Sokakta Çalışan Çocukların Yalnızlık ve Depresyon Düzeylerinin Ebeveyn Durumları Açısından İncelenmesi: İstanbul Örneği

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 1, 233 - 249, 24.03.2020

Melda Meliha Erbaş , Tevfik Fikret Karahan Tunahan Uzun

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.643823

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı sokakta çalışan çocukların yalnızlık ve depresyon düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir. Çalışma grubunu İstanbul’da sokakta çalışan 651 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmada değişkenleri ölçmek için “UCLA Yalnızlık Ölçeği” ve “Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği” ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, annesi hayatta olmayan ve üvey anneye sahip olan çocukların depresyon ve yalnızlık düzeylerinin diğerlerinden daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte babası hayatta olmayan ve üvey babaya sahip olan çocukların depresyon düzeylerinin diğerlerinden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Araştırmada ayrıca ebeveynleri birlikte olan çocukların depresyon ve yalnızlık düzeylerinin diğerlerine göre anlamlı derecede düşük olduğu ve sokakta çalışan çocuklarda yalnızlığın depresyon için anlamlı bir yordayıcı olduğu saptanmıştır. Elde edilen bulgular alan yazın ışığında tartışılmış, ruh sağlığı çalışanlarına ve ileride yapılacak araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çalışan Çocuklar, Yalnızlık, Depresyon

The Depression and Loneliness Levels of the Children Working on the Street According to Their Parental Status: Istanbul Example

Öz

The aim of this study is to investigate the depression and loneliness levels of children working on the street according to some variables. The study group consisted of 651 children who were working on streets in İstanbul. Variables were measured by “UCLA Loneliness Scale”, “Childhood Depression İnventory” and personal data form. Findings have been revealed, the depression and loneliness levels of children whose mother is death and has a stepmother were higher compared to others. The depression levels of children whose father is death and has a stepfather were higher compared to others. Also we have found that the children whose self-parents are together have lower levels of depression and loneliness, and loneliness is a significant variable for depression for children who works on the street. The findings are discussed and some recommendations are given for the psychiatric health professionals.

Anahtar Kelimeler

Children Working on Street, Loneliness, Stepmother-father

Kaynakça

• Alacahan, O. (2010). Çocuğunu sokakta çalıştıran ailelerin sosyoekonomik profili, tutum ve beklentileri. Sosyal Siyaset Konferansları, 59, 133-47.
• Alonzo, A.A. (1989). Loneliness, theory, research and applications. Contemporary Sociology, 18(3), 437-438.
• Aptekar L. (1994). Street children in the developing world: A reiview of their condition. Cross-Cultural Research, 281, 195-224.
• Aydın, D., Çiftçi, E. K. ve Karataş, H. (2015). Sokakta çalışan çocukların depresyon durumlarının belirlenmesi. The Journal of Pediatric Research, 2(1), 31-36.
• Bayraktar, M. F. (1995). Ailenin eğitim görevi. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2, 122-123.
• Bifulco, A. T., Brown, G. W. ve Harris, T. O. (1987). Childhood loss of parent, lack of adequate parental care and adult depression: a replication. Journal of affective disorders, 12(2), 115-128.
• Bilgin, R. (2008). Sokakta çalışan çocuklar sorununa sosyolojik bir yaklaşım: Diyarbakır örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bilgin, R. (2012). Sokakta çalışan çocukları bekleyen risk ve tehlikeler: Diyarbakır örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(15), 79-96.
• Brent, D., Melhem, N., Donohoe, M. B. ve Walker, M. (2009). The incidence and course of depression in bereaved youth 21 months after the loss of a parent to suicide, accident, or sudden natural death. American Journal of Psychiatry, 166(7), 786-794.
• Bullock, J. R. (1993). Children's loneliness and their relationships with family and peers. Family Relations, 46-49.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (21.Baskı), Ankara: Pegem A Akademi.
• Clark, R. (2011). Child labor in the world polity: decline and persistence, 1980–2000. Social Forces, 89(3), 1033-1055.
• Clingempeel, W. G. ve Segal, S. (1986). Stepparent-stepchild relationships and the psychological adjustment of children in stepmother and stepfather families. Child Development, 57(2), 474-484.
• Coştu, K. (2007). Sokak çocuklarının sosyo-kültürel yapısı (İstanbul örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çivitci, N., Çivitci, A. ve Fiyakalı, C. (2009). Anne-babası boşanmış ve boşanmamış olan ergenlerde yalnızlık ve yaşam doyumu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 493-525.
• Demir, A. (1989). UCLA yalnızlık ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği. Psikoloji Dergisi, 7(8), 14-18.Demir, A. (1990). Üniversite öğrencilerinin yalnızlık düzeylerini etkileyen bazı etmenler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Downey, D. B. (1995). Understanding academic achievement among children in stephouseholds: The role of parental resources, sex of stepparent, and sex of child. Social Forces, 73(3), 875-894.
• Durualp E. (2007). Sokakta çalışan çocukların genel durumlarının incelenmesi: Çankırı il örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Durualp E, Karadut T, Kul G, Özen E, Gül D. (2010). Sokakta çalışan çocuklarda depresif belirtiler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11, 161-168.
• Durualp, E. ve Çiçekoğlu, P. (2013). Yetiştirme yurdunda kalan ergenlerin yalnızlık düzeylerinin internet bağımlılığı ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 29-46.
• Elmacı, F. (2006). Parçalanmış ve bütünlüğünü koruyan aileye sahip ergenlerin depresyon ve uyum düzeylerinde sosyal desteğin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 403-431.
• Emery, C. R. (2009). “Stay for the Children? Husband violence, marital stability, and children’s behavior problems”. Journal of Marriage and Family, 71,905-916.
• Erdoğdu, M. Y. (2012). Sokakta çalışan çocukların depresif belirti düzeylerinin taranması: Karşılaştırılmalı çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 77-87.
• Erkan, R. ve Erdoğdu, M. Y. (2006) Göç ve çocuk suçluluğu. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 9, 79-89.
• Ennew, J. (2003). Sokak çocukları ve çalışan çocuklar, Planlama için bir rehber. UNICEF Türkiye Temsilciliği, Ankara.
• Fidan, F. (2004). Çalışan çocuk olgusuna sosyo-psikolojik bakış, sanayide çalışan çocuklar örneği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 30-49.
• Fine, M. A. ve Kurdek, L. A. (1992). The adjustment of adolescents in stepfather and stepmother families. Journal of Marriage and the Family, 725-736.
• Fraenkel, J. ve Wallen, N. (1996). How to design and evaluate research in evaluation. New York: McGraw-Hill.
• Garnefski, N. ve Diekstra, R. F. (1997). Adolescents from one parent, stepparent and intact families: emotional problems and suicide attempts. Journal of adolescence, 20(2), 201-208.
• Güneş, S. ve Kalaycı, A. R. (2004). Sokakta yaşayan/çalışan çocuklar: tespitler ve çözüm önerileri, Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, http://www.aile.gov.tr/, Erişim (10.07.2017).
• İSİG (2015). 2014 yılı iş cinayetleri raporu, İstanbul işçi sağlığı ve iş güvenliği meclisi, www.guvenlicalisma.org.tr, Erişim (02.05.2017).Hagerty, B. M. ve Williams, A. (1999). The effects of sense of belonging, social support, conflict, and loneliness on depression. Nursing research, 48(4), 215-219.
• Karabulut, Ö. (2000). Ekonomik istismar, çocukların çalıştırılması, çalışan çocukların sorunları ve çözüm yolları. İçinde M. R. Şirin (Ed.). 1. İstanbul Çocuk Kurultayı Bildiriler Kitabı. İstanbul.
• Kendler, K. S., Sheth, K., Gardner, C. O. ve Prescott, C. A. (2002). Childhood parental loss and risk for first-onset of major depression and alcohol dependence: the time-decay of risk and sex differences. Psychological medicine, 32(7), 1187-1194.
• Kerfoot, M., Koshyl, V., Roganov, O., Mikhailichenko, K., Gorbova, I. ve Pottage, D. (2007). The health and well-being of neglected, abused and exploited children: The Kyiv Street Children Project. Child abuse & neglect, 31(1), 27-37.
• Kizmaz, Z. ve Bilgin, R. (2010). Sokakta çalışan/yaşayan çocuklar ve suç: Diyarbakır örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 269-311.
• Kovacs, M. (1981). Rating scales to assess depression in school-aged children. Acta Paedopsychiatrica: International Journal of Child & Adolescent Psychiatry, 46(5-6), 305-315.
• Körler, Y. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çeşitli değişkenler açısından yalnızlık düzeyleri ve yalnızlık ile sosyal duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Köse, E. (2009). Yurtta kalan ve ailesiyle birlikte yaşayan lise öğrencilerinin yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kulaksızoğlu, A. (2006). Ergenlik psikolojisi, 8. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lee, C. Y. S. ve Goldstein, S. E. (2016). Loneliness, stress, and social support in young adulthood: Does the source of support matter?. Journal of youth and adolescence, 45(3), 568-580.
• Lau, S., Chan, D. W. ve Lau, P. S. (1999). Facets of loneliness and depression among Chinese children and adolescents. The Journal of Social Psychology, 139(6), 713-729.
• Mahon, N. E. ve Yarcheski, A. (1992). Alternate explanations of loneliness in adolescents: a replication and extension study. Nursing Research, 41(3), 151-156.
• McLeod, J. D. (1991). Childhood parental loss and adult depression. Journal of Health and Social Behavior, 32(3), 205-220.
• Murphy, P. A. (1987). Parental death in childhood and loneliness in young adults. OMEGA-Journal of Death and Dying, 17(3), 219-228.
• Müreddisoğlu, S. (2009). Sokak çocuklarının psikososyal sorunları ve müdahale çalışmaları. İçinde Çocuk Şiddeti ve Çalıştayı El Kitabı, 288-295.
• Nangle, D. W., Erdley, C. A., Newman, J. E., Mason, C. A. ve Carpenter, E. M. (2003). Popularity, friendship quantity, and friendship quality: Interactive influences on children's loneliness and depression. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 32(4), 546-555.
• Öy, B. (1991). Çocuklar için depresyon ölçeği: Geçerlilik ve güvenlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 2, 132-136.
• Panicker, J. ve Sachdev, R. (2014). Relations among loneliness, depression, anxiety, stress and problematic internet use. International Journal of Research in Applied, Natural and Social Sciences, 2(9), 1-10.
• Parker, G. ve Roy, K. (2001). Adolescent depression: a review. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 35(5), 572-580.Rotenberg, K. J., MacDonald, K. J. ve King, E. V. (2004). The relationship between loneliness and interpersonal trust during middle childhood. Journal of Genetic Psychology, 165, 233-249.
• Russell, D., Peplau, L. A. ve Ferguson, M. L. (1978). Developing a measure of loneliness. Journal of personality assessment, 42(3), 290-294.
• Santrock, J. W., Warshak, R., Lindbergh, C. ve Meadows, L. (1982). Children's and parents' observed social behavior in stepfather families. Child Development, 472-480.
• SHÇEK, (2010). Sokakta yaşayan ve/ veya çalıştırılan çocuklara yönelik hizmet modelinin ve il eylem planlarının değerlendirilmesi raporu. http://www.unicef.org.tr, Erişim (02.07.2017).
• Sütoluk, Z., Nazlıcan, E., Azizoğlu, A. ve Akbaba, M. (2005). Yüreğir çıraklık eğitim merkezi öğrencilerinde depresyon sıklığı ve nedenleri. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 23, 24-26.
• Uluğtekin, S. (1997). Sokak çocukları. Eğitimcilerin eğitim programı, Bizim Büro Basımevi, İstanbul.
• Ulusoy, D., Demir, N. Ö. ve Baran, A. G. (2005). Parçalanmış aile ve gençlerde sapmış davranışlar: lise son sınıf gençliği örneği. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(2), 61-66.
• TUİK, (2012). Çocuk işgücü istatistikleri 1994, 1999, 2006, 2012, www.tuik.gov.tr, Erişim (10.09.2017).
• Tuncel, M. K. (2003). Türkiye ve Almanya’da sokak çocuklarına uygulanan eğitim programlarının karşılaştırılması ve bir model önerisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• UNICEF, 2007. The state of the world’s children 2007. http://www.unicef.org, Erişim (02.07.2017).
• Yıldırım, İ. E., Ürkmez, E. ve Koç, T. (2007). İstanbul’da kapkaç sorunu ve toplum üzerindeki etkileri. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(2), 371-388.
• Yöyen, E. G. (2016). Childhood trauma and self-respect as a predictor of loneliness. Journal of Current Researches on Social Sciences, 6(2), 65-78.