1905-1914.
• Gözütok, F. D., Toraman, Ç. & Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitliği ölçeğinin geliştirilmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1036-1048.
• Hill, J. P. & Lynch, M. E. (1983). The intensification of gender related role expectations during early adolescence. In J. Brooks Gunn & A. C. Petersen (Eds.), Girls at puberty (pp. 201- 228). Plenum.
• Huston-Stein, A. & Welch, R. L. (1979). Sex role development and the adolescent. In J. Adams (Ed.) Understanding adolescence (4th ed.). Allyn & Bacon.
• Kağıtçıbaşı, Ç. & Kansu, A. (1991). Cinsiyet rollerinin sosyalleşmesi ve aile dinamiği: Kuşaklararası bir karşılaştırma. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Aile Yazıları, 5(3), 79-93.
• Kalaycı, N., Hayırsever, F. & Özcan, F.Z. (2012). İlköğretim okulu öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin algıları. 2. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Turkish Studies, 9(2), 811-831.
• Kalaycı, N. &Hayırsever, F.(2014). Toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamından vatandaşlık ve demokrasi eğitimi ders kitabına yönelik bir İnceleme ve bu konuya ilişkin öğrenci algılarının belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(3), 1-26.
• Katz, P. A. & Ksansnak, K. R. (1994). Develeopmental aspects of gender role flexibility and traditionality in middle childhood and adolescence. Developmental Psychology, (30), 272-282.
• Kavuran, E.(2011). Atatürk üniversitesi sağlık bilimleri fakültesi hemşirelik öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine bakışlarının belirlenmesi(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kılıç, A. Z, Beyazova, A, Akbaş, H. M., Zara, A. & Serhatlı, İ. (2014). Okul çağı çocuklarının toplumsal cinsiyet algıları. Gündelik yaşam örnekleriyle cinsiyetçiliğin benimsenme durumuna ve esneyebilme olasılığına dair bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi,17(2), 122-151.
• Kuzgun, S. & Sevim, S. A. (2004). Kadınların çalışmasına karşı tutum ve dini yönelimler arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1),14-27.
• Lindberg, S. M., Hyde, J. S. & Hirsch, L. M. (2008). Gender and mother-child interactions during mathematics homework: The importance of individual differences. Merril-Palmer Quarterly, 54 (2), 232-255.
• Oswald, L. D. & Lindstedt, K. (2006). The content and function of gender self-stereotypes: An exploratory investigation. Sex Roles (54), 447–458.
• Öngen, B. & Aytaç, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları, 48,1-18.
• Öztürk, S. (2012). “Kadın/erkek olma süreçleri” ile ilgili yaklaşımlar: İstanbul anadolu yakasında bulunan ve farklı özelliklere sahip liselerde yapılan niteliksel çalışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Panayotova, E. & Brayfield, A. (1997). National context and gender idelogy: Atttitudes toward womens employment in Hungary and the United States, Gender Society, 11(5),627-655.
• Perrone, K. M., Wright, S. L. & Jackson, Z. V. (2009). Traditional and nontraditional gender roles and work-family interface for men and women. Journal of Career Development, 36(1), 8-24.
• Pınar, G., Taşkın, L. & Eroğlu, K.(2008). Başkent üniversitesi yurdunda kalan gençlerin toplumsal cinsiyet rol kalıplarına ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 15(1), 47-57.
• Read, J. G. (2002). Challenging myths of muslim women: The influence of Islam on Arab-American women’s labor force activity. The Muslim World,92(1-2), 19-37.
• Rowley, S. J., Kurtz-Costes, B., Mistry, R. & Feagans, L. (2007). Social status as a predictor of race and gender stereotypes in late childhood and early adolescence. Social Development, 16(1), 150–168.
• Ruble, D.N. & Martin, C.L.(1998). Gender development. In W. Damon, N, Eisenbery (Eds), Handbook of child psychology; Vol: 3 Social, emotional and personality development, (5. ed., pp. 933-1016), Wiley.
• Savaş, G. (2018). Türkiye’de yaşayan bireylerin toplumsal cinsiyet eşitliği algısı. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi,1(2),101-121.
• Sevim, S. A. (2006). Religious tendecy and gender roles: Predictors of the attitudes toward women’s work roles?. Social Behavior and Personality: An International Journal, 34(1), 77-86.
• Tunç, H. (2013). Toplumsal değişim sürecinde din ve toplumsal cinsiyet: Lise gençliği üzerine sosyolojik bir araştırma(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Uçan, G. & Baydur, H. (2016). Türk erkeklerinde cinsiyet eşitiliği ölçeği’nin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. International Journal of Social Science,(47), 289-308.
• Vefikuluçay, D., Zeyneloğlu, S., Eroğlu, K. & Taşkın, L. (2007). Kafkas üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi,14(2), 26-38.
• Yılmaz, D. V., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L. & Eroğlu, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1): 775-792.
• Zeyneloğlu, S. (2008) Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları(Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• İnternet Kaynakları Çalışkan, B. (2016). Okulların toplumsal cinsiyete duyarlılık açısından değerlendirilmesi-başlangıç durum değerlendirmesi ve ihtiyaç analiz raporu. 05 Eylül 2020 tarihinde Erişildi: http://www.researchgate.net/publication/301621171
• Engin Demir, C., Kılıç, A. Z., Çalışkan, B., Hanbay Çakır, E., Karaman, N. G. & Özbek, Ü. Ş. (2016). Okulların toplumsal cinsiyete duyarlılık açısından değerlendirilmesi: Başlangıç durum değerlendirmesi ve ihtiyaç analizi raporu. 03 Eylül 2020 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı internet adresinden erişildi:http://etcep.meb.gov.tr/application/assets/admin/uploads/userfiles/files/araştirma_raporu.pdf
• T.C. Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü. (2008). Toplumsal cinsiyet eşitliği ulusal eylem planı 2008-2013, 07.09.2020 tarihinde internet adresinden erişilmiştir:http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/TCEUlusaleylemplani.pdf.
• UN (2008). The role of men and boys in achieving gender equality. E.T. 01.12.2020 www.un.org/womenwatch/daw/public/w2000/W2000%20Men%20and%20Boys%20E%20web.pdf.
• WHO. (2011). Gender mainstreaming for health managers: A pratical approach. [Online]http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/44516/1/9789241501071.eng.pdf.Erişim Tarihi. 06.09.2020.