BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER (BAĞIMSIZ DÜZENLEYİCİ KURUMLAR): SİGORTACILIK VE ÖZEL EMEKLİLİK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 29, 30.06.2020

İlhan Ege

Öz

1970 ve 1980 yılları arasında liberalizasyonun ilk dalgası döneminde bağımsız düzenleyici kurumların gerekliliği artmıştır. Küreselleşme, açık ekonomi, deregülasyon bu gerekliliği hızlandırmıştır. Bu dönemde birçok bağımsız düzenleyici kurum hem gelişmiş ekonomilerde hem de gelişmekte olan ekonomilerde kurulmuştur. 1990’lı yıllarda Rusya ve Brezilya krizleri gibi ekonomik krizler dünya ekonomisini etkilemiştir. Bu krizler nedeniyle hükümetler finansal sektör gibi önemli sektörleri kontrol etmek istemişlerdir. Sigorta firmaları bankalar ile birlikte günümüz serbest piyasa ekonomilerinin en önemli finansal kurumlardır. Türk sigortacılık sektörü Türkiye’nin finansal servislerinin büyüyen kısmıdır. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun öncelikli fonksiyonu sigortacılık sektöründe düzenleme ve denetlemedir. Bu nitel tanımlayıcı makale bağımsız düzenleyici kurumların regülasyon, denetleme, politika yapma rollerini Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu örneğine odaklanarak incelemektir. Sonuçlar önermektedir ki Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu gibi bu bağımsız düzenleyici kurumlar ülkelerin ekonomileri için önemli role sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Devlet, Bağımsız İdari Otorite, Bağımsız Düzenleyici Kurum, Üst Kurul, Sigortacılık

Kaynakça

• 4059 Sayılı Hazine Müsteşarlığı İle Dış Ticaret Müsteşarlığının Amaç, Ana Hizmet Birimleri, Görev ve Teşkilatları İle Müsteşarları İsimli Kanun, 20 Aralık 1994 tarihli ve 22147 Sayılı Resmi Gazete
• 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, 7 Nisan 2001 tarihli 24366 sayılı Resmi Gazete
• 7397 Sayılı Sigorta Murakabe Kanunu, 30/12/1959 Tarih, 10394 Sayılı Resmi Gazete
• Acar, M., Bilge A., Emek U., Ulusoy A. (2003). “Değişen Dünyada ve Türkiye’de Devlet Bağımsız Düzenleyici Kurullar: Nereye”, İktisat, İşletme ve Finans, 206.
• Akın, F. (2017). İkinci Dünya Savaşı Sonrası Yenidünya Düzeni ve Türkiye. İş ve Hayat, 3 (5), 119-135.
• Akın, F. ve Nalân E.(2010). Bankacılık sektörünü düzenleyen otoritelerin yapılanması: BaFin ve BDDK Örneği, ABMYO Dergisi, 17, 21-30.
• Akpınar, Ö. ve Yıldız, A. (2018). Küresel Ekonomik Krizin Sigortacılık Sektörüne Etkisi ve Kriz Sonrası Hayat Dışı Sigortacılık Sektörü Performans Analizi (2007- 2016). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (39) , 263-282
• Aktan, C. C. (2003). Kamusal Regülasyon Kavramı ve Türleri, http://www.canaktan.org/ekonomi/regulasyon/kavram.htm, 03.05.2019.
• Aktan, C.C. (2003). Değişim Çağında Devlet. İzmir: Çizgi Kitabevi.
• Ardıyok, Ş. (2001). Devletin Piyasalara Müdahalesi: Regülasyon, Doğal Tekeller ve Regülasyon, 7-8 Kasım, Ankara. http://www.ekonomikyaklasim.org/fulltext/94-1395826282.pdf?1591259072
• Ardıyok, Ş. (2002). Doğal Tekeller ve Düzenleyici Kurumlar: Türkiye İçin Düzenleyici Kurum Modeli, Rekabet Kurumu Lisansüstü Tez Serisi, No: 9, http://www.rekabet.gov.tr/dosyalar/tezler/tez92.pdf
• Arslanel, M. N. ve Eryücel, E. (2011). Modern <Devlet Anlayışının Felsefi Temelleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2), 1-20.
• Atay, E. E. (2006). “Bağımsız İdari Otoriteler ve Türkiye Uygulaması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1-2): 259-293
• Ay, H.ve Uçar, Ö. (2015). Devletin Gelişim Süreci. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 16. 195-195.
• Ayanoğlu, T. (2011). Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Düzenleme Yetkisi ve TAPDK Örneği. Journal of Istanbul University Law Faculty, 65 (1) , 39-83 .
• Aybudak, U. (2017). Modern Devlet Bağlamında Ortaya Çıkan Egemenlik Kavramı ve Egemenliğin Dönüşümü, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 10, Sayı 54, 226-237.
• Aydoğdu, V. (2010). ‘İdare Hukukunda Bağımsız İdari Otoriteler Ve Kamusal Denetimi’, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aysan M., “Özerklik”, Radikal Gazetesi, 10.4.2002.
• Aysan, M., “Ekonomideki canlanma kalıcı mıdır?”, Radikal Gazetesi, 27.3.2002.
• Bayrakdaroğlu, A. (2016). Para ve Bankacılık Krizleri, Ed. Güven Delice ve İlhan Ege, Para-Banka-Kredi ve Finansal Sistem, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Berent, M. (2004). “Greece: The Stateless Polis (11th - 4th Centuries B. C.)”, The Early State, Its Alternatives and Analogues, Ed. Leonid Grinin, Robert Carneiro, Dmitri Bondarenko, Nikolay Kradin, Andrey Korotayev, Uchitel Publishing House, Russia.
• Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik, 9 Kasım 2012 tarihli 28462 sayılı Resmi Gazete
• Bocutoğlu, E . (2015). Ana Akım Konjonktür Teorileri ve 2007 Küresel Finansal Krizi. International Review of Economics and Management , 2 (2) , 1-39 .
• Buğra, A. (2016). Devlet ve İşadamları, 10. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Darıcı, H. (2002). "Kurumlar, Kurullar", Maliye Dergisi, Sayı:140, Mayıs-Ağustos.
• Demirel, D. (2006). Küresel Eksende Devletin Yeni Kimliği: “Etkin Devlet”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 60. 105-128.
• Doğangü, G. (2008). Türk Bankacılık Sektörünün Yeniden Yapılandırılması: BDDK ve Yönetişim, Memleket Siyaset Yönetim, Cilt: 3, Sayı: 6, 39-66.
• Ege, I. ve Bayrakdaroglu, A. (2009). Türk Sigorta Sektörüne Yabancı Sermayenin İlgisi: Ulusal ve Yabancı Sermayeli Sigorta Şirketlerinin Finansal Performansların Karşılaştırılması, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi MÖDAV, Sayı 1, 61-84.
• Ege, I. ve Bayrakdaroglu, A. (2010). Financial Crises and Pressure Indices: Case of Turkey, International Journal of Economics and Finance Studies, Vol 2, No 1, 139-146.
• Ege, İ. (2000). “Dünyada Özel Emeklilik Fonları ve Türkiye İçin Özgün Bir Model Önerisi”, TÜGİAD Ekonomi Ödülleri, İstanbul. Ege, İ. (2002), “Dünyada Özel Emeklilik Sistemleri ve Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununa Eleştirel Bir Bakış”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Yıl 17, Sayı 196, 81-91.
• Ege, İ. (2006). Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Yeniden Yapılandırılması ve Bireysel Emeklilik Sistemi, II. Ulusal Genç Bilim İnsanları Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Ege, İ. (2007). 1997 Güney Asya Finansal Krizi ve Güney Asya Ülkelerinde Emeklilik Sistemi Reformları: Türkiye ve Güney Asya Ülkeleri Bireysel Emeklilik Sistemlerinin Karşılaştırılması, 38. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül, Ankara, Türkiye.
• Ege, İ. (2007-2008). Türkiye ve İngiltere’nin Bireysel Emeklilik Sistemlerinin Karşılaştırılması, Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl 3-4, Sayı 3-6, Haziran-Aralık, 23-44.
• Ege, İ. (2019). Endüstri 4.0, Dijital Dönüşüm ve Türkiye’de Yüksek Öğretim, Aydınlık Gazetesi, 3 Eylül.
• Ege, İ. (2020). Sigortacılıkta Yeni Dönem, Dünya Gazetesi. 30 Mayıs.
• Ege, İ. ve Şahin, S. (2018). Nedenleri ve Sonuçları ile Finansal Krizler, Ed. Güven Delice ve İlhan Ege, Uluslararası Finans, Teori, Politika ve Uygulama, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Ege, İ. ve Yaman, S. (2017). 2008 Küresel Ekonomik Krizinin Türkiye Bankacılık Sistemi Finansal Oranları Üzerindeki Etkileri, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Say 1, 163-183.
• Ege, İ. ve Bahadır, T. (2011). The relationship between insurance sector and economic growth: An econometric analysis. International Journal of Economic Research, 2 (2), 1–9.
• Er, S. (2007), Devletin bankacılık sektöründeki düzenleyici ve denetleyici görevi ve Türkiye uygulaması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eroğul, C. (2017). Devlet Nedir?, Yordam Kitap.
• Friedman, M. (1982). “ Capitalism and Freedom”, The University of Chicago Press, London.
• Funk, W. F. ve Richard H. S. (2009), Administrative Law: Examples and Explanations, Aspen Publishers.
• Gilardi, F. (2005). Evaluating independent regulators. In Designing Independent and Accountable Regulatory Authorities For High Quality Regulation (Proceedings of An Expert Meeting in London, 10-11 January 2005), Paris: OECD, pp. 101-125.
• Gönen, E. (2003). “Bağımsız İdarî Otorite Olarak Rekabet Kurumu”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1-2
• Gözler, K. (2007). Devletin Genel Teorisi. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Güran, C. M. ve Cingi, S. (2002), “Devletin Ekonomik Müdahalelerinin Etkinliği”, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, Mayıs.
• Hocaoğlu, Ö (2018). Bağımsız idari otoriteler: Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimle Enstitüsü
• https://islamansiklopedisi.org.tr/devlet, 17.02.2020.
• https://www.britannica.com/event/Great-Depression, 07.03.2019.
• https://www.britannica.com/topic/regulatory-agency, 10.04.2020
• https://www.oecd.org/finance/globalinsurancemarkettrends.htm, 03.02.2020.
• https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2018/04/28/yeni-sistemde-40-kurula-tek-cati-modeli (09.02.2019).
• Kapani, M. (1998). Politika Bilimine Giriş, Bilgi Yayınevi, 10. Baskı, Ankara.
• Karakaş, M. (2008). “Devletin Düzenleyici Rolü ve Türkiye'de Bağımsız İdari Otoriteler”, Maliye Dergisi, S. 154, Ocak-Haziran.
• Kaya, A. (2004). Bağımsız ve Düzenleyici Üst Kurullar, Eğitim Kitabevi, Konya.
• Kestane, D. (2002). “Kamu Kesiminde İdari Kuruluşların Genel Görünümü ve İdari Yapıda Yeni Organizasyonlar Olarak Bağımsız İdari Otoriteler (Üst Kurullar)”, Maliye Dergisi, Sayı: 139, 27-50.
• Kesternich, Iris; Siflinger, Bettina; Smith, James P.; Winter, Joachim K. (2012); The effects of World War II on economic and health outcomes across Europe, IZA Discussion Papers, No. 6296, Institute for the Study of Labor (IZA), Bonn.
• Kızılyar, S. A. (2013). Ceza Yaptırımı ile İdari Yaptırım Ayrımı, Sema Journal of Yaşar University , 8 (Özel) , 0-1668 .
• Kliimentova, E. (2019). Independent Regulatory Agency: Delegation of Powers, Prague Law Working Paper Series, Charles University Law Faculty.
• Levi‐Faur, D. (2008). Regulatory Capitalism and the Reassertion of the Public Interest. Policy and Society 27, 181– 191.
• Lozada, C. (2005). The Economics of World War I, The NBER Digest, January.
• Morgan, B. (2007). The Intersection of Rights and Regulation: New Directions in Socio‐legal Scholarship. In: B Morgan (ed) The Intersection of Rights and Regulation: New Directions in Socio‐Legal Scholarship, pp. 1– 22. Ashgate Press, Aldershot.
• OECD (2020). Global Insurance Market Trends 2019.
• Ozel, I. (2012). The Politics of De‐delegation: Regulatory (In)Dependence in Turkey. Regulation & Governance 6, 119– 129.
• Ögel, B. (1982). Türklerde Devlet Anlayışı, 1. Cilt, Ötüken Neşriyat AŞ.
• Özatay, F. (2013). Parasal İktisat: Kuram ve Politika, Ankara: Efil Yayınevi.
• Özay, İ. (1985). İdarî Yaptırımlar, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Perçin, Ö. (2016). Bağımsız İdari Otoriteler. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2 (1) , Demir, 2017;
• Phillips, N. (2006). States and Modes of Regulation in the Global Political Economy. In: M. Minogue, L. Carino (eds) Regulatory Governance in Developing Countries, pp. 17– 38. Edward Elgar Publishing, Cheltenham.
• Pierson, C. (2004). The Modern State, Second Edition, Routledge.
• Pişkin, R. (2010). Türkiye’de Düzenleyici Kurumlar ve Üst Kurulların Görevleri ve İşlevleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarısoy, S. (2010). Düzenleyici Devlet ve Regülasyon Uygulamalarının Etkinliği Üzerine Tartışmalar, Maliye Dergisi, Sayı 159, Temmuz-Aralık. 278-298.
• Sarıtürk, M. (2009). Kamu Yönetiminde Esneklik ve Bağımsız İdari Otoriteler: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Örneği. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Saygılıoğlu, N.ve Arı, S. (2003). Etkin Devlet, Sabancı Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Sezen, S. (2003). Türk Kamu Yönetiminde Kurullar, TODAİE, Ankara.
• Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurulu Atama Kararı, 24 Mayıs 2020 tarihli 31136 sayılı Resmî Gazete
• Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu Kuruluşu, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 18 Ekim 2019 tarihli 30922 sayılı Resmî Gazete
• Sobacı, Z. M. (2006) “Türk İdari Teşkilatındaki “Adalar”: Bağımsız İdari Otoriteler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 55 (2): 157-180.
• Sönmez, Ü. (2004), Independent Regulatory Agencies: The World Experience and The Turkish Case, A Thesis Submitted to The Graduate School of Socıal Sciences of Middle East Technical University,
• Sönmez, Ü. (2007) “Bağımsız Düzenleyici Kurumların Kuramsal Altyapısı ve Gelişimi”, Kamu Yönetimi: Yöntem ve Sorunlar, Editör: Y. Üstüner, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Spulber, D. F. (1989), Regulation and Markets, MIT Press.
• Tan, T. (2002), “Bağımsız İdari Otoriteler veya Düzenleyici Kurullar”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 35, Sayı: 2, 11– 37.
• Tatlıoğlu, İ. ve Öner K.(2017). Özerk Kurumların Bütçe Analizi: BDDK, Mediterranean International Conference on Social Sciences, Podgorica.
• Thatcher, M. (2002). Regulation after delegation: independent regulatory agencies in Europe, Journal of European Public Policy, 9:6, 954-972.
• Thatcher, M. ve Alec S. S. (2002). Theory and Practice of Delegation to Non-Majoritarian Institutions, West European Politics, 25:1, 1-22.
• Tikveş, Ö. (2011). Eski Yunan'da Devlet Anlayışı. Journal of Istanbul University Law Faculty, 35 (1-4), 164-207.
• Tokatlıoğlu, İ. (2001). Rekabet Nereye Kadar? Nasıl?, Doğal Tekeller ve Regülasyon, 7-8 Kasım, Ankara. http://www.ekonomikyaklasim.org/fulltext/94-1395826282.pdf?1591259072
• Warghade, S. (2016). Independent Regulatory Agencies in Water Sector in India: Debate and Discourse, Published in: Indian Water Policy at the Crossroads: Resources, Technology and Reforms, Springer International Publishing.
• Weber, M. (1946). Politics as a Vocation.
• Yayla, A. (2000). Liberalizm, Liberte Yayınları, 3. Baskı. Ankara.
• Yeung, K. (2010). The Regulatory State. In: R. Baldwin, M. Cave, M. Lodge (eds) The Oxford Handbook of Regulation, pp. 64– 85. Oxford University Press, Oxford, UK.
• Yollu, E. G. (2018). Türkiye'de bağımsız idari otoriteler ve Rekabet Kurumu örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimle Enstitüsü.