16. YÜZYILDAKİ BAZI DİVAN ŞAİRLERİNİN TÜRKÇE DİVANLARINDA GÜL VE ANLAM İLGİLERİ

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 3, 167 - 187, 23.10.2014

Prof. Dr. Kenan Erdoğan , Serpil Akgül

https://doi.org/10.18026/cbusos.49627

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmamızda 16. yüzyıl divan şairlerinden Bâkî, Fuzûlî, Hayâlî Bey, Nev‟î, Taşlıcalı Yahyâ, Usûlî, Zatî ve Muhibbî divanlarından hareketle çiçeklerin sultanı ve en seçkini olarak kabul edilen gülün, söz konusu divanlarda nasıl ve hangi anlam ilgileriyle kullanıldığı örnek beyitler aktararak ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Çalışmada daha önce bir çalışmada ele alınan konu burada geliştirilerek makale boyutları içinde özetlenmiştir. Ayrıca kimi örnekler seçilip azaltılarak önem derecesine göre gülün mana ilgisi olduğu düşünülen tasavvur ve kullanımlar 44 alt başlık altında ele alınmıştır.
Bu şekilde çalışmadan yararlanma ve görme imkânı olmayanlar için bir özet çalışma ve kılavuz hazırlanmış, ulaşılan sonuçları bilim dünyasıyla paylaşma amacı hedeflenmiş, çalışmanın sonuna ilave olarak konunun boyutlarının genişliğini göstermek adına "taranan divanlara göre gül ile ilgili tasavvur ve kullanımlar" bir tablo haline getirilerek dikkatlere sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

16. yüzyıl divan şiiri, divan, gül, anlam ilgisi.

THE ROSE AND ITS SEMANTIC RELATIONS IN SOME 16TH CENTURY POETS’ TURKISH DIVAN

Öz

In this work, we tried to express how the rose called as a sultan and the most prominent flower ,was made use of which sense of relations by giving sample couplets from such 16th century divan poets as Bâkî, Fuzûlî, Hayâlî Bey, Nev‟ î, Taşlıcalı Yahyâ, Usûlî, Zatî and Muhibbî. Makalenin geliş tarihi: 03.07.2014 Makalenin kabul tarihi: 19.09.2014 In the work the subject which was dealt before, was summarized with respect to essay format by expanding herein. Also, some examples were selected and reduced , and according to their significance level, the envisage and usage which was thought to have meaning relation with rose, were handled under the 44 subtitles. The and guide were prepeared for those who have no chance of utilizing and seeing, the obtained results were intended to share with science world, in addition to the end of work and for the sake of showing the with of subject’s extend, “the envisage and usage of rose according to the searched divan” is presented to those concerned.

Anahtar Kelimeler

16th century divan poetry, divan, rose, meaning relation.

Kaynakça

• AKARSU, Kâmil (2007), Adına Aşk Dediler, Akçağ Yayınları, Ankara. AK, Coşkun (1987), Muhibbî Dîvânı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara . AKGÜL, Serpil (2013), 16. Yüzyıldaki Bazı Divan Şairlerinin Türkçe Divanlarında Gül: Bâkî, Fuzûlî, Hayâlî Bey, Muhibbî, Nev’î, Taşlıcalı Yahyâ, Usûlî, Zatî, CBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa. AKYÜZ, Kenan- BEKEN, Süheyl- YÜKSEL, Sedit- CUNBUR, Müjgan (2000), Fuzûlî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara. AYVAZOĞLU, Beşir (1992), Güller Kitabı, Ötüken Neşriyat, İstanbul. BAYRAM, Yavuz (2001), Çiçeklerle Diğer Bitkilerin Divan Şiirine Yansıma Biçimleri ve Anlam Çerçeveleri, OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Samsun. BAYRAM, Yavuz (2007), “Klasik Türk ġiirinde Duyguların Dili: Çiçekler”, Turkish Studies, cilt: 1, volume: 2/4, Fall 2007, s. 209-219. BAYTOP, Turhan (2007), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. ÇAVUġOĞLU, Mehmed (1977), Yahyâ Bey-Dîvan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul. ÇAVUġOĞLU, Mehmed- TANYERİ, M. Ali (1987), Zatî Divanı, cilt: III, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul. DEMİRCİ, Kürşat-SARITOPRAK, Zeki (1994), DİA, “Deccal” maddesi, cilt: 9, İstanbul. DEVELLİOĞLU, Ferit (2002), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara. EBCİOĞLU, Nejat (2008), Sevgili Bahçem, İnkılâp Kitabevi, İstanbul ELÇİN, ġükrü (1993), Türk Edebiyatında Tabiat, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara. ERDOĞAN, Kenan (1989), Fuzûlî Divanı'nda Kozmik Alem ve Tabiat, Çukurova Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı ABD Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana. GENÇ, İlhan (2007), Örneklerle Eski Türk Edebiyatı Tarihi-Giriş, kendi yayını, İzmir. GÖKYAY, Orhan ġaik (2002), Güçlük Nerede Seçme Makaleler 3, İletişim Yayınları, İstanbul. GÜFTÂ, Hüseyin (2004), Divan Şiirinde İlim, Akçağ Yayınları, Ankara. GÜFTÂ, Hüseyin (2013), Fuzûlî Divanı'nda Gül, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research Cilt: 6 Sayı: 26 Volume: 6 Issue: 26 Bahar 2013 Spring, s. 217-239. HANÇERLİOĞLU, Orhan (1984), İslâm İnançları Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul. Hayat Ansiklopedisi (1962), “Gül”, cilt: 3, Hayat Yayınları. İPEK, Abdulmuttalip (2008), Klâsik Türk Şiirinde Gül Redifli Kasideler, Fırat Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ. İPEKTEN, Haluk (2008a), Bâkî, Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara. İPEKTEN, Haluk (2008b), Fuzûlî, Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara. İSEN, Mustafa (1990), Usûlî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara. KURNAZ, Cemal (1996a), “Gül”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, cilt: 14, İstanbul, s. 219-222.
• KURNAZ, Cemal (1996b), Hayâlî Bey Divânı’nın Tahlîli, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul. KÜÇÜK, Sabahattin (2011), Bâkî Dîvânı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. MACİT, Muhsin (1996), Gelenekten Geleceğe, Akçağ Yayınları, Ankara. Meydan Larousse (1971), Büyük Lûgat ve Ansiklopedi, “Gül”, cilt: 5, Meydan Yayınevi, İstanbul. ONAY, Ahmet Talât (1993), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, Hazırlayan: Cemal Kurnaz, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara. ÖZKIRIMLI, Atilla (2004), Türk Edebiyatı Tarihi, cilt: 1, İnkılâp Kitabevi, İstanbul. PAKALIN, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I-II-III, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul. PALA, İskender (2012), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, Kapı Yayınları, İstanbul. SARIKÇIOĞLU, Ekrem- YAVUZ, Yusuf ġevki (2003), DİA, "Mehdi" maddesi, cilt: 28, Ankara SEFERCİOĞLU, M. Nejat (2001), Nev’î Divanı’nın Tahlîli, Akçağ Yayınları, Ankara. TARLAN, Ali Nihat (1967), Zatî Divanı cilt: I, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul. TARLAN, Ali Nihat (1970), Zatî Divanı, cilt: II, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul. TARLAN, Ali Nihat (1992), Hayâlî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara. TARLAN, Ali Nihat (2001), Fuzûli Divanı Şerhi, Akçağ Yayınları, Ankara. TÖKEL, Dursun Ali (2000), Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar, Akçağ Yayınları, Ankara. TULUM, Mertol- TANYERİ, M. Ali (1977), Nev’î Divan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul. TURAN, Selami (2010), “Müzeyyel Gazelde Gül”, Gül Kitabı, Gül Kültürü Üzerine İncelemeler, Editörler: Bilal Kemikli, Selami Turan, Isparta Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları:1, Isparta, s. 117-124. ZAVOTÇU, Gencay (2006), Divan Edebiyatı Kişiler-Kişilikler Sözlüğü, Aydın Kitabevi, Ankara.