Examining Child-Rearing Attitudes of Mothers Who Have 9-12 Age Group Children of Diagnosed with Autism Spectrum Disorder and Normal Development

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 1 - 14, 28.06.2021

Arzu Özyürek , Şeyda Ergün

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.545390

Cited By: 1

Öz

The aim of this study was to investigate the attitudes of the mothers of children aged 9-12 years diagnosed with autism spectrum disorder (ASD) and normal development (ND). The study group consisted of 160 mothers who have children with normal development (n=90) and autism spectrum disorder (n=70). In order to collect the data, the Parental Attitude Scale (PAS)-C Form was used. Mann Whitney-U test and Kruskal Wallis-H test were used for the analysis of the data. As a result of the study; It found that mothers with ND children were more oppressive/authoritarian than mothers with ASD children. University graduate, mothers with children diagnosed with ASD and middle incomes were more oppressive/authoritarian. It found that mothers with ASD diagnosed and single child were more tolerant and oppressive/authoritarian attitude towards children.

Anahtar Kelimeler

Autism, Autism Spectrum Disorder Attitude

Otizm Spektrum Bozukluğu Tanılı ve Normal Gelişim Gösteren 9-12 Yaş Grubu Çocuğa Sahip Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanılı ve normal gelişim gösteren (NGG) 9-12 yaş grubu çocuğa sahip annelerin çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesidir. Çalışma grubunu, 90 NGG ve 70 OSB’li çocuğu olan 160 anne oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında Anne-Baba Tutum Ölçeği (ABTÖ)-C Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde Kruskal Wallis-H ve Mann Whitney-U testlerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda; NGG çocuğa sahip annelerin OSB’li çocuğa sahip annelere göre daha baskıcı/otoriter tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. Üniversite mezunu annelerin, OSB’li çocuğa sahip ev hanımı ve orta gelir düzeyine sahip annelerin çocuklarına karşı daha baskıcı/otoriter tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. OSB’li tek çocuk sahibi annelerin ise çocuklarına karşı daha aşırı hoşgörülü ve baskıcı/otoriter tutuma sahip oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

otizm, otizm spektrum bozukluğu, tutum, annelerin çocuk yetiştirme tutumları

Kaynakça

• AKKOK, F., Aşkar, P. ve Karancı, N. (1992). Özürlü bir çocuğa sahip anne-babalardaki stresin yordanması. Özel Eğitim Dergisi, 1(2), 8-12.
• ALAGÖZOĞLU, E. (2016). Otizm Spektrum Bozukluğundan Etkilenmiş Kardeşi Olan Bireylerin Aileleri ile İlgili Duygu ve Düşünceleri. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ALİKAŞİFOĞLU, M. (2008). Ergenlerde davranışsal sorunlar. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikler Sempozyum Dizisi, 63, 55-59.
• AMERİKAN PSİKİYATRİ BİRLİĞİ (2013). Psikiyatride Hastalıkların Tanımlanması ve Sınıflandırılması El Kitabı. Yeniden gözden geçirilmiş 5. Baskı (DSM-V TR). E. Köroğlu (Çev.Ed.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• AR, F. Ö. (2014). Normal Gelişim Gösteren Çocuğa Sahip Ebeveynler ile Otizmli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Evlilik Uyumu ve Anksiyete Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ASLAN-GÜLEÇ, Y. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerle çalışan eğitimcilerin uygulamalı davranış analizine yönelik algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(4), 1032-1044.
• AYDIN, D. ve Özgen, Z. E. (2018). Çocuklarda otizm spektrum bozukluğu ve erken tanılamada hemşirenin rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7 (3), 93-101.
• AYDOĞDU, F. ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 569-585.
• BANACH, M., Iudice J., Conway, L. ve Couse, L. J. (2010). Family support and empowerment: post autism diagnosis support group for parents. Social Work with Groups, 33, 69-83.
• BURRELL, A., Ives, J. ve Unwin, G. (2017). The experiences of fathers who have offspring with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 47 (4), 1135-1147.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2003). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A.
• CAN, A. (2014). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Bilimsel Veri Analizi. Ankara: Pegem A.
• CONNOLLY, M. ve Gersch, I. (2016). Experiences of parents whose children with autism spectrum disorder (ASD) are starting primary school. Educational Psychology in Practice, 32 (3), 245-261.
• CURUN, F. ve Orçun Yücel, D. (2018). Ergenlerde ebeveyn tutumları ve duygusal zekâ ilişkisi: benlik saygısının aracı rolü. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi. 8 (2), 579-603.
• DİLEKMEN, M. ve Aydoğdu, F. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 570-585.
• ESTES, A., Munson, J., Dawson, G., Koehler, E., Zhou, X. H. ve Abbott, R. (2009). Parenting stress and psychological functioning among mothers of preschool children with autism and developmental delay. Autism The International Journal Of Research and Practice, 13(4), 375-387.
• FIRAT, S. (2016). Otistik çocukların anne-babaların depresyon ve kaygı düzeyleri. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 41(3), 539-547.
• GÖNEN, A. (2014). Otizm Spektrum Bozukluğu ile Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Olan Bireylerin Ebeveynlerinin Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• GÜL, S. K. ve Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik dönemi sorunları ve şiddet. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 79–101.
• İLHAN, T. (2017). Özel gereksinimli 3-6 yaş çocukların ebeveynlerinin stres düzeyleri ile rolleri arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(3), 383-400.
• KAYA, M. O. ve Yöndem, Z. D. (2020). Otizmli çocuğu olan annelerde psikoeğitim grup programının algılanan stres düzeyine etkisi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 20-33.
• KESKİN, G., Bilge, A., Engin, E. ve Dülgerler, Ş. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı, anne-baba tutumları ve başa çıkma stratejileri açısından değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatr Dergisi, 11, 30-37.
• KULAKSIZOĞLU, A. (1989). Ergen aile çatışmaları ile annenin tutumları arasındaki ilişki ve ergenin problemleri. M.U. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 71-87.
• KURT, O. ve Subaşı Yurtçu, A. B. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere yönelik kapsamlı uygulamalar. Sakarya University Journal of Education, 7 (1), 155-182.
• MONTES, G. ve Halterman, J. S. (2007). Psychological functioning and coping among mothersof children with autism: a population-based study. Pediatrics. 119, 1040-1046.
• NAC. National Autism Center. (2011). A Parent’s Guide To Evidence–Based Practice and Autism. Randolp, MA: Author.
• OĞUZ, H. ve Sönmez, N. (2018). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuğa sahip ailelerde anne-çocuk ve baba-çocuk etkileşiminin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 19(1), 55-77.
• OĞUZ, F. ve Öğretir Özçelik, A. D (2018). Ergenlerde algılanan anne-baba tutumu ile madde bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (58), 535-543.
• OPREA, C. ve Stan, A. (2012). Mothers of autistic children. How do they feel? Procedia Social and Behavioral Sciences, 46 (2012), 419141-94.
• ÖZ, B., Yüksel, T. ve Nasıroğlu, S. (2019). Otizm spektrm bozukluğu tanısı alan çocukların annelerinin depresyon-anksiyete belirtileri ve damgalanma algısı. Nöro Psikiyatri Arşivi, DOI: 10.29399/npa.23655.
• ÖZEN, A., Çolak, A. ve Acar, Ç. (2002). Zihin özürlü çocuğa sahip annelerin günlük yaşamda karşılaştıkları problem davranışlarla ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2), 1-13.
• ÖZEREN, S. G. (2013). Otizm Spektrum Bozukluğu ve Hastalığa Kanıt Penceresinden Bakış. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 57-63.
• ÖZYÜREK, A. ve Tezel Şahin, F. (2005). Kırsal bölge ve şehir merkezinde yaşayan 5-6 yaş grubu çocuğa sahip anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (3), 121-136.
• ÖZYÜREK, A. (2018). Anne-baba çocuk yetiştirme tutumları ve üç farklı ölçek geliştirme çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22 (2), 659-676.
• PAPAGEORGIOU, V. ve Kalyva, E. (2010). Self-reported needs and expectations of parents of children with autism spectrum disorders who participate in support groups. Research in Autism Spectrum Disorders, 4(4), 653-660.
• ROBINSON, M. ve Neece, L. C. (2015). Marital satisfaction, parental stress, and child behaviorproblems among parents of young children with developmental delays. Journal of Mental Health Research in Intellectual Disabilities, 8, 23–46.
• SANDERS, J. L. ve Morgan, S. B. (1997). Family stress and adjustment as perceived by parents of children with autism or Down Syndrome: Implications for intervention. Child and Family Behavior Therapy, 19(4), 15-32.
• SARI, T. ve Özkan, İ. (2016). Ergenlerin öznel iyi oluşları ile algıladıkları anne-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurologica Sciences, 29, 155-162.
• SİVRİKAYA, T. ve Tekinarslan Çiftçi, İ. (2013). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerde stres, sosyal destek ve aile yükü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(2), 17-29.
• STEWART, M., Knight, T., McGillivray, J., Forbes, D. ve Austin, D. W. (2017). Through a trauma-based lens: A qualitative analysis of the experience of parenting a child with an autism spectrum disorder. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 42 (3), 212-222.
• ŞİRİN, G. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuğa sahip ebeveynlerin spor ile ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 18 (1), 109-124.
• TAHİNCİOĞLU, C. (2016). Otizmli Çocuğu Olan Annelerde Anksiyete Düzeylerinin Tükenmişlik ile İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TATLI, S., Selimoğlu, H. ve Bademci, D. (2012). Çocukları okul öncesi eğitime devam eden annelerin aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 101-114.
• TÖRET, G., Özdemir, S., Selimoğlu, Ö. G. ve Özkubat, U. (2014). Otizmli çocuğa sahip olan ebeveynlerin görüşleri: otizm tanımlamaları ve otizmin nedenleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(1), 1-14.
• TÖRET, G., Özdemir, S. ve Özkubat, U. (2015). Ciddi düzeyde otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ile annelerinin ebeveyn-çocuk etkileşimlerinin ebeveyn ve çocuk davranışları açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(1), 1-22.
• TÖRET, G., Doğan, Y., Özdemir, S., Özkubat, U., Selimoğlu Gürel, Ö. ve Duman Ceyhun, T. A. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan ve normal gelişim gösteren çocuklarda anne- çocuk etkileşiminin karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(1), 79-94.
• TUNÇEL, A. (2017). Çocuklarında Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Annelerin Depresyon, Tükenmişlik ve Umutsuzluk Düzeylerinin Çocuktaki Otizmin Ağırlık Derecesine Göre Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• VURAL YÜZBAŞI, D. (2019). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin iyi oluşlarının başa çıkma tarzları, aile gereksinimleri ve sosyal destek değişkenleriyle modellenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1), 107-134.
• WING, L. (2012). Otizm El Rehberi (Çev.: S. Kunt). İstanbul: Sistem.
• YASSIBAŞ, U. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuğa Sahip Anne Babaların Yaşam Deneyimlerine Derinlemesine Bakış. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• YASSIBAŞ, U., Şahin, C. H., Çolak, A. ve Toprak, Ö. M. (2019). Çocukları otizm spektrum bozukluğu olan ailelerin yaşam deneyimlerine yönelik yapılan çalışmaların incelenmesi: Meta-sentez çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 86-113.
• YAYLACI, F. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğunun Klinik Tanısında DSM-IV-TR ve DSM-5 Tanı Sistemlerinin Karşılaştırılması. Uzmanlık Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• YÜKSEL, A. (2005). Otizm genetiği. Cerrahpaşa Tıp Dergisi, 36 (1), 35-41.