ÜSTÜN ZEKALILAR ÖĞRETMENLİĞİ ADAYLARININ BİLİŞSEL ESNEKLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 3, 77 - 96, 30.09.2018

Sezen Camcı Erdoğan

Öz

                Bu çalışmanın amacı, üstün zekalılar öğretmenliği adaylarının
sahip olduğu bilişsel esneklik düzeylerinin farklı değişkenler (cinsiyet, sınıf
düzeyi, anne-baba mesleği vb.) açısından incelenmesidir. Tarama modelinde
yürütülen ve amaçlı örnekleme yöntemi kullanılan çalışmanın örneklemini,
2015-2016 eğitim öğretim yılında İstanbul’da yer alan bir devlet
üniversitesinde Üstün Zekalılar Öğretmenliği lisans programına devam eden 154
öğrenci oluşturmuştur. Katılımcılar araştırmaya gönüllü olarak katılmışlardır.
Veriler kişisel bilgi formu,  Dennis ve
Vander Wal (2010) tarafından geliştirilen ve Sapmaz ve Doğan (2013) tarafından
Türkçe’ye uyarlanan Bilişsel Esneklik Envanteri kullanılarak toplanmıştır.
Verilerin analizinde frekans, ilişkisiz gruplar için t testi ve tek yönlü
varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Örneklemin puan ortalamalarına göre
bilişsel esneklik düzeylerinin iyi olduğu sonucuna varılmıştır. Cinsiyet ve
sınıf düzeyi değişkenleri açısından hem alt boyutlarda hem de ölçekten alınan
toplam puanlarda anlamlı farklılık bulunmazken; anne ve baba meslekleri ve
öğretmen adaylarının aileleri ile ikamet ettikleri yer açısından anlamlı
farklılıklar ortaya çıkmıştır. Araştırma sonuçlarının ve önerilerin alana katkı
yapacağı düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

bilişsel esneklik, öğretmen adayı, üstün zekalı

Kaynakça

• Alper, A. ve Deryakulu, D. (2008). Web ortamlı probleme dayalı öğrenmede bilşsel esneklik düzeyinin öğrenci başarısı ve tutumları üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 33, 49-63. Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilşsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana. Arslan, K. (2002). Üniversiteli gençlerde mesleki tercihler ve girişimcilik eğilimleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6, 1-11. Asıcı, E. ve İkiz, F. E. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 191-211. Batting, W.T. (1979). Are the important “individual differences” between or within individuals? Journal of Research in Personality, 13, 546-558. Bilgin, M. (2009). Bilişsel esnekliği yordayan bazı değişkenler. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 142–157. Bishop. W. E. (1968). Successful teachers of the gifted. Exceptional Children, 34 (15) 317-325. Canas, J. J., FAjardo, I. ve Salmeron, L. (2004). Cognitive inflexibility and the development and use of strategies for solving complex dynamic problems: Effects of different types of training. Theoretical Issues in Ergonomics Science,1464-536X-1-14. Clark, B. (2002). Growing up the gifted. USA: New Jersey: Merill Prentice Hall Press. Çelikkaleli, Ö. (2014). Bilişsel esneklik ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Eğiitm ve Bilim, 39, 339-346. Çuhadaroğlu, A. (2013). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(1), 86-101. Dağ, İ. ve Gülüm, V. (2013). Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: Bilişsel esneklik. Türk Prikiyatri Dergisi, 24(4), 240-247. Dağlıoğlu, E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlikleri ve özellikleri. Milli Eğitim, 186, 72-84. Davidson, J. (2009). Contemporary models of giftedness. L. Shavinina (Ed.), International handbook of giftedness içinde (1 ed., pp. 81-99). Amsterdam: Springer. Dennis, J. P. ve Vander Wal, J. S. (2010. The cognitive flexibility inventory: Instrument Development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34, 241-253. Diehl, M., Coyle, N., Labouvie-Vief, G. (1996). Age and sex differences in strategies of coping and defense across the life span. Psychology and Aging, 11(1), 127–139. Feldhuson, J. ve Hansen, J. (1988). Teacjers of the gifted: Preparation and supervision. Gifted Education International, 5, 84-89. Gross, M. U. M. (2005). Exceptionally gifted children. Londra ve New York: Routledge Falmer. Gündüz, B. (2013). Bağlanma stilleri, akılcı olmayan inançlar ve psikolojik belirtilerin bilşsel esnekliği yordamadaki katkıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2071-2085. Gündüz, B., Çapri B. ve Gökçakan, Z. (2012). Üniversite öğrencilerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 38-55. Huffman, K. ve Piggrem, G. (2003). Psychology in action. New York: John Wiley. Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi Kart, N. M. (2002). Yetişkin bağlanma stillerinin bazı bilişsel süreçlerle bağlantısı: Sağlık personeliyle yapılan bir çalışma. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Kılıç, F. (2008). Kavramların öğretiminde kavram analizi yönteminin akademik başarıya ve bilişsel esnekliğe etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 223-238. Kılıç, F. ve Demir, Ö. (2012). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bilişsel koçluk ve bilişsel esnekliğe dayalı öğretim ortamlarının oluşturulmasına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 11(3), 578-595. Koshy, V. (2002). Teaching gifted children 4-7. Londra: David Fulton Publishers Maker, C.J. (1975). Training teachers for the gifted and talented: A comparison of models. Reston, VA: Council for Exceptional Children. Martin, M. M. ve Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9. Mills, J. C. (2003). Characteristics of effective teachers of gifted students: Teacher background and personality styles of students. Gifted Child Quaterly, 47(4), 272-28. Renzulli, J. S. (1986). The three-ring conception of giftedness: A developmental model for creative productivity. R. J. Sternberg & J. Davidson (Eds.), Conceptions of giftedness içinde, USA: Cambridge University Press. Renzulli, J. S. ve Reis, S. M. (1985). The shoolwide enrichment model: A comprehensive plan for educational excellence. Mansfield Center, CT: Creative Learning Pres. Sak, U. (2012). Üstün zekalılar: Özellikleri tanılanmaları eğitimleri Ankara: Vize yayıncılık. Sapmaz, F. ve Doğan, T. (2013). Bilişsel esnekliğin değerlendirilmesi: Bilişsel esneklik envanteri Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 143-161. Silverman, L. K. (1993). Counseling the gifted and talented. Denver, CO: Love Publishers. Sisk, D. (1987). Creative teaching for gifted. İngiltere: McGraw-Hill Book Company Spiro, R.J., Feltovich, P.J., Jacobson, M. & Coulson, R.L. (1991). Cognitive flexibility, constructivism, and hypertext: Advanced knowledge acquisition in ill-structured domains, Educational Technology, 31(5), 24-33. Tannenbaum, A. J. (2003). Nature and nurtune of giftedness. Colangelo N., Davis G.A. (Ed.), Conceptions and identification: Handbook of gifted education içinde, USA: Pearson Education. Tekin, H. (1993). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınevi Tomlison, H. (1999). The differentiated classroom: responding to the the needs of all learners. Alexandria, VA: Assosiation For Supervision and Curriculum Development. Türe, H. B. ve Sarıçam, H. (2016). Öğretmen adaylarının bilişsel esneklik düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ı̇lişkinin ı̇ncelenmesi. 1st Euroasian Congress on Positive Psychology, Bildiri Kitapçığı, 165, İstanbul. Vantassel-Baska, J. (1998). A comprehensive model of program development, In Vantassel-Baska, J. (Eds), Excellence in educating gifted and talented learners içinde (3thed, 309-334), Colorado: Love Publishing Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. YÖK (2007). Üstün zekalılar öğretmenliği lisans programı. (26.07.2018) http://www.yok.gov.tr/documents/10279/49665/ustun_zekalilar.pdf/599ced8e-6150-4e31-947b-39709c598e10