Pisye – Pladasa Koinonuna Bağlı Kırsal Yerleşim İzleri

Yıl 2019, Sayı: 27, 31 - 55, 18.12.2019

Ufuk Çörtük , Şahin Gümüş

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.661075

Öz

Çalışma, Muğla İli sınırları içinde, kuzeyde ve batıda Menteşe İlçe sınırı ile güneyde Gökova deniz kıyı şeridini kapsamaktadır. Bu alanda yapılan epigrafik araştırmalar neticesinde yörede ele geçen bazı belgeler Pisye’nin, Pladasa ile bir koinon (birlik) oluşturduğunu göstermektedir. Pisye-Pladasa Koinonunun birlik kentleri olan Pisye (Yeşilyurt) iç Karia’da, Pladasa (Sarnıç) ise Gökova Körfezinde kıyıya yakın bir konumda yer almaktadır. Koinonun territoriumu içinde önemli iki üyesi dışında epigrafik veriler ışığında lokalize edilen Londeis (Çiftlikköy), Leukoideis (Çırpı), Koloneis (Yeniköy) yerleşimleri de bulunmaktadır. Bu yerleşimler koinon çatısı altında tarımsal kimliğiyle var olan küçük köy ve çiftlik evi tarzında yerleşimlerden oluşmaktadır. Yerleşim izleri, Pisye-Pladasa’nın oluşturduğu bu yerel koinon birlikteliği içinde merkezi bir kent olgusundan uzak etrafı herhangi bir surla çevrili olmayan, doğal terasların düzeltilmesi ile oluşturulan alanlarda birleşik odalardan oluşan yapı gruplarının olduğu kırsal karakterli yerleşimleri işaret etmektedir. Bu komelerin koinon içinde ne kadar etkili oldukları tam olarak bilinmemekle birlikte, konumları ve yerel üretime sağladıkları katkı koinon için önemli bir dayanak olmalıdır. Gerek tespit edilen yüzey buluntuları gerekse epigrafik malzemelerin aktardığı bilgiler, en azında Hellenistik dönemden Geç Antik Çağa kadar koinon bütününde çiftlik evlerinin ve çevirmelerin de içinde olduğu bir yönetim şeması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Karya, Pisye, Pladasa, koinon, kırsal yerleşim

Kaynakça

• ANTOURD, Natalie ( 2005). “Les Pesons: Vestiges D’un Artisanat Textile”, Anatolia Antiqua XIII, 421-434. AYDINOĞLU, Ümit (2017). “Dağlık Kilikia’da Kırsal Yerleşimlerde Kentsel Mimari: Işıkkale ve Karakabaklı Örnekleri”, Antik Dönemde Akdeniz’de Kırsal ve Kent Sempozyum Bildirileri4-7 Nisan 2016, (ed. Ümit Aydınoğlu-Ahmet Mörel), Mersin: Mersin Üniversitesi,61-77. AYDOĞMUŞ, Nihan (2017). “2015-2016 Yılı Myrina ve Gryneion Yüzey Araştırmalarında Bulunan Pişmiş Toprak Ağırlıklar” Myrina ve Gryneion Arkeolojik Yüzey Araştırmaları Belgeler ve Yeni Araştırmalar (ed. Murat Çekilmez- Emel Dereboylu Poulain), Ankara: Aliağa Belediyesi Kent Kitaplığı Dizisi 3, 225-236. BARAN, Abdülkadir – GÜMÜŞ, Şahin (2013). “Thera Survey Project 2011”, SOMA 2012: Identity and Connectivity, Proceedings of the 16th Symposium on Mediterranean Archaeology, Florence, Italy, 1–3 March 2012, (ed. Luca Bombardieri-Anacleto D’Agostino vd.), Oxford: BAR International Series 2581, 253-258. BARAN, Abdülkadir (2013). “Thera Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırmaları 2011”, AST, 30.1: 281-298. BARAN, Abdülkadir (2014). “Thera Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırmaları 2012”, AST, 31.2: 174-189. BARAN, Abdülkadir (2015). “Thera Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları”, AST, 32.2: 175-188. BARAN, Abdülkadir (2016). “Thera Antik Kenti ve Çevresi 2014 Çalışmaları”, AST 33. 1: 301-312. BLÜMEL, Wolfgang (1991). Die Inschriften der Rhodischen Peraia. Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 38, Bonn: Habelt. BRESSON, Alain (1991). Recueildes Inscriptions de la Pérée Rhodiene (PéréeIntégrée), Besançon: Université de Franche-Comté. CURTİS, I. Robert (2001). Ancient Food Technology, Leiden: Brill. ÇÖRTÜK, Ufuk – GÜMÜŞ, Şahin (2018). “Muğla Menteşe İlçesi Pisye Pladasa Koinonu Yüzey Araştırması (2016)”, AST, 35. 2: 531-554. ÇÖRTÜK, Ufuk – GÜMÜŞ, Şahin (2017). “Muğla Menteşe İlçesi Yeşilyurt (Pisye) Yerleşimi Arkeolojik Araştırmaları”, Muğla Şehir Yazıları, (ed. Erdoğan Keleş vd.), Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 71-88. DİLER, Adnan (1998). “İç Karya Yüzey Araştırmaları-1996”, AST, 15.2: 404-422. DİLER, Adnan (2007). “Karya’da Damlıboğaz/Hydai, Leleg Yarımadası Pedasa, Aspat, Kissebükü-Anastasiapolis, Mobolla Kalesi ve Sedir Adası/Kedreai-Gelibolu Yüzey Araştırmaları 2004-2005”, AST, 24. 2: 479-500. DİLER, Adnan (2015). “Agricultural Land Use in Lelegian Termera Change in Settlement Model in Agricultural Landscape”, Olive Oiland Wine Production in Eastern Mediterranean During Antiquity, International Symposium Proceedings 17-19 November 2011 Urla/Turkey (ed. Adnan Diler, Kaan Şenol, Ümit Aydınoğlu.) İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1-30. DİLER, Adnan - GÜMÜŞ, Şahin (2016). “Bodrum Yarımadası Leleg Yerleşimleri, Adalar, Aspat (Strobilos), Kissebükü (Anastasıoupolis), Damlıboğaz (Hydai), Pilavtepe, Sedir Adası (Kedreai Yüzey Araştırmaları 2014”, AST, 33.1: 147-170. DURUGÖNÜL, Serra (1998). Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien, AMS 28, Bonn: Dr. Rudolf Habelt. FRANKEL, Rafael (2003). “The Olynthus Mill, Its Origin, and Diffusion: Typology and Distribution”, AJA 107. 1: 1-21. FRASER, Peter Marshall– BEAN, George Ewart (1954). The Rhodian Peraea and Islands, London: Oxford University Press. GÜNER, İbrahim (2001). “Muğla ve Çevresindeki Yerleşmelerin Gelişmelerini Etkileyen Coğrafi Faktörler” Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 4: 105-132. HELD, Winfried (2005). “Loryma ve Karia Chersonesos’unun Yerleşim Sistemi”, Olba 12: 85-100. HİLD, Friedrich (2013). Meilensteine, Straβen Und Das Verkehrsnetz Der Provinz Karia, Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften. KIRCA, E. Deniz Oğuz –DEMİRCİLER, Volkan (2015). “Antik Dünyada Kırsal Ekonomi: Karya Kersonesosu’ndan Yeni Kanıtlar”, Anadolu 41: 51-76. KIZIL, Abuzer (2008). “2006 yılı Muğla ili Milas İlçesi ile Ören ve Selimiye Beldelerinde Arkeolojik Yüzey Araştırması”, AST, 25.3: 357-374. KIZIL, Abuzer (2009). “2007 yılı Muğla ili Milas İlçesi ile Ören ve Selimiye Beldelerinde Arkeolojik Yüzey Araştırması”, AST, 26. 3: 293-310. KONECNY, Andreas (1993). “Turmgehöft zwischen Belkonak und Gökçeyazı”, Lykische Studien 1: die Siedlungs kammer von Kyaneai (Asia Minor Studien 9), (ed. Frank Kolb), Bonn: Dr. Rudolf Habelt,87-94. KONECNY, Andreas (1997). Hellenistische Turmgehöfte in Zentral und Ostlykien, Wien: Phoibos-Vlg. KOPARAL, Elif (2014). Klazomenai Khora’sında Arazi Kullanımı ve Tarım Potansiyeli, Arkeolojide Bölgesel Çalışmalar Sempozyum Bildirileri, Yerleşim Arkeolojisi Serisi 4 (ed. D. Burcu Erciyas), İstanbul: Ege Yayınları, 125-145. LABUFF, Jeremy (2010). Karian Sympoliteiai: Causes And Implications Of Political Merger at The Periphery Of The Greek World, Pennsylvania: University of Pennsylvania, (Yayınlanmamış doktora tezi). MA, John (1998). “The Koinon of the Laodikeis in the Rhodian Peraea”, Epigraphica Anatolica 28: 9-10. PATON, William Roger (1889). “Pisye in Caria”, CR 3: 333, 334. PIMOUGUET-PEDARROS, Isabelle (1997).“Pour Une Analysedes Pratiques Territoriales et des Politiques de Défense en Asie Mineure: L’exemple de la Carie Antique”, Dialoguesd’Historie Ancienne 23/1: 119-143. RADT, Wolfgang (1970). Siedlungen und Bauten auf der Halbinsel von Halikarnassos, Istanbuler Mitteilungen Beiheft, Tübingen: Wasmuth&Zohlen. RACKHAM, Oliver – MOODY, Jennifer (1996). The Making of the Cretan Landscape, Manchester: Manchester University Press. REGER, Gary (1998). “The Koinon of the Laodikeis in Caria”, Epigraphica Anatolica 30: 11-17. ROTROFF, I. Susan (1997). Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material, The Athenian Agora, Vol. 29, Princeton, New Jersey: Princeton Academic Press. RUGGIERI, Vincenzo (2007). La Caria Bizantina: topografia, archeologia ed arte (Mylasa, Stratonikeia, Bargylia, Myndus, Halicarnassus), Soveria Mannelli: Rubbettino. RUGGIERI, Vincenzo (2009). “The Carians in The Byzantine Periods”, Die Karer und Anderen (ed. Frank Rumcheid), Bonn: Habelt, R,207-220. SERİN, Ufuk (2013). “Karya’daki Geç Antik ve Bizans Dönemi Yapı ve Yerleşimleri Üzerine Bazı Gözlemler”, METU JFA 2013/1 (30:1): 191-211. SUMMEREY, Kai Michael (2008) “Die chora von Pergamon. Studien zu grenzen Siedlung struktur und Wirtschaft”, IstMitt 58: 135-170. ŞAHİN, Mehmet Çetin (1976). The Political and Religious Structure in the Territory of Stratonikeia in Caria, Ankara: Şafak Matbaası. ŞANLI, Aysun (2003). “Ländliche Siedlungen”, Lykische Studien 6 (Asia Minor Studien 48), (ed. Frank Kolb), Bonn: Dr. Rudolf Habelt, 45-65. TAKMER, Burak – ÖNEN, Nihal Tüner (2007). Via Sebaste, Anadolu’nun En İyi Korunmuş Roma Yolunun Varsak’tan Geçen Güzergahı, Antalya: Varsak Belediyesi Kültür Yayınları. VARİNLİOĞLU, Ender – vd. (1990). “Une Inscription De Pladasa En Caria” REA 92: 59-78. VARİNLİOĞLU, Ender (1992). “Pisiköy”, AST, 9: 137-140. YENER, Banu (1995). “Drei Turmgehöfte auf dem Bergrücken von Tüse”, Lykische Studien 2 (Asia Minor Studien 18), (ed. Frank Kolb), Bonn: Dr. Rudolf Habelt, 69-92.