MİLLÎ MÜCADELE KONULU ROMANLARDA CELÂL BAYAR, ŞÜKRÜ SARACOĞLU VE ADNAN MENDERES

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 3, 18 - 42, 27.09.2019

Betül Öztoprak

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.473982

Öz

16. yüzyılda en ihtişamlı dönemini yaşayan fakat yüzyılın
sonlarına gelindiğinde duraklamaya başlayan Osmanlı Devleti, 20. yy’ın ilk
yıllarında aldığı büyük kayıplarla zor duruma düşer. İlk önce Trablusgarp
Savaşı (1912) ardından Rusya’nın kışkırtması sonucunda Balkan uluslarının Osmanlı
Devleti’ne karşı ayaklanması ve sonrasında yaşanan Balkan Savaşları
(1912-1913), daha sonra 1. Dünya Savaşı’nda (1914-1918) alınan yenilginin
ardından 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi ile Osmanlı
Devleti yıkımına bir adım daha yaklaşır. Ordusu terhis edilen, silahlarına el
konulan devletin, savunma gücü tamamen kırılır. Halk ise, üst üste girilen
savaşlardan yorgun düşmüş, devlete olan güvenleri sarsılmış ve geleceğe dair
ümitlerini kaybetmiştir. Onları tekrar harekete geçirecek güç ise, Mustafa
Kemal Atatürk’ün önderliğinde efelerdedir. Halkın içinden çıkan ve ezilenin,
mazlumun yanında yer alan efeler, halkı bir araya getirmede öncülük ederler.
Mütarekeden sonra Anadolu işgal edilince ülkenin çeşitli yerlerinde kurulmaya
başlayan Kuva-yı Milli’nin başına başta Yörük Ali Efe olmak üzere; Demirci
Mehmet Efe, Gökçen Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe vb. getirilir. Efeleri bu yola
sevkeden ise, dağılan ordunun gönüllü subayları ve vatan aşkı ile dolu İttihat
ve Terakki mensuplarıdır. Bir zamanlar İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin içinde
bulunan fakat daha sonra ülkenin işgali karşısında vatan savunmasında gönüllü
olarak yer alan, Türkiye Cumhuriyeti’nde cumhurbaşkanlığı, başbakan ve çeşitli
bakanlıklarda görev yapan Mahmut Celal Bayar, Adnan Menderes, Şükrü Saracoğlu,
Mahmut Esat Bozkurt vb. siyaset adamları da milli davada ön saftadır. Bu
makalede bahsi geçen siyaset adamlarının, Milli Mücadele yıllarındaki
vaziyetleri, ülkenin işgali karşısında aldıkları kararlar, vermiş oldukları
mücadeleler ve bu yaşananların Türk romanlarına nasıl yansıdığı konusu ele
alınacak, ülkeyi sadece masa başında değil yeri geldiğinde elde silah düşman
karşısında da savunan bu Milli Mücadele önderlerine karşı yazarların bakış
açıları ortaya koyulacaktır.   

Anahtar Kelimeler

Türk Romanı, Milli Mücadele, Celal Bayar, Adnan Menderes, Şükrü Saracoğlu

Kaynakça

• ARSLAN, Gürbüz (2017). Şükrü Saraçoğlu’nun Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri (1886-1953), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara. ATATÜRK, Gazi M. Kemal (2014). Nutuk (Söylev), İnkılâp Kitabevi, İstanbul. BAYAR, Celâl (1997). Ben de Yazdım Milli Mücadeleye Gidiş 6, Sabah Kitapları, İstanbul. BAYAR, Celâl (1997). Ben de Yazdım Milli Mücadeleye Gidiş 7, Sabah Kitapları, İstanbul. BİLDİK, Cemaleddin, “Siyaset Adamlarımızın Hususî Hayatları:1”, Akşam, 20-21 Mart 1950. BURHAN, Sabahattin (2009). Çete Ayşe 1, 3. Baskı, Nesil Yayınları, İstanbul. BURHAN, Sabahattin (1999). Çete Ayşe 2, Bilge Kültür Sanat, İstanbul. BURHAN, Sabahattin (2009). Ege’nin Kurtuluş Destanı Yörük Ali Efe 2, 11. Baskı, Nesil Yayınları, İstanbul.BURHAN, Sabahattin (2009). Ege’nin Kurtuluş Destanı Yörük Ali Efe 3, 11. Baskı, Nesil Yayınları, İstanbul. BURHAN, Sabahattin (2014). Kurtuluş Savaşı’nda Gökçen Efe Destanı, Bilge Kültür Sanat, İstanbul. CEBESOY, Ali Fuat (2010). Milli Mücadele Hatıraları, 2. Baskı, Temel Yayınları, İstanbul. DİNAMO, Hasan İzzettin (2012). Kutsal İsyan Milli Kurtuluş Savaşının Gerçek Hikâyesi 2, Tekin Yayınevi, İstanbul. DİNAMO, Hasan İzzettin (2013). Kutsal İsyan Milli Kurtuluş Savaşının Gerçek Hikâyesi 4, Tekin Yayınevi, İstanbul. ERTEKİN, A. Levent (2001). Kuvayi Milliye Tacının İri Pırlantası Gökçen Efe, Yeni Asya Matbaacılık. GÖKBEL, Asâf (2005). Milli Mücadele’de Aydın, Sadeleştiren: Hüseyin Kuruüzüm, Kolalı Matbaası, Aydın. HACIR, Gürkan (2006). Efe Başvekil Şükrü Saracoğlu’nun Romanı, Remzi Kitabevi, İstanbul. http://www.biyografya.com/biyografi/6469, Erişim Tarihi: 30.08.2018. http://gazeteler.ankara.edu.tr/detail.php?id=2399&sayi_id=171308, Erişim Tarihi: 19.09.2018. http://www.mfa.gov.tr/sayin-sukru-saracoglu_nun-ozgecmisi.tr.mfa, Erişim Tarihi: 30.07.2018. https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanlarimiz/celal_bayar/ Erişim Tarihi: 25.07.2018. İNALCIK, Halil (2016). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-IV, 2. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. KİRAZ, İbrahim (2009). Milli Mücadele’de Bir Destan Demirci Mehmet Efe 3, BRC Matbaası, Ankara. KİRAZ, İbrahim (2013). Milli Mücadele’de Bir Destan Demirci Mehmet Efe 4, BRC Matbaası, Ankara. MUSLU, Ahmet Zeki (2015). Mor Cepkenliler, Ülke Yayınları, İstanbul. MUSLU, Ahmet Zeki (2016). Menderes’in İki Yakası, Ülke Yayınları, İstanbul. SARITAŞ, Tuğrul (2013). Arka Bahçede Neler Oldu? Adnan Menderes, Kültür Ajans Yayınları, Ankara.SELEK, Sabahattin (2002). Milli Mücadele (Ulusal Kurtuluş Savaşı 1), 3. Baskı, Örgün Yayınevi, İstanbul. USTA, Ali İhsan (belirtilmemiş). Efelerin Efesi Yörük Ali Efe, Hürefe Matbaacılık, İzmir. ÜNSAL, İbrahim (2014). Dağların Kartalı Gökçen Efe, Hayat Yayın Grubu, İstanbul.