Cari Denge ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Analizi

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 2, 107 - 140, 30.06.2017

Sefer Uçak

Öz

                Gelişmekte olan ülkeler, ekonomik büyüme için yetersiz
kaynaklarından dolayı ithalat yapmak zorundadırlar. İthalat hacmindeki artışlar
da cari açıklara neden olmaktadır. Özellikle enerjide ve aramalında dışa
bağımlı ülkelerin ithalatları artış göstermektedir. Ekonomik büyüme için,
ihracat artışı sektörel bazda değişmekle birlikte ancak belli miktarda aramalı
ve hammadde ithalatı ile mümkün olabilmektedir. Bu nedenle
artan cari açıklar çeşitli makroekonomik göstergeler üzerinde olumsuz etkiler
oluşturmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de ekonomik büyüme ve cari denge (cari
denge/GSYH) ilişkisi, 1980-2015 dönemi için; VAR modeli analizi, Granger
nedensellik, etki-tepki ve varyans ayrıştırması ile yapılmıştır. Granger
nedensellik testinde reel GSYH’dan cari dengeye doğru tek yönlü nedensellik
ilişkisi bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cari Denge, Ekonomik Büyüme, Granger Nedensellik

Kaynakça

• Altunöz U. (2014). Cari Açık Sorununun Temel Nedenleri ve Sürdürülebilirliği: Türkiye Örneği, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 115-132. Bayraktutan, Y. ve Demirtaş, I. (2011). Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 1-28. Çiftçi, N. (2013). Türkiye’de Cari Açık, Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Eşbütünleşme Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1).129-142. Eğilmez, M.(2014). Makro Ekonomi, İstanbul:Remzi Kitabevi. EPDK, Doğalgaz Piyasası Sektör Raporu, 2015. Erbaykal, E. (2007). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili midir? Bir Nedensellik Analizi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 81-88. Erdoğan, S., Acet, H.(2016). Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği (2003-2015). The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 51(3), 539-548. Erkılıç, S. (2006), Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara. Ersungur, Ş. M., Doru, Ö., VE Aslan, M. B. (2017). Türkiye'de GSYH ve Döviz Kuru Hareketlerinin Cari Denge Üzerindeki Etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3), 451-463. GRANGER, C.W.J.; (1969), Investigating Causal Relations By Econometric Models and CrossSpectral Methods, Econometrica, (37) Hepaktan, C.E. ve Çınar, S. (2012), OECD ülkelerinde Büyüme-Cari İşlemler Dengesi İlişkisi: Panel Veri Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 43-57. Hepaktan, C.E. (2016), Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye'de J Eğrisinin Analizi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4),75-102. Kalkınma Bakanlığı, (2016), Temel Ekonomik Göstergeler, Erişim tarihi: 17 Eylül 2016 http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/TemelEkonomikGostergeler.aspx, Kaygısız, A. D., Dilek, G.K. ve Kösekahyaoğlu, L.,. (2016). Türkiye’de Tasarruf, Yatırım, Cari Açık ve Büyüme: 1980-2014 Dönemi Üzerine Bir Nedensellik İlişkisi Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7-1, 273-300. Kostakoglu, S. F., Dibo, M. (2011). Turkiye'de Cari Acık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin VAR Yöntemi İle Analizi. Anadolu International Conference İn Economics II, Eskişehir, 9-11. Lebe, F., Kayhan, & S., Adıgüzel, U. & Yiğit, B. (2009). The Empirical Analysis of The Effects of Economic Growth and Exchange Rate on Current Account Deficit: Romania and Turkey Samples, Journal of Applied Quantitative Methods, 4(1), 69-81. Mercan, M., ve Göçer, İ. (2012). Zamanlararası Dış Denge ve Optimizasyon Yaklaşımları Çerçevesinde Türkiye’de Cari Açığın Sürdürülebilirliği. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(24), 73-101. Dikmen, N. (2012). Ekonometri:Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Bursa:Dora Yayınları. OECD, (2016) Erişim tarihi: 24 Haziran 2016 http://stats.oecd.org/#, OPEC, (2016) Erişim tarihi:15 Aralık 2016 http://www.opec.org/opec_web/en/data_graphs/40.htm Peker, O. (2009), Türkiye’deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 164 – 174. Peker, O., ve Hotunluoğlu, H. (2009). Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3). 221-237. Sekmen, F., ve Çalışır, M. (2011). Is There a Trade-Off Between Current Account Deficits and Economic Growth? The Case of Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, (62), 166-172. Sevüktekin, M., Nargeleçekenler, M. (2007).Ekonometrik Zaman Serileri Analizi. Ankara:Nobel Yayın Seyidoğlu, H. (2009). Uluslararası İktisat:Teori Politika ve Uygulama, 17. Baskı, İstanbul:Güzem Yayınları. Şahin, H. (2007). Türkiye Ekonomisi, Bursa:Ezgi Yayınevi. Şahin, I. E., ve Mucuk, M. (2014). The Effect Of Current Account Deficit on Economic Growth: The Case of Turkey. In Proceedings of International Academic Conferences (No. 0301828). International Institute of Social And Economic Sciences. 321-330. Şit, Mustafa, ve Alancıoğlu, E. (2016). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: VAR Analizi. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 3(5), 5-23. TCMB, Ödemeler Dengesi İstatistikleri (Nisan, 2016) Telatar, O. M., Harun Terzi, (2009). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23:2, , 119-134. Turan, Z. ve Barak D.(2016). Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 4-2, 70-80. TÜİK, Temel İstatistikler, (2016) 15 Haziran 2016 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/ustmenu.do?metod=temelist, adresinden erişildi. Türkay, H. (2013), Türkiye’de Cari Açık, Bütçe Açığı ve Yatırım Tasarruf Açığı İlişkisi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (14-2), 253-269. Yalçınkaya, Ö. ve Temelli F. (2014), Ekonomik Büyüme İle Cari İşlemler Dengesi Arasındaki İlişki: BRICS VE MINT (1992-2013) Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (4), 201-224. Yanar, R., ve Kerimoğlu, G. (2011). Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme Ve Cari Açık İlişkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2). 191-201. Yamak, R. ve Korkmaz, A. (2007) Türk Cari İşlemler Açığı Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Yaklaşım, Bankacılar Dergisi, (60).17-32. Yayar, R., ve Demir, Y. (2014). Türkiye’de Sürdürülebilir Cari Açık. YDÜ Sosyal Bilimler Dergisi, (7-1)118-147. Yılmaz, Ö., ve Akıncı, M. (2011). İktisadi Büyüme İle Cari İşlemler Bilançosu Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2) 363-377. Yurdakul, F., ve Ucar, B. (2015). The Relationship Between Current Deficit and Economic Growth: An Empirical Study on Turkey. Procedia Economics and Finance, (26), 101-108. Yücel, F., Yanar R. (2005). Türkiye’de Cari İşlem Açıkları Sürdürülebilir mi? Zaman Serileri Perspektifinden Bir Bakış, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt (14-2), 483-492. ZİVOT, E. ve ANDREWS, D. (1992), Further Evidence on the Great Crash, The Oil Price Shock and the Unit Root Hypothesis, Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.