CENGİZ AYTMATOV’UN HİKÂYE VE ROMANLARINDA ÇEVRE DUYARLILIĞI

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 1/2, 237 - 254, 16.05.2018

Özlem Nemutlu

Öz

                Cengiz Aytmatov, eserlerinde tabiat âşığı bir yazar
olarak karşımıza çıkar. Bunda doğduğu coğrafyanın eşsiz tabiat güzelliklerine
sahip olmasının da etkisi vardır. Onun eserleri, kronolojik olarak
değerlendirildiğinde, tabiat-insan ilişkisinin, şahit olduğu siyasî ve sosyal
gelişmelerin de etkisiyle, zaman içinde değişen ve farklılaşan bir bakış
açısıyla işlediğini görürüz. Sovyet rejimine güvendiği ve inandığı dönemlerde, söz
gelimi tarlaların makinelerle ekilip biçilmesi gibi faaliyetlerden hareketle
tabiat, idealize edilerek verilir. “Beyaz Yağmur”, “İlk Öğretmenim” bu bakış
açısıyla yazılmış eserlerdir. “Deve Gözü” ve Elveda Gülsarı’da ise söz konusu
idealizasyonda kırılmaların yaşandığını görürüz. Tabiat katliamının daha da
genişleyip siyasî emellerin bir odağı haline gelmesi,  Gün Uzar Yüz Yıl Olur, Kader Ağı (Kıyamet)
[Dişi Kurdun Rüyaları] ve Dağlar Devrildiğinde Ebedi Nişanlı eserlerinin ana
temasını oluşturur. Aytmatov’u başa

Anahtar Kelimeler

Cengiz Aytmatov, Tabiat Sevgisi, Tabiat Katliamı, Eko-Eleştiri

Kaynakça

• Türkçeleri birlikte, Hazl: Nedamettin Boncukçu, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1994. Aytmatov, Cengiz, “Beyaz Yağmur”, Çev.:Refik Özdek, Ötüken Yay., İstanbul, 1999. Aytmatov, Cengiz, “İlk Öğretmenim”, (Yüz Yüze Cemile, Selvi Boylum Al Yazmalım, Oğulla Görüşme, Askerin Oğlu ile birlikte), Cengiz Aytmatov Bütün Eserleri:2, Terc.M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul, 1974. Aytmatov, Cengiz, Cemile, (“İlk Öğretmenim, Yüz Yüze Selvi Boylum Al Yazmalım, Deve Gözü, Oğulla Görüşme, Askerin Oğlu ile birlikte), Cengiz Aytmatov Bütün Eserleri:2, Terc.M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul, 1974. Aytmatov, Cengiz, Dağlar Devrildiğinde Ebedi Nişanlı, Rusçadan Çev.:Güzel Sarıgül Şonbaeve, Ufuk Kit., 2007. Aytmatov, Cengiz, Gün Uzar Yüzyıl Olur, Çev. Mehmet Özgül, Cem Yay., İstanbul, 1985. Aytmatov, Cengiz, Selvi Boylum Al Yazmalım (“İlk Öğretmenim, Yüz Yüze , Cemile, Deve Gözü, Oğulla Görüşme, Askerin Oğlu ile birlikte), Cengiz Aytmatov Bütün Eserleri:2, Terc.M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul, 1974. Çağın, Sabahattin, Cengiz Aytmatov ve Gün Olur Asra Bedel, Akademi Kit., İzmir, 2000. Ercilasun, Bilge,“Cengiz Aytmatov Hakkında Bir İnceleme”, Türk Kültürü, S.325, Mayıs 1990, s.293w Gökalp Alparslan, Gonca “Cengiz Aytmatov’un Dişi Kurdun Rüyaları Romanında Doğal Denge ve Hayvan Zihni”, Hacattepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C.30, S.2, Aralık 2013. Korkmaz, Ramazan, Aytmatov’un Anlatılarında Ötekileşme Sorunları ve Dönüş İzlekleri, Türksoy Gen. Müd., Ankara, 2004. Oppermann, Serpil, “Ekoeleştiri:Çevre ve Edebiyat Çalışmalarının Dünü ve Bugünü”, Ekoeleştiri Çevre ve Edebiyat, Editör: Serpil Oppermann, Pnoenix Yay., Ankara, 2012. Özgen, Abdülhakim , Aytmatov’un Dilinden”, Terc. : İhsan Turan, Türk Yurtları, S.2, Nisan-Mayıs-Haziran 1990, s.52. Nemutlu, Özlem “Cengiz Aytmatov’un Eserlerinde Av Teması”, Turkısh Studies International Peridodicial For The Languages, Literaturu and History of Turkısh or Turkic, Volume 3/7 Fall 2008, ss.495-507.