Dardanelles, Hellespont, Çanakkale: Çanakkale Maps

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 22, 109 - 134, 15.04.2017

Yasemin Nemlioğlu Koca

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.310563

Cited By: 1

Öz

Throughout the history, states have increased their power on the world politics and the public opinion according to their rule on the seas. Turkish history also has similar properties in this respect and maps about maritime history provide sources for researchers. Maps show the political, military, social and economic characteristics as well as reflect the cultural and artistic values of their periods. In this scope, Çanakkale, with its location combining two continents, is very important and it has been the subject of many historical maps because it is the gate of Anatolia, the Marmara Sea and the Black Sea. Çanakkale had a significant place in the activities at sea by Gallipoli which was selected as the first naval base in the Ottoman Empire and afterwards it has gained a special importance because of its proximity to the capital İstanbul. Çanakkale appears in many historical maps due to its location and history. Changes of the city and its surroundings over time are also identified in these maps. Moreover, maps produced for the Gallipoli Campaign, which is the most important front of the First World War, are shedding light on the naval and land battles of the period. In this study, an attempt has been made to explain features of maps selected from different periods and especially maps produced during the Gallipoli Campaign have been introduced.

Anahtar Kelimeler

Map, Çanakkale, Geography

Dardanelles, Hellespont, Çanakkale: Çanakkale Haritaları

Öz

Tarih boyunca devletler, denizlere egemen olma durumlarına göre dünya siyaset ve kamuoyunda etkinliklerini arttırmıştır. Türk Tarihi de bu açıdan benzer özellikler taşımakta ve denizcilik tarihinin araştırılmasında yazılı kaynaklardan biri olan haritalar çalışmalara kaynak sağlamaktadır. Haritalar, dönemlerinin siyasi, ekonomik, askeri ve sosyal değerlerini aktarmalarının yanı sıra estetik ve kültürel özelliklerini de yansıtırlar. Bu kapsamda iki kıtayı birleştiren konumuyla Çanakkale, Anadolu’nun, Marmara Denizi’nin ve Karadeniz’in kapısı olması nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir ve birçok tarihi haritaya konu olmuştur. Osmanlı Devleti’nde ilk deniz üssü olarak Gelibolu’nun seçilmesiyle Çanakkale, denizlerdeki faaliyetlerde her dönem önemli yere sahip olmuş ve sonrasında da Başkent İstanbul’a yakınlığı nedeniyle ayrı bir önem kazanmıştır. Çanakkale bu konumuyla ve şehirsel dokusuyla birçok tarihi haritada yer almaktadır ve bu haritalarda şehrin ve çevresinin zaman içerisinde değişimleri de tespit edilmektedir. Ayrıca I. Dünya Savaşı’nın en önemli cephesi olan Çanakkale için üretilen deniz ve kara haritaları dönemin savaşlarına ışık tutmaktadır. Bu çalışmada, farklı dönemlerden seçilen haritalar incelenerek kaynaklar arasında ilişki kurulmuş, özellikle Çanakkale Savaşları sırasında üretilen haritalar tanıtılmıştır

Anahtar Kelimeler

Harita, Çanakkale, Coğrafya

Kaynakça

• Bell, Robert E. Women of Classical Mythology: A Biographical Dictionary, Oxford University Press, New York 1993.
• Cline, Eric H. The Trojan War: A Very Short Introduction, Oxford University Press, New York 2013.
• Dağgülü, İbrahim B. “15-18. Yüzyıllarda Çanakkale Boğazı’nı Koruyan Büyük Askeri Yapılar ve Bataryaları”, YTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, İstanbul 2007, s. 22-43.
• Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri Tarihi, Yayına Hazırlayan: Ebru Altan, Dünya Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• De Clavijo, Ruy Gonzales. La Embajada A Tamorlán, Madrid 1406(Orijinal eser); Timur Devrinde Semerkand’a Seyahat, (Çev: Ömer Rıza Doğrul), Nakışlar Yayıncılık, No:5, İstanbul 1975, s.311.
• De Thévenot, Jean. Relation D’un Voyage Fâit Au Levant, Publisher: Thomas Joly, Paris 1664(Orijinal eser); Thévenot Seyahatnâmesi, Yayına Hazırlayan: Stefanos Yerasimos, (Çev: Ali Berktay), Kitap Yayınevi, İstanbul 2009.
• De Tournefort, Joseph Pitton. Relation D’un Voyage du Levant, Publisher: La Compagnie, Paris 1718(Orijinal eser); Tournefort Seyahatnamesi, Yayına Hazırlayan:Stefanos Yerasimos, (Çev: Ali Berktay), Kitap Yayınevi, İstanbul 2005.
• Du Loir, Sieur. Les Voyages du Sieur du Loir En Turquie 1639, Publisher: François et Gervais Clouzier, Paris 1654, s.206, 209(Orijinal eser).
• Ellison, James. “George Sandys: Travel, Colonialism and Tolerance in the Seventeenth Century”, Ed: W. Brown Patterson, Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies, Vol. 36, No. 1 (Spring 2004), University of Chicago Press, p. 118-120.
• Evliya Çelebi, Seyahatname, Yayına Hazırlayan: Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003, C.5., s.157-167.
• Grelot, Guillaume Joseph. Relation Nouvelle D’un Voyage De Constantinople, Publisher: Damien Foucault, Paris 1680(Orijinal eser); İstanbul Seyahatnamesi, Yayına Hazırlayan: Alaattin Eser, (Çev: Maide Selen), Pera Turizm Yayınları, İstanbul 1998.
• İnalcık, Halil. “Fatih’e Kadar Çanakkale Boğazı, Gelibolu Osmanlı Üssü ve Osmanlı-Venedik Karşılaşması”, Çanakkale Tarihi, C.I, Değişim Yayınları, İstanbul 2008.
• Harvey, P.D.A. “Mathew Paris’s Map of Palestine”. Thirteenth Century England VIII: Proceedings of the Durham Conference 1999, Ed: Michael Prestwich, Richard Britnell, Robin Frame, Boydell Press, Suffolk 2001, s.173.
• Herodotos, Historia, M.Ö.4.yy(Orijinal eser)-Herodot Tarihi, (Çev: Müntekim Ökmen), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2002.
• Levi, Mario-Annalina. Itineraria Picta: Contributo Allo Studio Della Tabula Peutingeriana, Bretschneider Press, Rome 1967.
• Ölçer, Mehmet Şevki. Haritacı Mehmet Şevki Paşa ve Türk Haritacılık Tarihi(1919 yılına kadar), Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1980.
• Raczynski, Edward. Dziennik Podrozy do Turcyi Odbytey W Roku MDCCCXIV Przez Edwarda Raczynskiego, Wroclaw 1821(Orijinal eser); 1814’de İstanbul ve Çanakkale’ye Seyahat, (Çev: Kemal Turan), Kervan Kitapçılık, İstanbul 1980, s.80-113-158.
• Sezen, Tahir. Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, No:21, Ankara 2006, s.108.
• Sözen, Metin. - Dülgerler, Osman Nuri. Mîmar Muzaffer’in Eserleri, O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, Ankara 1978.
• Talbert, Richard J.A. Rome’s World: The Peutinger Map Reconsidered, Cambridge University Press, New York 2010.
• “The Sawley Map from the Imago Mundi by Honorius Augustodunensis”. Pen and Parchment: Drawing in the Middle Ages, Ed: Melanie Holcomb, Metropolitan Museum of Art, New York 2009, s.110-112.
• Tursun Bey, Târîh-i Ebü’l-Feth, Yayına Hazırlayan: Mertol Tulum, Baha Matbaası, İstanbul 1977, s.75.
• Yavuz, Mehmet F. “İlkçağda Gelibolu Yarımadası”, Çanakkale Savaşları Tarihi I, Yayına Hazırlayan: Mustafa Demir, Değişim Yayınları, İstanbul 2008, s. 419-446.