YAKIN ÇEVREDEN UZAK ÇEVREYE: RUSYA’NIN BÜYÜK GÜÇ POLİTİKASINDA SURİYE’NİN ÖNEMİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 40 - 72, 29.12.2020

Guner Özkan

Öz

Çalışma, içerik analizine dayanan nitel araştırma yöntemini kullanarak, Rusya’nın büyük güç politikası içinde yakın çevresi ile uzak çevresi arasındaki sıkı ilişkiyi Suriye örneği üzerinden açıklamayı amaçlamaktadır. Uluslararası ilişkiler ve bölge çalışmalarına ek olarak çalışma, şimdiye kadar Rusya’nın sürekli dinamik gelişmelerin yaşandığı yakın çevre ve Suriye politikaları üzerine yazılmış stratejik çalışmalar literatürüne katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda çalışma, Rusya’nın yakın çevresindeki konumunu güçlü biçimde devam ettirebilmek için, uzak çevre olarak Suriye’de uluslararası terörizme karşı ön alıcı (preventive war) müdahale anlayışını kullanarak, gerçekte büyük güç politikasını desteklemeye yönelik ön açıcı (permissive war) bir karışma içinde olduğu iddiasında bulunmaktadır. Çalışma amaçları ve iddiaları çerçevesinde öncelikli olarak Rusya’nın yakın çevresinde büyük güç politikasını destekler nitelikte olan Rus dış politikası ve pratik politikalarını analiz edecektir. Çalışma, Rusya’nın genel olarak Ortadoğu’ya yönelik bakışını ve aynı bölgede özellikle Sovyetler Birliği döneminde oynadığı önemli rolü bugüne etkisi dolayısıyla inceleme konusu yapacaktır. Yakın çevre deneyimi ve geçmiş Ortadoğu bölgesi üzerindeki etkilerinin birikimi olarak Rusya’nın Suriye’de en önemli aktöre dönüşmesi ve bu süreçte izlediği politikaların büyük güç iddiasına nasıl katkı sağladığı veya sağlayabileceği çalışmanın son konusunu oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Rusya, Büyük Güç, Yakın Çevre, Orta Doğu, Suriye

Destekleyen Kurum

Yok..kendim

Teşekkür

Teşekürler...Kolay gelsin

FROM NEAR ABROAD TO FAR ABROAD: IMPORTANCE OF SYRIA IN THE GREAT POWER POLITICS OF RUSSIA

Öz

Çalışma, içerik analizine dayanan nitel araştırma yöntemini kullanarak, Rusya’nın büyük güç politikası içinde yakın çevresi ile uzak çevresi arasındaki sıkı ilişkiyi Suriye örneği üzerinden açıklamayı amaçlamaktadır. Uluslararası ilişkiler ve bölge çalışmalarına ek olarak çalışma, şimdiye kadar Rusya’nın sürekli dinamik gelişmelerin yaşandığı yakın çevre ve Suriye politikaları üzerine yazılmış stratejik çalışmalar literatürüne katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda çalışma, Rusya’nın yakın çevresindeki konumunu güçlü biçimde devam ettirebilmek için, uzak çevre olarak Suriye’de uluslararası terörizme karşı ön alıcı (preventive war) müdahale anlayışını kullanarak, gerçekte büyük güç politikasını desteklemeye yönelik ön açıcı (permissive war) bir karışma içinde olduğu iddiasında bulunmaktadır. Çalışma amaçları ve iddiaları çerçevesinde öncelikli olarak Rusya’nın yakın çevresinde büyük güç politikasını destekler nitelikte olan Rus dış politikası ve pratik politikalarını analiz edecektir. Çalışma, Rusya’nın genel olarak Ortadoğu’ya yönelik bakışını ve aynı bölgede özellikle Sovyetler Birliği döneminde oynadığı önemli rolü bugüne etkisi dolayısıyla inceleme konusu yapacaktır. Yakın çevre deneyimi ve geçmiş Ortadoğu bölgesi üzerindeki etkilerinin birikimi olarak Rusya’nın Suriye’de en önemli aktöre dönüşmesi ve bu süreçte izlediği politikaların büyük güç iddiasına nasıl katkı sağladığı veya sağlayabileceği çalışmanın son konusunu oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Russia, Great Power, Near Abroad, Middle East

Kaynakça

• Alcaro, R. (2014). The Case for Gradualism Against Russia, 07.04.2014. https://nationalinterest.org/commentary/the-case-gradualism-against-russia-10199 (Erişim tarihi: 18.02.2019).
• Anadolu Ajansı (2018). İdlib'de silahsız bölge kararı. 17.09.2018. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/idlibde-silahsiz-bolge-karari/1257024 (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• Anadolu Ajansı (2019a). Barış Pınarı Harekâtı başladı. 09.10.2019. https://www.aa.com.tr/tr/baris-pinari-harekati/baris-pinari-harekati-basladi/1607139 (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• Anadolu Ajansı (2019b). Türkiye ile Rusya Federasyonu arasında mutabakat muhtırası imzalandı. 22.10.2019. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-ile-rusya-federasyonu-arasinda-mutabakat-muhtirasi-imzalandi/1622980 (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• Anadolu Ajansı (2019c). S-400 sevkiyatının birinci grubu tamamlandı. 25.07.2019. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/s-400-sevkiyatinin-birinci-grubu-tamamlandi/1541353 (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• Anadolu Ajansı (2019d). S-400 sisteminin ikinci bataryalarının intikali tamamlandı. 15.09.2019. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/s-400-sisteminin-ikinci-bataryalarinin-intikali-tamamlandi/1584130 (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• Aydın, M. (2001). İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye: 1939-1945. Baskın Oran (Ed.). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar. Cilt I. 1. Baskı. İstanbul: İletişim. 399-476.
• Aydoğan, B. & Turan, İ. (2020). Göçmenler Avrupa yolunda: Türkiye kapıları neden açtı?. 04.03.2020. https://www.aa.com.tr/tr/siginmacilar-avrupa-yolunda/gocmenler-avrupa-yolunda-turkiye-kapilari-neden-acti/1754700 (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• Balanche, F. (2018). Sectarianism in Syria’s Civil War. The Washington Institute for Near East Policy. https://www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/pubs/SyriaAtlasCOMPLETE-3.pdf (Erişim tarihi: 11.07.2019)
• Balanche, F. (2020). Latest Battle for Idlib Could Send Another Wave of Refugees to Europe. The Washington Institute. 10.02.2020. https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/latest-battle-for-idlib-could-send-another-wave-of-refugees-to-europe (Erişim tarihi: 15.08.2020).
• BBC (2020). İdlib saldırısı: 33 Türk askeri hayatını kaybetti, Suriye'deki hedefler vuruldu. 28.02.2020. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51669820 (Erişim tarihi: 15.08.2020).
• Christie, E. H. (2015). Sanctions after Crimea: Have they worked?.13.07.2015. https://www.nato.int/docu/review/articles/2015/07/13/sanctions-after-crimea-have-they-worked/index.html (Erişim tarihi: 13.09.2020).
• Çam, Ö. T. (2020). Türkiye ve Rusya İdlib'de ateşkes üzerinde anlaştı. 05.03.2020. https://www.aa.com.tr/tr/bahar-kalkani-harekati/turkiye-ve-rusya-idlibde-ateskes-uzerinde-anlasti/1756201 (Erişim tarihi: 09.05.2020).
• Demirtepe, M. T. & Erdoğan, İ. (2013). Bölgesel Çıkarlar ve Küresel Hedefler Odağında Şanghay İşbirliği Örgütü. İçinde M. Turgut Demirtepe & Güner Özkan (der.), Uluslararası Sistemde Orta Asya: Dış Politika ve Güvenlik, Ankara: USAK. 83-103.
• Deutsche Welle (2014). Ukraine's forgotten security guarantee: The Budapest Memorandum. 05.12.2014. https://www.dw.com/en/ukraines-forgotten-security-guarantee-the-budapest-memorandum/a-18111097 (Erişim tarihi: 17.08.2018).
• Deutsche Welle (2018). Afrin'e "Zeytin Dalı Harekatı" başladı. 20.01.2018, https://www.dw.com/tr/afrine-zeytin-dal%C4%B1-harekat%C4%B1-ba%C5%9Flad%C4%B1/a-42236447 (Erişim tarihi: 13.09.2020).
• Deutsche Welle (2020a). UN approves extension of cross-border aid to Syria, 11.07.2020. https://www.dw.com/en/un-approves-extension-of-cross-border-aid-to-syria/a-54142001 (Erişim tarihi: 13.09.2020).
• De Young, K. (2020). U.N. Security Council approves limited humanitarian aid to Syria in contentious vote. 12.07.2020. https://www.washingtonpost.com/national-security/un-security-council-approves-limited-humanitarian-aid-to-syria-in-contentious-vote/2020/07/11/8fc673c6-c3c4-11ea-9fdd-b7ac6b051dc8_story.html (Erişim tarihi: 13.09.2020).
• Euronews (2019). Türkiye F-35'in parça üretiminden çıkarıldı. 24.07.2019. https://tr.euronews.com/2019/07/24/turkiye-f-35-in-parca-uretiminden-cikarildi (Erişim tarihi: 13.09.2020).
• Evans, D. (2019). Turkey's plan to settle refugees in northeast Syria alarms allies. Reuters. 08.10.2019. https://www.reuters.com/article/us-syria-security-turkey-refugees-graphi/turkeys-plan-to-settle-refugees-in-northeast-syria-alarms-allies-idUSKBN1WN28J (Erişim tarihi: 23.11.2019).
• Fırat, M. & Kürkçüoğlu, Ö. (2001). Ortadoğu’yla İlişkiler. İçinde Baskın Oran (Ed.). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar. Cilt I. 1. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları. 194-204.
• Foreign Policy Concept. (2013). Concept of the Foreign Policy of the Russian Federation. 18.02.2013, http://www.mid.ru/foreign_policy/official_documents/-/asset_publisher/CptICkB6BZ29/content/id/122186?p_p_id=101_INSTANCE_CptICkB6BZ29&_101_INSTANCE_CptICkB6BZ29_languageId=en_GB (Erişim tarihi: 03.05.2017).
• Foreign Policy Concept. (2016). Foreign Policy Concept of the Russian Federation, 30.11.2016, http://www.mid.ru/foreign_policy/news/-/asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/2542248?p_p_id=101_INSTANCE_cKNonkJE02Bw&_101_INSTANCE_cKNonkJE02Bw_languageId=en_GB (Erişim tarihi: 03.05.2019).
• Foreign Policy Conception of The Russian Federation (1993). İçinde Andrei Melville ve Tatiana Shakleina (der.). Russian Foreign Policy in Transition: Concepts and Realities. 2005. Budapest: Central European University Press. 27-64.
• Gaub, F. & Popescu, N. (July 2018). The Soviet Union in the Middle East: an Overview. İçinde Nicu Popescu and Stanislav Secrieru (der.). Russia’s Return to the Middle East: Building Sandcastles?.EU Institute for Security Studies. Paris: Chaillot Papers. 13-20, https://www.iss.europa.eu/sites/default/files/EUISSFiles/CP_146.pdf (Erişim tarihi: 03.01.2020).
• Hürriyet (2017). Son dakika! S-400 anlaşması Ankara'da imzalandı. 29.12.2017. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-s-400-anlasmasi-ankarada-imzalandi-40693982 (Erişim tarihi: 25.08.2018).
• Kasım, K. (2009). Soğuk Savaş Sonrası Kafkasya. Ankara: Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu.
• Kozhanov, N. (2017a), Russian Foreign Policy in the Middle East: New Challenge for Western Interests?. İçinde Daniel S. Hamilton and Stefan Meister (der.). The Russia File: Russia and the West in an Unordered World. Washington, DC: Center for Transatlantic Relations. 101-125.
• Kozhanov, N. (February 2018). Russian Policy Across the Middle East: Motivations and Methods. Research Paper. Russia and Eurasia Programme. The Royal Institute of International Affairs, Chatham House, London. https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/publications/research/2018-02-21-russian-policy-middle-east-kozhanov.pdf (Erişim tarihi: 07.09.2020).
• Kreutz, A. (2007). Russia in the Middle East: Friend or Foe?. London: Praeger Security International.
• Kuzio, T. & D’anieri, P. (2018). The Sources of Russia’s Great Power Politics: Ukraine and the Challenge to the European Order. Bristol: E-International Relations. https://www.e-ir.info/publication/the-sources-of-russias-great-power-politics-ukraine-and-the-challenge-to-the-european-order/ (Erişim tarihi: 21.09.2020).
• Larsen, H.B.L. (2014). Great Power Politics and the Ukrainian Crisis: NATO, EU and Russia after 2014, Report 2014:18, Copenhagen: DIIS, Danish Institute for International Studies. https://www.diis.dk/files/media/publications/import/rp182014_lindboe_nato_forweb.pdf (Erişim tarihi: 07.09.2018).
• Lenin, V. I. (1998). Ulusların Kaderini Tayin Hakkı. Muzaffer Erdost (Çev.). Ankara: Sol.
• Levy, J.S. (1983). War in the Modern Great Power System, Kentucky: The University Press of Kentucky.
• Mankoff, J. (2009), Russian Foreign Policy: The Return of Great Power Politics. New York: Rowman & Littlefield.
• Marantz, Paul J. (1997). Neither Adversaries Nor Partners: Russia and the West Search for a New Relationship. İçinde Roger E. Kanet &
• Alexander V. Kozhemiakin (der.), The Foreign Policy of the Russian Federation, London: Macmillan.
• Morillas, P., Sanchez-Montijano, E. & Soler, E. (der.) (2015). Europe and the Refugee Crisis: 10 side-effects. CIDOB. Colleccion Monografias. Barcelona: November 2015. https://www.cidob.org/en/content/download/62570/1948315/version/25/file/europe_and_the_refugee_crisis_10_side-effects_pol_morillas%2C_elena_sanchez-montijano_and_eduard_soler_%28coords.%29.pdf (Erişim tarihi: 26.08.2020).
• Orhan, O. (2017). Astana zirvesi kalıcı çözümün yol haritası olabilir. 31.01.2017. https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/astana-zirvesi-kalici-cozumun-yol-haritasi-olabilir/738402 (Erişim tarihi: 12.11.2018).
• Özkan, G. (2012). Spoils of a War: Impact of Georgia-Russia War on Russian Foreign and Security Policies in the ‘Near Abroad. Akademik Bakış, Kış. Cilt 6, Sayı 11. 35-64.
• Özkan, G. (2019). Arap Baharı ve Sonrasında Ortadoğu’ya Yönelik Rusya’nın Dış Politikası. İçinde Orhan Battır ve Cüneyt Özşahin (der.), Arap Baharı Sonrası Ortadoğu: Kuram ve Siyaset. Ankara: Nobel. 207-242.
• Pawlak, J. & Croft, A. (2013). Ukraine's Yanukovich vetoes EU push to save trade deal. 29.11.2013. https://www.reuters.com/article/us-ukraine-eu/ukraines-yanukovich-vetoes-eu-push-to-save-trade-deal-idUSBRE9AR0CL20131129 (Erişim tarihi: 05.12.2015).
• Popescu, N. & Secrieru, S. (der.) (July 2018). Russia’s Return to the Middle East: Building Sandcastles?. EU Institute for Security Studies. Paris: Chaillot Papers. https://www.iss.europa.eu/content/russia%E2%80%99s-return-middle-east-building-sandcastles (Erişim tarihi: 19.01.2019).
• Primakov, P. (2009). Russia and the Arabs: Behind the Scenes in the Middle East from the Cold War to the Present. New York: Basic Books.
• Putin, V. (2007). Speech and the Following Discussion at the Munich Conference on Security Policy. Munich. 10.02.2007, http://en.kremlin.ru/events/president/transcripts/24034 (Erişim tarihi: 13.12.2007).
• Putin, V. (2012). Russia and the Changing World. Moskovskiye Novosti. 27.02.2012, http://russiaprofile.org/politics/54998.html (Erişim tarihi: 09.09.2015).
• Radin, A. & Rich, C. (2017). Russian Views of the International Order. Santa Monica: RAND Corporation. https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/research_reports/RR1800/RR1826/RAND_RR1826.pdf (Erişim tarihi: 21.09.2020).
• Rettman, A. (2014). Germany ready to reinforce Nato-Russia borders, 31.03.2014, https://euobserver.com/foreign/123685 (Erişim tarihi: 16.11.2017).
• Roshwald, A. (2001). Ethnic Nationalism and the Fall of Empires: Central Europe, Russia and the Middle East, 1914–1923. London: Routledge.
• Smith, B. (2016). Russian Foreign and Security Policy. House of Commons Libray. Brifing Paper. Number CBP 7646. 05.07.2016. https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP-7646/CBP-7646.pdf (Erişim tarihi: 19.07.2019).
• SNHR (2020). Russia and China’s Arbitrary Veto Use 16 Times Contributed to Killing Nearly a Quarter of a Million Syrians, the Arrest of Nearly 150,000 Others, and the Spread of Impunity. The Syrian Network for Human Rights (SNHR), 17.07.2020. http://sn4hr.org/blog/2020/07/17/55263/ (Erişim tarihi: 06.09.2020).
• Souleimanov, E.A. (February 2017). The North Caucasus Insurgency: Dead or Alive?. Strategic Studies Institute and U.S. Army War College Press. https://www.researchgate.net/publication/315846272_THE_NORTH_CAUCASUS_INSURGENCY_DEAD_OR_ALIVE (Erişim tarihi: 21.09.2020).
• Sputnik Türkiye (2016). Cerablus'a Fırat Kalkanı operasyonu: Türk tankları Suriye'de. 24.08.2016. https://tr.sputniknews.com/turkiye/201608241024521474-cerablus-operasyon-koalisyon-tsk-isid/ (Erişim tarihi: 01.09.2020).
• Sputnik Türkiye (2019a). Rusya: Türkiye'yle Su-35 ve Su-57 jetlerinin teslimatını görüşüyoruz. 28.08.2019. https://tr.sputniknews.com/rusya/201908281040024060-rusya-turkiyeyle-su-35-ve-su-57-jetlerinin-teslimatini-gorusuyoruz/ (Erişim tarihi: 01.09.2020).
• Sputnik Türkiye (2019b). Rusya: Türkiye’ye Su-35 ve Su-57 sevkiyatına hazırız. 18.11.2019. https://tr.sputniknews.com/savunma/201911181040645489-rusya-turkiyeye-su-35-ve-su-57-sevkiyatina-haziriz/ (Erişim tarihi: 01.09.2020).
• Sputnik Türkiye (2020). Rusya Savunma Bakanlığı: Suriye İdlib hava sahasını kapattıktan sonra, Türk uçaklarının güvenliğini garanti edemeyiz. 01.03.2020. https://tr.sputniknews.com/rusya/202003011041513154-rusya-savunma-bakanligi-suriye-idlib-hava-sahasini-kapattiktan-sonra-turk-ucaklarinin-guvenligini/ (Erişim tarihi: 01.09.2020).
• Steinberg, M. D. & Riasanovsky, N. V. (2011). Rusya Tarihi. Figen Dereli (Çev.). İstanbul: Inkilap.
• Stronski, P.& Sokolsky, R. (2017). The Return of Global Russia: An Analytical Framework. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace.
• Tellal, E. (2001). SSCB’yle İlişkiler. İçinde Baskın Oran (Ed.). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar. Cilt I. 1. Baskı. İstanbul: İletişim. 499-521.
• Trenin, D. (July 2018). What drives Russia’s Policy in the Middle East? İçinde Nicu Popescu & Stanislav Secrieru (der.). Russia’s Return to the Middle East: Building Sandcastles?. EU Institute for Security Studies. Paris: Chaillot Papers. 21-27, https://www.iss.europa.eu/content/russia%E2%80%99s-return-middle-east-building-sandcastles (Erişim tarihi: 19.01.2019).
• UNHCR (2020). Global Trends: Forced Displacement 2019. 18.06.2020, https://www.unhcr.org/be/wp-content/uploads/sites/46/2020/07/Global-Trends-Report-2019.pdf (Erişim tarihi: 02.09.2020).
• UNSC (2020). United Nations Security Council, Resolution 2533 (2020), adopted by the Security Council on 11 July 2020, S/RES/2533 (2020), Distr.: General. 13.07.2020. https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/s_res_2533.pdf (Erişim tarihi: 02.09.2020).