TÜRKİYE’DE ARGE HARCAMALARI– BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL YÖNTEMİ

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 2, 129 - 160, 30.06.2018

Sefer Uçak , Özlem Kuvat , Ayşe Gamze Aytekin

Öz

ARGE harcamalarının GSYH üzerinden aldığı pay arttıkça, teknolojik
inovasyon ve gelişim artarak sürdürülebilir büyümeye katkı sağlamaktadır. Özellikle
gelişmekte olan ülkeler için teknolojik gelişim, verimlilik ve ihracat üzerinde
önemli etkilere sahiptir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de 1990-2016 döneminde
toplam ARGE harcamaları (ARGE/GSYH) ile reel GSYH arasındaki ilişkinin analiz
edilmesidir. Seriler farklı seviyelerde durağan olduklarından, eşbütünleşme
analizi ARDL sınır testi ile gerçekleştirilmiştir. ARDL Modeli uzun dönem
katsayıları incelendiğinde ARGE değişkeninin GSYH değişkeni üzerindeki uzun
dönem etkisi pozitif ve anlamlı çıkmıştır. GSYH fonksiyonu istikrarlı bir
şekilde ARGE değişkeni tarafından açıklanmaktadır ve uzun dönemde ARGE’deki
%1’lik değişim Reel GSYH’yı %5,92 arttıracaktır. Kurulan hata düzeltme modeli
sonucunda çıkan katsayı; negatif ve istatistiksel olarak anlamlıdır. Ayrıca
mutlak değeri 1’den büyüktür. Bu durum kısa dönemde meydana gelen
dalgalanmaların uzun dönemde bir denge noktasına geleceğini göstermektedir.
Türkiye’de ARGE harcamalarındaki artış uzun dönemde ileri teknolojili ürün
ihracatına olumlu katkı yaparak büyüme ve cari denge üzerinde pozitif etki
gösterecektir.

Anahtar Kelimeler

ARGE, Büyüme, ARDL

Kaynakça

• AKDİ, Yılmaz (2010), Zaman Serileri Analizi: Birim Kökler Ve Kointegrasyon. Gazi Kitabevi. AKINCI, Merter, and Haktan SEVİNÇ. (2013)."Ar&Ge Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: 1990--2011 Türkiye Örnegi." Journal of International Social Research, 6.27ss.7-17 ALTIN, O., ve KAYA, A.A. (2009), “Türkiye’de ARGE Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensel İlişkinin Analizi”, Ege Akademik Bakış 9: 251-259. ARROW, K. J. (1962), The Economic Implications of Learning by Doing. The Review of Economic Studiee, 29(3), 155-173. BOZKURT, Cuma. (2015)"R&D Expenditures and Economic Growth Relationship İn Turkey." International Journal of Economics and Financial Issues 5.1: 188. Makalenin Başlığı Hangi sayı için ise xxxxxxxx (Beşeri Bilimler veya iktisadi ve idari Bilimler Sayısı) | 31 DOĞRU, Bülent. (2014) "Türkiye'de Para Talebinin Uzun ve Kısa Dönem Dengesinin ARDL ve VEC Yaklaşımları İle Analiz Edilmesi." AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi S: 10- 10-2. ss. 19-31. DORUK, Ömer Tuğsal; SÖYLEMEZOĞLU, Ergül. The Constraints of Innovation in Developing Countries: Too Many Barriers to Start Ups?. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2014, 150: 944-949. EID, Ashraf (2012). “Higher Education R&D And Productivity Growth: An Empirical Study On High-İncome OECD Countries”. Education Economics, 20(1): 53-68 ER, Perihan Hazel. (2013). Girişimcilik ve Yenilikçilik Kavramlarının İktisadi Düşüncedeki Yeri: Joseph A. Schumpeter, , Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29. ERCAN, Nihal Yener. (2000). "İçsel Büyüme Teorisi: Genel Bir Bakış." Planlama Dergisi Özel Sayı-DPT’nin Kuruluşunun 42. Yılı EViews 9, Getting Started 1994–2017, IHS Markit Ltd. FALK, Martin. (2007), "R&D Spending İn The High-Tech Sector And Economic Growth." Research İn Economics.s: 61(3) ss.140-147. FİKİRLİ, Özlem, ve ÇETİN, Ahmet Kibar. (2015): "ARGE Sermaye Birikiminin Toplam Faktör Verimliliğine Etkisi: Türkiye Örneği." Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi 4(2). ss. 147-166. GENÇ, M.C. ve ATASOY, Y. (2015), Ar&Ge ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi, The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, S: 5. ss.27-34. GOEL, Rajeev K.; PAYNE, James E.; RAM, Rati (2008). “R&D expenditures and US economic growth: A disaggregated approach”. Journal Of Policy Modeling, 30: 2,ss. 237-250 GUJARATİ, Damodar N. (1999), "Temel Ekonometri“(Çev. Ümit Şenesen, Gülay Günlük Şenesen)." Birinci Basım, İstanbul: Literatür Yayınları GÜLMEZ, Ahmet. YARDIMCIOĞLU F. (2012), “OECD Ülkelerinde ARGE Harcamaları ve Ekonomik Büyüme ilişkisi: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi “ (1990-2010), Maliye Dergisi, S: 163. ss.335-353 GÜLMEZ, Ahmet; AKPOLAT, Ahmet Gökçe (2014). “ARGE, İnovasyon ve Ekonomik Büyüme: Türkiye ve AB Örneği İçin Dinamik Panel Veri Analizi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi s 14(2), ss.1-18. Yazar İsmi (İsimleri) 32 | Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi – Cilt: x, Sayı: x, Ay 2017 GÜLOĞLU, Bülent; TEKIN, Barış (2012). “A Panel Causality Analysis Of The Relationship Among Research And Development, İnnovation, And Economic Growth İn High-İncome OECD Countries”. Eurasian Economıc Review, 2:1,32-47 GROSSMAN G. M. ve HELPMAN, E.(1989).“Endogenous Product Cycles”, NBER Working Paper Series, March, Working Paper No. 2913:ss. 1-37. HAN, Ergül. & KAYA, Ayşen (2004). İktisadi Büyüme ve Kalkınma. 1. Baskı. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını. KARAGOL, Erdal., ERBAYKAL, E. ve ERTUĞRUL Hasan. Murat. (2007) "Türkiye’de Ekonomik Büyüme İle Elektrik Tüketimi İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı."Doğus Üniversitesi Dergisi,S: 8.1 ss.72-80. KENNEDY, Peter(2006), Çeviren: Muzaffer Sarımeşeli, And Şenay Açıkgöz.Ekonometri Kılavuzu. Gazi Kitabevi, KİRANKABEŞ, M. C. ve Erçakar, M. E. (2012), “Importance of Relationship between R&D Personnel and Patent Applications on Economics Growth: A Panel Data Analysis”, International Research Journal of Finance and Economics, 92(1), ss. 72-81. KOÇAK, Emrah. (2014), "Türkiye'de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı."İşletme Ve İktisat Çalışmaları Dergisi 2:3, ss. 62-73. KORKMAZ, Suna. (2010). Türkiye’de AR‐GE Yatırımları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi. Yaşar Üniversitesi Dergisi, 20(5), ss. 3320-3330. KUTLAR, Aziz, (2007), Ekonometriye Giriş. Nobel Yayın Dağıtım. KWİATKOWSKi, Denis, SCHMİDT Peter, And SHİN Yongcheol (1992) "Testing The Null Hypothesis Of Stationarity Against The Alternative Of A Unit Root."Journal Of Econometrics S.54 ss. 159-178. LUCAS, R., E (1988). “On the Mechanisms of Economic Development”. Journal of Monetary Economics, 22: ss. 3-42. MANKİW, Gregory (2010). Makroekonomi. Ömer Faruk Çolak (çev), Efil Yayınevi, Ankara. ÖZCAN, Burcu ve Arı, Ayşe. (2014), Araştırma-Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi, Maliye Dergisi, Sayı 166, ss. 39-55 ÖZER, Mustafa, and Necati ÇİFTÇİ. (2008) "Ar-Ge Tabanlı İçsel Büyüme Modelleri ve Ar-Ge Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi." SÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi S.10.16 ss. 219-239. Makalenin Başlığı Hangi sayı için ise xxxxxxxx (Beşeri Bilimler veya iktisadi ve idari Bilimler Sayısı) | 33 PAZARLIOĞLU, Mehmet Vedat, Emrah GÜLAY (2007),"Net Portföy Yatırımları İle Faiz Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği 1922: I- 2005: Iv." PESARAN, M. Hashem, And Yongcheol SHIN (1998), "An Autoregressive Distributed-Lag Modelling Approach To Cointegration Analysis."Econometric Society Monographs, S: 31, ss:371-413. PESARAN, M. Hashem, Yongcheol SHIN, And Richard J. SMITH(2001), "Bounds Testing Approaches To The Analysis Of Level Relationships."Journal Of Applied Econometrics, S:16.3, ss. 289-326. PESARAN, M. Hashem (1997), "The Role Of Economic Theory İn Modelling The Long Run."The Economic Journal, S:107.440, ss. 178-191. PHİLLİPS, Peter Cb, and Pierre PERRON (1988), "Testing For A Unit Root In Time Series Regression."Biométrika, S: 75.2, ss. 335- 46. RİCARDO,D (1817), Politik İktisadın İlkeleri (çev.Yahya Sezai Tezel), http://www.seyfettinartan.net/Ricardo.pdf (15.01.2018). ROMER, P. M. (1990), “Endogenous Technological Change”. Journal of Political. Economy, S:92, ss. 71-102 SAMIMI, Ahmad Jafari; ALERASOUL, Seyede Monireh (2009), “R&D and economic growth: New evidence from some developing countries”. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, S:3.4, ss. 3464-3469. SARAÇ, Taha Bahadır (2009). “Araştırma-Geliştirme Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi”. In: Econ Anadolu 2009: Anadolu International Conference in Economics SEYFETTİN, Erdoğan ve Şerif CANBAY (2016). “İktisadi Büyüme ve Araştırma & Geliştirme (ARGE) Harcamaları İlişkisi Üzerine Teorik Bir İnceleme”, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S:4(2), ss.29-44. SOLOW, R. M. (1957). “Technical Change and the Aggregate Production Function”. Review of Economics and Statistics, S:39: ss. 312-320. SUNGUR, Onur; AYDIN, Halil İbrahim; EREN, Mehmet Vahit. Türkiye’de AR-GE, inovasyon, ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Asimetrik nedensellik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2016, 21.1. Yazar İsmi (İsimleri) 34 | Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi – Cilt: x, Sayı: x, Ay 2017 SYLWESTER, K. (2001), “R&D and Economic Growth”, Knowledge, Technology,&Policy, 13(4), ss.71-84. TABAN, Sami, and Mehmet ŞENGÜR (2014), "Türkiye’de Ar- Ge ve Ekonomik Büyüme." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:30.30, ss:355-376. TARI, Recep (2002), "Ekonometri (2. Basım)."İstanbul: Alfa TÜRKER, Munise Tuba (2009). İçsel Büyüme Teorilerinde İçsel Büyümenin Kaynağı Ve Uluslararası Ticaret Olgusuyla İlişkisi, Dumlupınar ün. Sosyal Bilimler Dergisi, S: 25, Aralık. ss. 87-94. Türkiye İstatistik Kurumu , Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması, http://www.tuik.gov.tr/ Erişim 05.01.2018 Türkiye İstatistik Kurumu , Dış Ticaret İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24821 ,Erişim05.01.2018 WOOLDRİDGE, Jeffrey M. (2013), Ekonometriye Giriş: Modern Yaklaşım. Nobel Akademik Yayıncılık, YARDIMCI, Pınar(2006). "İçsel Büyüme Modelleri ve Türkiye Ekonomisinde İçsel Büyümenin Dinamikleri." Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,S:1, ss. 96-114. YAYLALI, Muammer, AKAN. Yusuf, Cem IŞIK (2010), "Türkiye de Ar&Ge Yatırım Harcamaları Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eş- Bütünleşme Ve Nedensellik İlişkisi: 1990–2009." Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi 5.2 YILDIRIM, Ertuğrul, and Ferdi KESİKOĞLU (2012), "Ar-Ge Harcamaları İle İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneğinde Panel Nedensellik Testi Kanıtları." İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, S: 32.1 ss.165-180.