Kur’ân’daki Kıssa ve Mucizelerin Aklen İzahının İmkânı Üzerine

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 3, 299 - 324, 25.09.2020

Resul Ersöz

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.687401

Öz

Kur'an'ın mucizevi yönlerinden biri olan hikâyeler, Allah'ın sözleriyle bize aktarılmış, geçmişte yaşamış ya da yaşanması muhtemel olan olaylardır. Allah Teâlâ bu kıssalar ile tüm zamanlardaki vahyin muhataplarına hem vahyin ve nübüvvetin ispatını ve hem de onların geçmişin tecrübelerinden ibret, ders ve öğüt almalarını hedeflemektedir. Şüphesiz ki Kur’ân kıssalarının vahyin ilk muhatapları nezdinde belirgin bir karşılığı/cevabı bulunmaktadır. Çağdaş insana düşen şey, aynı kıssalardan tüm zamanlara hitap edebilecek külli, ahlâkî ve felsefî manalar çıkarabilmektir. Kıssalar etrafında cereyan eden mucizeler ise literatüre şöyle geçmiştir: Mucizeler, peygamberlik iddiasında bulunan kimselerin elinde zuhur ettirilen ve insanların bir benzerini meydana getirmekten aciz kaldıkları olağanüstü hadiselerdir. Kur’ân’da yer alan kıssa ve mucizelerle ilgili önemli hususlardan biri, onların modern bilimlere ait sebep-sonuç, nedensellik, yalınlık, ölçülebilirlik, tarafsızlık ve tarihi kronolojiye uygunluk gibi ölçütlerle değerlendirilebilir olup olmadığı meselesidir. Makalemizin amacı, Kur’ân’da bulunan kıssa ve mucizelerin aklen ve yukarıda temas ettiğimiz ölçütler çerçevesinde izah edilmelerinin mümkün olabileceğine işaret etmektir. Bölece onlardan evrensel ilkeler çıkarılabilmesi mümkün olabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'an Kıssaları, Mucize, Akli İzah

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

On the Possibility of Intellectual Explanation of the Stories and Miracles in the Qur'an

Öz

The stories, which are one of the miraculous aspects of the Quran, are the events that have been conveyed to us by the word of Allah, lived in the past or are likely to be experienced. With these stories, Allah is aiming both the proof of the revelation and prophethood to the interlocutors of all revelations and to receive a warning, lessons and advice from the past experiences. Undoubtedly, the stories of the Quran have a clear response/answer on the floor of the first interlocutors of the revelation. The thing that falls to modern people is to be able to infer from general, moral and philosophical meanings that can appeal to all times from the same stories. The miracles that occur around the stories are conveyed to the literature as follows: Miracles are extraordinary events was created in the hands of those who claim to be prophets and the peoples are unable to create a similar one. One of the important issues related to the stories and miracles in the Qur'an is the question of whether they can be evaluated with criteria such as cause-effect, causality, simplicity, measurability, impartia-lity and compliance with historical chronology. The purpose of our article is to point out that the stories and miracles in the Quran can be evaluated within mentally and the framework of the criteria we have contacted above. So, It will be possible to create universal principles from them.

Anahtar Kelimeler

Stories of The Qur’an

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Abduh, M. (1993). el-A’mâlü’l-Kâmile. Thk: M. Amâra. Beyrut: Dâru’ş-Şurûk.
• Abdülkâhir el-Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir b. Tahir b. Muhammed. (ts.) el-Fark bey-ne’l-Fırak ve Beyânü’l-Firkati’n-
• Nâciye. Thk. M. Osman el-Haşin. Kahire: Mektebetü İbn Sina.
• Albayrak, İ. (2014). Klasik Modernizmde Kur’ân’a Yaklaşımlar. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Ateş, S. (1989) Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. 12 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Baljon, J. M. S. (1994). Kur’ân Yorumunda Çağdaş Yönelimler. Trc. Şaban Ali Düzgün. An-kara: Fecr Yayınları.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. (1992). el-Camiu’s-Sahih. 2. Baskı. Nşr. Mu-hammed Fuat Abdülbaki. İstanbul: Dâru Sahnûn ve Çağrı Yayın¬ları.
• Câvîş, Abdülaziz. (1968). el-İslâm Dînü’l-Fıtrati ve’l-Hurriyye. Mısır: Dâru’l-Meârif.
• Çağırıcı, M. - Karaman, H. - Dönmez, İ. K. - Gümüş, S. (2006). Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Çetin, A. (2012). Kur’ân İlimleri ve Kur’ân-ı Kerim Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Dehlevî, Şah Veliyyullah. (ts.). Te’vîlü’l-Ehâdîs. Delhi: Matbau Ahmedî.
• Dehlevî, Şah Veliyyullah. (2003). Hüccetü’l-Bâliğa, Trc. Mehmet Erdoğan. Ankara: Yeni Şafak Yayınları.
• Demir, Ş. (ts.). Mitoloji, Kur’ân Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik 3. Baskı. İstanbul: Beyan Yayınla-rı.
• Demircan, A. (2015) “İslâm Tarihinin İlk Üç Asrında Mucize Algısı Üzerine Bazı Değer-lendirmeler”. Din Dilinde Mucize. (s. 179-212). İstanbul: Kur’ân Araştırmaları Merkezi (Kuramer) Yayınları.
• Draz, M. A. (2016). Kur’ân’a Giriş. 6. Baskı. Çev. Salih Akdemir. Ankara: Otto Yayınlar.
• Doğan, D. M. (1996). Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Ersöz, R. (2018). Selefîlik ve Selefî Tefsir Anlayışı. İstanbul: Ensar Neşriyât.
• Ersöz, R. (2019). Yol Ayrımındaki Selefîlik: Klasik İslâm Modernizmi’nin Kur’ân Algısı. İstan-bul: Ensar Neşriyât.
• Esed, M. (1999). Kur’ân Mesajı/Meal – Tefsir. 3 Cilt. Çev. C. Koytak – A. Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Fahd b. Abdurrahman b. Süleyman er-Rûmî. (1983). Menhecü’l-Medreseti’l-Akliyyeti’l-Hadîse fi’t-Tefsîr 2 Cilt. Riyad: Müessesetü’r-Risâle.
• Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. (2013) Mefâtihu’l-Ğayb 33 Cilt. 4. Baskı. Beyrut: Dâru’ı-Kütübi’l-İlmiyye.
• Fazlur Rahman. (2016). İslâm, Trc. M. Dağ – M. Aydın. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Fazlur Rahman. (2015). İslâmî Yenilenme Makaleler III. Trc. A. Çiftçi. Ankara: Ankara Oku-lu Yayınları.
• Fîrûzâbâdî, Ebu’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kub b. Muhammed. (1996). Besâir Zevi’t-Temyîz fî Latâifi’l-Kitabi’l-Azîz. 6 Cilt. 3. Baskı. Kahire.
• Hamidullah, M. (2015). Sorunlar, Sorular ve Cevaplar. Trc. Z. Aksu. Haz. K. Yeşil. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Hasan Ziyâuddîn Itr. (1994). el-Mu’cizetü’l-Halide. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye.
• İbn Âsûr, Muhammed Tahir. (1984). et-Tenvîr ve’t-Tahrîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fadl Şehabeddîn Ahmed. (ts.). Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 13 Cilt. Thk. M. Fuad Abdülbâkî-M. el-Hatîb. Kahire: el-Mektebetü’s-Selefiyye.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail. (1985). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. 8 Cilt. Thk: M. İbrahim el-Bennâ – M. Ahmed Aşûr – A. Ğanîm. İstanbul: Kahraman Yayınları.
• İbn Manzûr, Cemâleddin Muhammed b. Mükrim. (ts). Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır.
• İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed. (1964). Tehafütü’t-Tehafüt. Thk. Dr. S. Dünya. Kahire: Dâru’l-Meârif.
• İbn Teymiye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdilhalim. (2004). Mecmûu Fetâvâ. 37 Cilt. Cem ve Tertib: Abdurrahman b. Muhammed b. Kasım ve Oğlu. Medine.
• İbn Useymîn, Muhammed Sâlih. (2001). Usûlün fî’t-Tefsîr. Kahire: el-Mektebetü’l-İslâmiyye.
• İbrahim Mustafa - Ahmed Hasan ez-Ziyât - Hamid Abdülkâdir - Muhammed Ali en-Neccâr. (1989). el-Mu’cemu’l-Vasît. 2 Cilt. “a-c-z” maddesi. (2: 585). İstanbul: Çağrı Ya-yınları.
• İkbâl, M. (2016). İslâm’da Dinî Düşüncenin Yeniden İnşâsı. Trc. R. Acar. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kitâb-ı Mukaddes. (1997). İstanbul: Kitâb-ı Mukaddes Şirketi.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. (2006). el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur’ân. 24 Cilt. Thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale.
• Kutub, S. (1969). Kur’ân-ı Kerim’de Edebî Tasvir. Çev. S. Ateş. Ankara: Hilal Yayınları.
• Nesefî, Ömer b. Muhammed Ebû Hafs. (2007). İslâm İnancının Temelleri Akâid. Trc. S. Ah-sen. İstanbul: Bayrak Yayıncılık.
• Öztürk, M. (2016). Kur’ân Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer Yayınları.
• Paret, R. (1018). Kur’ân Üzerine Makaleler Der. & Trc. Ö. Özsoy. Ankara: Otto Yayınları.
• Râgıb el-İsfahânî. (ts). el-Müfredât fî Garîbü’l-Kur’ân. Thk: M. Seyyid Keylânî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
• Reşid Rıza, M. (1947). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm/Tefsîru’l-Menâr. Kahire: Dâru’l-Menâr.
• Sâvî, Ahmed. (ts). Haşiyetü’l-Allame es-Sâvî alâ Tefsîri’l-Celâleyn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî.
• Sefarînî, Muhammed b. Ahmed. (1982). Levâmiu’l-Envâr el-Behiyye ve Sevâtıu’l-Esrârı’l-Eseriyye. Şam: Müessesetü’l-Hafetîn.
• Şengül, İ. (2019). Kur’ân Kıssalarının Tarihi Değeri. Ankara: Otto Yayınları.
• Vehbe ez-Zuhaylî. (ts). et-Tefsîru’l-Vecîz. Şam: Dâru’l-Fikr.
• Yaşar, N. (2017). Oryantalistlere göre Kur’ân’ın Kaynağı ve Metinleşmesi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Yavuz, Y. Ş. - Çetin, A. (1991). “Âyet”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (4: 242-244). 44 Cilt. İstanbul: T.D.V. Yayınları.
• Yazır, E. M. H. (1968). Hak Dini Kur’ân Dili. 9 Cilt. İstanbul: Nebioğlu Basımevi.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Cârullah Mahmud b. Ömer. (2015). el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmi-zi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhit-Te’vîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Zeyveli, H. (2015). “Kur’ân ve Kur’ân Dışı İslâmî Rivâyetlerde Mucize”. Din Dilinde Muci-ze (s. 105-132). İstanbul: Kuramer Yayınları.