2013-2014 YILI EDİRNE YENİ SARAY KAZISI İZNİK VE KÜTAHYA SERAMİKLERİ

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 3, 365 - 385, 27.09.2019

Hasan Uçar

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.596137

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın içeriğini 2013-2014 yıllarında Edirne Yeni
Saray’da gerçekleştirilen kazılarda bulunmuş İznik ve Kütahya seramikleri
oluşturmaktadır. Saray 15. yüzyıl ilk yarısının sonlarında inşa edilmeye
başlamış ve sonrasında Osmanlı padişahlarınca sürekli kullanılmıştır. 18.
yüzyıldan itibaren klasik dönemdeki önemini kaybetmeye başlayan saray,
Osmanlı-Rus Savaşı ile yıkım sürecine girmiştir. Cumhuriyet Dönemi’nde farklı
yıllarda yapılan kazı çalışmaları ile sarayın mimari özellikleri yanında
sarayda kullanılan eşyalar da gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bu
malzemelerden olan İznik ve Kütahya seramikleri, sarayda kullanılan ithal
seramiklerin yanında özel bir konuma sahiptir. 
Bezeme teknikleri aynı olsa da renkleri ve motifleri farklılık gösteren
bu seramikler Osmanlı’nın bir dönemki zevk anlayışını yansıtmaları açısından
birer belge niteliği taşımaktadır. Tek renk ve çok renk boyalı İznik
seramiklerinde mavi-beyaz seramikler 15. yüzyıl sonu 16. yüzyıl ilk yarısının
bezeme anlayışını, çok renk boyalılar ise tamamıyla Osmanlı’nın kendine has
bezeme anlayışını yansıtmaktadır. Kütahya seramiklerinde en dikkat çekici form
olan fincanlarda ve az sayıdaki kâse parçasında Kütahya’nın kendine özgü tek ve
çok renk boyalı üslubunu görmek mümkündür. 18. yüzyıla tarihlendirilen bu
örneklerin kimilerinde Çin etkileri görülürken kimileri tamamıyla Kütahyalı
seramikçilerin kendi üsluplarını bize gösterir. Bu çalışmada 2013-2014
yıllarında bulunan İznik ve Kütahya seramiklerinin Osmanlı seramikleri
içerisindeki yerinin saptanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İznik, Kütahya, mavi-beyaz

Kaynakça

• Akalın, Ş., Bilgi, H. (1997). Suna ve İnan kıraç Koleksiyonunda Kütahya Seramikleri Yadigar-ı Kütahya. İstanbl: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.Altun, A. (1991). İznik Çini ve Seramikleri. Sadberk Hanım Müzesi Türk Çini ve Seramikleri , İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi, 8-48Altun, A., & Demirsar Arlı, B. (2001). İznik Çini Fırınları Kazısı 1999 Çalışmaları. 22. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2 (s. 387-396). içinde Ankara: Kültür Bakanlığı.Aslanapa, O. (1949). Edirne’de Osmanlı Devri Âbideleri. İstanbul.Atıl, E. (1987). The Age of Sultan Süleyman the Magnificent. Washington: National Gallery of Art, Washington.Ayverdi, E. H. (1953). Fâtih Devri Mimarisi. İstanbul.Baş, G. (2012). Bitlis Kalesi Kazısı Sırlı Seramikleri (2004-2012). Ankara: Pegem Akademi.Bilgi, H. (2009). Ateşin Oyunu sadberk Hanım Müzesi ve Ömer M.Koç Koleksiyonlarından İznik Çini ve Seramikleri. İstanbul: Vehbi Koç Vakfı.Cantay, G. (2001a). Edirne Yeni Sarayı (Matbah-ı Amire Kazısı) 1999. 22. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2, (s. 439-448.). içinde Ankara: Kültür Bakanlığı.Cantay, G. (2001b). Edirne Yeni Saray Kazısı (1999-2000) Keramik Buluntuları. V. Ortaçağ Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler (s. 145-160). içinde Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fak. Sanat Tarihi Bölümü.Cantay, G. (2002a). Edirne Yeni Saray Kazısı, 2000. 23. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1 (s. 29-40). içinde Ankara: Kültür Bakanlığı.Cantay, G. (2002b). Edirne Yeni Saray Kazısı'nda Bulunan Figürlü Keramikler . ", Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu Prof.Dr. Gönül Öney'e Armağan, 10-13 Ekim 2001, Bildiriler (s. 176-178). içinde İzmir: Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi.Cantay, G. (2003). Edirne Yeni Saray Kazısı, 2001. 24. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1 (s. 29-38). içinde Ankara: Kültür Bakanlığı.Cantay, G. (2005). Edirne Yeni Saray Kazısı Lüle Buluntuları. Fen Edebiyat Dergisi 7/1, 108-120.Carswell, J. (1991). Kütahya Çini ve Seramikleri. Sadberk Hanım Müzesi Türk Çini ve Seramikleri (s. 49-102). içinde İstanbul: Vehbi Koç Vakfı.Carswell, J., & Dowsett, C. (1972). Kütahya Tiles and Pottery from the Armenian Cathedral of st James, Jerusalem, II. London: Oxford University Press.Crove, Y. (2007). Kütahya Bowl with a Lid in the Walters Art Museum. The Journal of the Walter Arts Museum, 64/65, 199-206.Demiriz, Y. (1996). Osmanlı Keramik ve Çini Sanatında Gül Terminolojisi ve Tanımı. Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları (s. 47-58). içinde İstanbul: Sanat tarihi Derneği.Demirsar Arlı, V. B. (2007). Kütahya Çiniciliği. Anadolu'da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı (s. 329-345). içinde İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.Doğer, L. (2008). İzmir Agorası Kazılarından Çanakkale Seramikleri ve Diğer Talep Noktaları. Çanakkale Seramikleri Kolokyumu Bildirileri (s. 30-46). içinde Antalya: Suba-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.Emecen, F. M. (1998). Tarih Koridorlarında Bir Sınır Şehri: Edirne. Edirne: Serhattaki Payitaht. içinde İstanbul.Gök, S. (2015a). Smyrna (İzmir) Agorası'nda Osmanlı İzleri Kütahya Seramikleri (2007-2014 Dönemi). İzmir: İzmir Büyük Şehir Belediyesi.Gök, S. (2015b). Suna ve İnan kıraç Vakfı Koleksiyonu Kütahya Çini ve Seramikleri 2. İstanbul: Pera Müzesi.Gök, S. (2015c). İzmir'in Ticari Yaşamında Osmanlı ve Avrupa Seramiklerinin Yeri. Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları I. Çalıştay Bildirileri (s. 61-78). içinde İstanbul: Ege Yayınları.Gökbilgin, M. T. (1994). Edirne. DİA (s. 431-442). içinde İstanbul.İnalcık, H. (1965). Edirne’nin Fethi 1361. Edirne: Edirne’nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan (s. 137-159). içinde Ankara.İrepoğlu, G. (2017). Lale -Doğada, Tarihte, Sanatta. İstanbul: Yapı Kredi.Kazancıgil, R. (1994). Edirne Sarayı ve Yerleşim Planı. Edirne.Kouymjian, H., & Berbérian, I. (2010). Le rôle des potiers arméniens de Kütahya dans l’histoire de la céramique ottomane. Des serviteurs fidèles - Les enfants de l'Arménie au service de l'Etat turc, 65-89.Kürkman, G. (2005). Toprak, Ateş, Sır, Tarihsel Gelişimi, Atölyeleri ve Ustalarıyla Kütahya Çini ve Seramikleri. İstanbul: Suna ve İnan Kıraç Vakfı Yayını.Lane, A. (1957a). Later Islamic Pottery. London.Lane, A. (1957b). The Ottoman Pottery of Iznik. Ars Orientalis, Vol. 2, 247-281.Osman, R. (1957). Edirne Sarayı (Yayınlayan S.Ünver). Ankara.Öz, T. (1965). Edirne Yeni Sarayı'nda Kazı ve Araştırmalar. Edirne'nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı (s. 217-222.). içinde Ankara: Türk Tarih Kurumu.Özer, M. (2012). Edirne Yeni Saray Kazısı, 2009-2010 Yılı Çalışmaları. ”, Uluslararası katılımlı XV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, 2 (s. 615-626). içinde Eskişehir.Özer, M. (2013a). Edirne Yeni Saray Kazısı, 2010 Yılı Çalışmaları . 33. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu Bildirileri, 2 (s. 287-312). içinde Ankara: Kültür Bakanlığı.Özer, M. (2013b). Edirne Yeni Saray (Saray-ı Cedid-i Amire) Kazısı 2011 Yılı Çalışmaları. 34. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu Bildirileri, 3 (s. 347-360). içinde Ankara: Kültür Bakanlığı.Özer, M., Dündar, M., Güner, M., & Uçar, H. (2016). Edirne Yeni Saray Kazýsı (Saray- ý Cedîd- i Âmire) 2011 Yılı Çalışmaları. Sanat Tarihi, 73-106.Özkul Fındık, N. (2001). İznik Roma Tiyatrosu Kazı Buluntuları 1980-1995 Arasındaki Osmanlı Seramikleri. Ankara: Kültür Bakanlığı.Peremeci, O. N. (1939). Edirne Tarihi. İstanbul.Raby, J. (1989a). İznik Çinisinin Yapılışı. İznik (s. 49-63). içinde London: Alexsandria Press.Raby, J. (1989b). 1480-1560 İznik Seramiğininin Büyümesi ve Gelişmesi. İznik (s. 76-215). içinde London: Alexandria Press London.Raby, J. (1989c). İznik Seramiğinin Olgunluğu ve Bozulması. İznik (s. 218-369). içinde London.Sinemoğlu, N. (1996). Onaltıncı Yüzyıl Çinilerinde Motif Zenginliği. Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları (s. 125-155). içinde İstanbul: Sanat Tarihi Derneği.Süslü, Ö. (1996). XVI. Yüzyıl Osmanlı Seramiklerinde Sır Altına Uygulanan Kırmızı Rengin İlk Örnekleri. Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları (s. 155-160). içinde İstanbul: Sanat Tarihi Derneği.Şahin, F. (1981). Kütahya Seramik Teknolojisi ve Çini Fırınları Hakkında Görüşler. Sanat Tarihi Yıllığı XI, 133-164.Şahin, F. (1981). Kütahya-Çini Seramik Sanatı ve Tarihi'nin Yeni Buluntular Açısından Değerlendirilmesi. Sanat Tarihi Yıllığı (1979-80) 9-10, .Turan Bakır, S. (1999). İznik Çinileri ve Gülbenkyan Koleksiyonu. Ankara: Kültür Bakanlığı.Turan Bakır, S. (2007). Osmanlı Sanatında Bir Zirve İznik Çini ve Seramikleri. Anadolu'da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı (s. 279-305). içinde İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.Uçar, H. (2014). Edirne Yeni Saray Kazısı Seramikleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İzmir.Uçar, H., & Uçar, A. (2018). Tire Kutu Han Kazısı Beylikler ve Osmanlı Dönemi Seramikleri. Sanat Tarihi Dergisi, XXVII/1, 1-33.Yenişehirlioğlu, F. (2013). Fincanınızda Ne var?: Osmanlı döneminde Günlük Yaşam, Sosyal Değişimler ve Fincan Tipleri. Yemekte Tarih Var Yemek Kültürü ve Tarihçiliği. içinde İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayını.Yılmaz, G. (2012). Edirne Müzesi Osmanlı Seramikleri, Zindanaltı Buluntuları. Edirne.