Basketbolda Mental Dayanıklılık ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 1, 192 - 208, 31.01.2025

Serhat Cesuroğlu , Reşat Sadık

https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1523338

Öz

Bu araştırmanın amacı basketbol sporcularının mental dayanıklılık ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin saptanmasıdır. Araştırmanın çalışma grubu İstanbul ili 2023 -2024 sezonunda, basketbol antrenmanlarına devam eden 407 sporcudan oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafından geliştirilmiş demografik bilgiler anketi, 13 adet kapalı uçlu sorudan oluşan Sporda Mental Dayanıklılık Ölçeği ve on sorudan oluşan On - Maddeli Kişilik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, Pearson Korelasyon Analizi, Bağımsız Gruplar t Testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, mental dayanıklılık ve kişilik özellikleri ölçeği alt boyutlarında; cinsiyet, kilo, lisans süresi gibi değişkenlerde farklılık görülürken bazı değişkenlerde anlamlı farklılığa rastlanmamıştır. Sonuç olarak, mental dayanıklılık ile kişilik özellikleri arasında ise pozitif yönlü anlamlı ilişkiye rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Basketbol, Mental dayanıklılık, Kişilik özellikleri

Investigation of The Relationship Between Mental Endurance and Personal Characteristics in Basketball

Öz

The purpose of this research is to determine the relationship between mental toughness and personality traits among basketball players. The study group consists of 407 athletes who continued their basketball training in the 2023-2024 season in Istanbul. The data collection tools used in the research include a demographic information survey developed by the researchers, the Mental Toughness Scale in Sports, which consists of 13 closed-ended questions, and the Ten-Item Personality Scale. For data analysis, Pearson Correlation Analysis, Independent Samples t-Test, and ANOVA test were utilized. According to the research findings, there were differences in the sub-dimensions of the mental toughness and personality traits scales concerning variables such as gender, weight, and license duration, while no significant differences were found in some variables. In conclusion, a positive significant relationship was found between mental toughness and personality traits.

Anahtar Kelimeler

Basketball, Mental endurance, Personality characteristics

Kaynakça

• Aditya, R. S., Rahmatika, Q. T., Solikhah, F. K., AlMutairi, R. I., Alruwaili, A. S., Astuti, E. S., & Fadila, R. (2024). Mental toughness may have an impact on athlete’s performance: Systematic review. Retos: Nuevas Tendencias en Educación Física, Deporte y Recreación, (56), 328-337. https://doi.org/10.47197/retos.v56.103768
• Aktaş, Ö. (2019). Takım sporuyla uğraşan sporcuların kendine güven düzeylerinin mental dayanıklılık üzerine etkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
• Allport, G. W. (1937). Personality: A Pychological interpretation. American Psychologist, 22(4), 25-39.
• Atak, H. (2013). On-maddeli kişilik ölçeği'nin Türk kültürü'ne uyarlanması. Archives of Neuropsychiatry/Nöropsikiyatri, 50(4), 312-319. https://doi.org/10.4274/npa.y6128
• Atalı, M. (2022). Elit düzey kadın erkek buz hokeyi sporcularının mental dayanıklılık ve bilişsel esneklik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Bahadır, G., & Adiloğulları, İ. (2020). Spor yapan üniversite öğrencilerinde zihinsel dayanıklılık ile duygusal zekâ arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Sport Exercise and Training Sciences-IJSETS, 6(4), 117-128. https://doi.org/10.18826/useeabd.793760
• Burger, J. M. (2014). Personality. Cengage Learning.
• Büyüköztürk, Ş., Çakır, H., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. baskı). Pegem Akademi.
• Cervone, D. (2010). Personality: Theory and research. John Wiley & Sons.
• Clough, P., Earle, K., & Sewell, D. (2002). Mental toughness: The Concept and its measurement. Solutions in Sport Psychology, 1, 32-45.
• Çetin, F., Yeloglu, H. O., & Basım, H. N. (2015). Psikolojik dayanıklılığın açıklanmasında beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Bir kanonik ilişki analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 81.
• Çoban, O. (2018). Tenis sporcularının mental dayanıklılık seviyelerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(27), 479-488. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14612
• De La Cerna, L., & Diego, A. A. (2022). Exploring mental toughness among selected private university elite athletes in Manila: A Qalitative study. International Journal of Psychology and Counselling, 14(1), 7-16. https://doi.org/10.5897/IJPC2020.0634
• Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. baskı). Pegem Akademi.
• Freud, S. (1989). The Ego and the id (1923). Tacd Journal, 17(1), 5-22.
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A Simple guide and reference. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429056765
• Grobler, H., du Plooy, K., Kruger, P., & Ellis, S. (2022). The Pevalence of common mental disorders and its relationship with mental toughness in professional South African rugby players. South African Journal of Psychology, 52(1), 61–72. https://doi.org/10.1177/00812463211009422
• Gucciardi, D. F., & Gordon, S. (2011). Mental toughness in sport: Developments in theory and research. Routledge.
• Gucciardi, D. F. (2016). Mental toughness as a moderator of the intention–behaviour gap in the rehabilitation of knee pain. Journal of science and medicine in sport, 19(6), 454-458. https://doi.org/10.1016/j.jsams.2015.06.010
• Guszkowska, M., & Wójcik, K. (2021). Effect of mental toughness on sporting performance: Review of studies. Baltic Journal of Health and Physical Activity, 13(7), 1-12. https://doi.org/10.29359/BJHPA .
• Güvendi, B., Can, H. C., & Işım, A. T. (2020). Triatlon sporcularının zihinsel dayanıklılıklarının karar verme stilleri ile ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 146-160.
• Hsieh, Y. C., Lu, F. J., Gill, D. L., Hsu, Y. W., Wong, T. L., & Kuan, G. (2024). Effects of mental toughness on athletic performance: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 22(6), 1317-1338. https://doi.org/10.1080/1612197X.2023.2204312
• İlhan, A. (2020). Tenis oyuncularının zihinsel dayanıklılık düzeyleri. Journal of Global Sport and Education Research, 3(2), 28-35.
• Jain, T., Sharma, R., Singh, A., & Mehta, K. (2020). Mental toughness in Indian elite athletes: Psychometric validation of the psychological performance inventory. Indian Journal of Public Health Research & Development, 11(1), 671-676 https://doi.org/10.37506/v11/i1/2020/ijphrd/193901
• Jones, G., Hanton, S., & Connaughton, D. (2002). What is this thing called mental toughness? An Ivestigation of elite sport performers. Journal of Applied Sport Psychology, 14(3), 205-218. https://doi.org/10.1080/10413200290103509
• Jones, G., Hanton, S., & Connaughton, D. (2007). A Framework of mental toughness in the world's best performers. The Sport Psychologist, 21(2), 243-264. https://doi.org/10.1123/tsp.21.2.243
• Khan, M. A., & Panchal, R. (2017). A Comparative study of personality traits and sports performance between junior and senior level basketball players of Delhi. International Journal of Physical Education, Sports and Health, 4(1), 203-206.
• Kızmaz, M. (2004). Bireysel ve takım sporu yapan sporcuların kişilik özelliklerinin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kurudirek, M. İ., Kurudirek, A., Karababa, B., Bindesen, M. A., & Yılmaz, E. (2022). Buz hokeyi oyuncularının sporda zihinsel dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı 1), 295-308. https://doi.org/10.38021/asbid.1201762
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood: A Five-factor theory perspective (2nd ed.). Guilford Press.
• Menteş, G., & Saygın, Ö. (2019). E-spor ve geleneksel spor ile uğraşan sporcuların zihinsel dayanıklılık ve bilişsel esneklik durumlarının incelenmesi. International Journal of Sport Exercise and Training Sciences-IJSETS, 5(4), 238-250. https://doi.org/10.18826/useeabd.639062
• Nicholls, A. R., Polman, R. C., Levy, A. R., & Backhouse, S. H. (2009). Mental toughness in sport: Achievement level, gender, age, experience, and sport type differences. Personality and İndividual Differences, 47(1), 73-75. https://doi.org/10.1016/j.paid.2009.02.006
• Oshio, A., Taku, K., Hirano, M., & Saeed, G. (2018). Resilience and big five personality traits: A meta-analysis. Personality and individual differences, 127, 54-60. https://doi.org/10.1016/j.paid.2018.01.048
• Pehlivan, H. (2014). Sporda mental dayanıklılık ölçeği uyarlama geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
• Polatcı, S., & Tınaz, Z. D. (2021). Kişilik özelliklerinin psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2890-2917.
• Rogers, C. R. (1961). On becoming a person: A Therapist's view of psychotherapy. Houghton Mifflin.
• Sallam, M., Cristian, P., & Carmen, B. (2022). Effect of mental toughness training on performance strategies and performance level of complex skills for youth epee fencers. Ovidius University Annals, Series Physical Education & Sport/Science, Movement & Health, 22(1), 48-54
• Skinner, B. F. (1974). About behaviorism. Vintage Books.
• Soundara-Pandian, P. R., Balaji Kumar, V., Kannan, M., Gurusamy, G., & Lakshmi, B. (2023). Impact of mental toughness on athlete’s performance and interventions to improve. Journal of Basic and Clinical Physiology and Pharmacology, 34(4), 409–418. https://doi.org/10.1515/jbcpp-2022-0129
• Süleymanoğulları, M., & Tozoğlu, E. (2021). Curling sporcularının mental dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(2), 112-121. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1012588
• Tazegül, Ü. (2018). Sporcuların kişilik özellikleri ile bedenlerini beğenmeleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1518-1526. https://doi.org/10.17755/esosder.377496
• Tokgöz, M. (2024). 12-14 Yaş basketbolcularda sportif mental dayanıklılık düzeyi ile basketbol teknik becerisi arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 122-132. https://doi.org/10.5281/zenodo.12528249
• Tran, A. G. (2021). Looking forward to student-athlete mental health: Racial/ethnic trends from 2010 to 2015. Journal of American College Health, 69(8), 942-950. https://doi.org/10.1080/07448481.2020.1725018
• Turan, M., Mavibaş, M., & Savaş, B. Ç. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin sporda mental dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kafkas Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 52-70.
• Ulucan, H., & Bahadır, Z. (2011). Haltercilerin kişilik özelliklerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 175-183.
• Yang, J. H., Yang, H. J., Choi, C., & Bum, C. H. (2024). Relationship between athletes’ big five model of personality and athletic performance: Meta-analysis. Behavioral Sciences, 14(1), 2-18 https://doi.org/10.3390/bs14010071
• Yardımcı, A., Sadık, R., & Kardaş, N. T. (2017). Amerikan futbolu sporcularının yalnızlık düzeyleri ve sporda mental dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 79-90. https://doi.org/10.25307/jssr.337838
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, A. B., Bülbül, D., & Doğu, G. A. (2021). Ragbi sporcularında duygusal zekâ ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 380-390. https://doi.org/10.38021/asbid.1032825
• Zimbardo, P. G. (2008). The Lucifer effect: Understanding how good people turn evil. Random House.
• Zorlu, E., Doğu, G., Yıldız, A. B., & Yılmaz, B. (2020). Atletizm branşındaki sporcuların kişilik özelliklerinin başarı motivasyonuna etkisinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 24-35. https://doi.org/10.38021/asbid.703780