Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerde Bakım Veren Yükü ve Depresyon Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 302 - 309, 30.09.2020

Besey Ören , Reyhan Aydın

https://doi.org/10.34087/cbusbed.682392

Cited By: 14

Öz

Amaç: Çalışma engelli çocuğa sahip ebeveynlerin bakım veren yükü ve depresyon durumlarını belirlemek amacıyla planlandı.
Gereç ve Yöntem: Kesitsel ve tanımlayıcı olarak yapılan araştırmanın örneklemini 15 Haziran – 15 Ağustos 2018 tarihleri arasında çocuklarını özel eğitim merkezine getiren, okuma-yazma bilen ve araştırmaya katılmayı kabul eden 100 ebeveyn oluşturdu. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda hazırlanan Sosyo-demografik özellikleri içeren veri toplama formu, Bakım Verme Yükü Ölçeği ve Beck Depresyon Envanteri kullanıldı. Verilerin değerlendirilmesi yüzdelik ve frekans dağılımları yapılarak incelendi. Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki kıyaslamalar Mann Whitney U ve ü Kruskal Wallis testleri ile, bakım yükü ve depresyon durumları arasındaki ilişki ise Spearman kolerasyon analizi ile yapıldı.
Bulgular: Bakım veren ebeveynlerin %78’inin anne, %22’sinin baba olduğu, bakım verilen çocukların %63’ünün kız, %37’sinin erkek olduğu saptandı. Anne ve babaların bakım yükü puanları arasında anlamlı bir fark olmadığı ancak depresyon durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu görüldü. Bakım veren babaların depresyon puanın annelerden daha yüksek olduğu saptandı. Ebeveynlerin hem bakım yükü hem de depresyon puanlarının ilk okul mezunu olanlarda daha yüksek olduğu saptandı. Ebeveynlerin bakım yükü ve depresyon puanları arasında da pozitif yönde bir ilişki olduğu, bakım veren yükü arttıkça depresyon puanının da orantılı olarak arttığı saptandı.
Sonuç: Bakım sürecinde ailelerin psiko-sosyal desteğe ihtiyaç duyabilecekleri, duygusal paylaşımlar için destek grupları oluşturmak ve engelli çocuğun bakımı konusunda sağlık politikalarının geliştirilmesi ve sağlık çalışanları tarafından bu ebeveynleri destekleyici eğitimlerin uygulanmasının önem taşıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Engelli çocuk, Bakım yükü, Depresyon

Kaynakça

• [1] G. Karadağ, “Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşadıkları Güçlükler ile Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyleri”, TAF Prev. Med. Bull., 2009.
• [2] Y. A. F Sevindik, E Deveci, A Demirok, “Engelli çocuğu olan kadınların demografik, psikosoyal ve engelli çocuğa ait doğumsal özelliklerinin incelenmesi”, Sağlık ve Toplum Dergisi, c. 16, ss. 38–47, 2006.
• [3] N. Ulutaşdemir, “Engelli Çocukların Eğitimi”, Fırat Sağlık Hizmetleri Derg., c. 2.5, ss. 119–130, 2007.
• [4] H. Yıldırım Sarı, “Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi [Family burden on families of children with intellectual disability caring]”, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Derg., 2007.
• [5] World Health Organization, “Who Global Disability Action Plan 2014-2021. Better Health For All People With Disability.”, World Health Organization, 2015. [Çevrimiçi]. Available at: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/199544/9789241509619_eng.pdf;jsessionid=84CD917CA62351031E1C9FD36B8490AB?sequence=1.
• [6] S. Sarı, H. Y., & Altıparmak, “Ebe Ve Hemşirelerin Zihinsel Engelli Çocuklarla İlgili Bilgileri”, Oru. Hekim., c. 7, sayı 2, ss. 127–132, 2008.
• [7] P. Toseland, R.W., Smith, G., Mccallion, Handbook of social work practice with vulnerable and resilient populations. Columbia University Press, 2001.
• [8] D. Mignor, “Effectiveness of Use of Home Health Nurses to Decrease Burden & Depression of Elderly Caregivers”, J. Psychosoc. Nurs. Ment. Health Serv., 2000.
• [9] and B. W. S. Allender, J. A., “Clients In Home Health, Hospice, and Long-Term Settings.”, Community Heal. Nurs. Concepsts Pract. Lippincott, ss. 739–753, 2001.
• [10] Lidell Evy, “Family support—a burden to patient and caregiver”, Eur. J. Cardiovasc. Nurs., c. 1, ss. 149–152, 2002.
• [11] E. Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, B., Aydın, H. İ., Akın, R., & Gökçay, “Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi”, Gülhane Tıp Derg., c. 45, sayı 2, ss. 156-164., 2003.
• [12] V. B. Damiani, “Responsibility and adjustment in siblings of children with disabilities: Update and review”, Fam. Soc., 1999.
• [13] M. Girli, A., Yurdakul, A., Sarısoy, M., & Özekes, “Zihinsel engelli ve otistik çocukların annebabalarına yönelik grup danışmanlığının depresyon, benlik saygısı ve tutumları üzerine etkisi.”, Saray Rehabil., c. 6, ss. 2-9., 2000.
• [14] E. M. İnci Fadime Hatice, “BAKIM VERME YÜKÜ ÖLÇEĞİ’NİN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİĞİ”, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilim. Derg., 2008.
• [15] S. H. Zarit, K. E. Reever, ve J. Bach-Peterson, “Relatives of the impaired elderly: Correlates of feelings of burden”, Gerontologist, 1980. [16] M. Ulusoy, N. H. Sahin, ve H. Erkmen, “Turkish version of the Beck Anxiety Inventory: Psychometric properties”, J. Cogn. Psychother. An Int. Q., 1998.
• [17] A. T. Beck, C. H. Ward, M. Mendelson, J. Mock, ve J. Erbaugh, “An Inventory for Measuring Depression”, Arch. Gen. Psychiatry, 1961.
• [18] Can Abdullah, SPSS İle Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. 2018.
• [19] D. Coşkun, “Fiziksel Engelli Çocuğu Olan Ebeveynlerde Bakım Yükünün Ve Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi”, Atattürk Üniversitesi, 2013.
• [20] O. N. Hatipoğlu, “Obstrüktif uyku apne sendromlu hastaların eşlerinde yaşam kalitesi, anksiyete ve depresyonun değerlendirilmesi”, Trakya Üniversitesi, 2011.
• [21] D. Özdemir, F. K., Şahin, Z. A., & Küçük, “Kanserli Çocuğu Olan Annelerin Bakım Verme Yüklerinin Belirlenmesi.”, Yeni Tıp Derg., c. 26, sayı 3, s. 153, 2009.
• [22] Alahan et al., “Kronik Hastalığı Olan Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Bakım Verme Yükü.”, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilim. Derg., c. 4, sayı 2, ss. 1–5, 2015.
• [23] U. Beyazıt, “Hastanede Tedavi Gören Çocukların Ebeveynlerinde Bakım Verme Yükünün İncelenmesi.”, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilim. Fakültesi Derg., c. 1, sayı 1, ss. 10-19., 2017.
• [24] B. Yüzer, S., Yiğit, R., & Taşdelen, “Çocuğu Hastanede Yatan Annelerin Aldığı Sosyal Destek İle Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki.”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Derg., c. 9, sayı 4, ss. 54–62, 2006.
• [25] E. H. Yayan ve M. E. Düken, “A Comparison of Caregiving Burden and Social Support Levels of Parents of Children Undergoing Liver Transplant”, J. Pediatr. Nurs., 2019.
• [26] S. K. H Herken, M Turan, S Şenol, “Down sendromlu çocuğu olan anne babaların depresyon düzeyleri ve depresyonla başa çıkma becerileri”, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Derg., c. 7, sayı 3, ss. 143–152, 2000.
• [27] H Duman, “Zihinsel engelli çocuğa sahip anne babaların kaygı düzeylerinin karşılaştırılarak çocuğa yönelik beklentilerinin belirlenmesi”, Dokuzeylül üniversitesi, İzmir, 1995.
• [28] E. M. Alonso vd., “Health-related quality of life and family function following pediatric liver transplantation”, Liver Transplant., 2008.
• [29] K. M. Posfay-Barbe, R. P. Barbe, R. Wetterwald, D. C. Belli, ve V. A. McLin, “Parental functioning improves the developmental quotient of pediatric liver transplant recipients”, Pediatr. Transplant., 2013.
• [30] M. Ergin, D., Şen, N., Eryılmaz, N., Eryılmaz, N. E., Pekuslu, S., Pekuslu, S., ... & Kayacı, “Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Depresyon Düzeyi Ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi.”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Derg., c. 10, sayı 1, ss. 41-48., 2007.
• [31] O. Uğuz, Ş., Toros, F., İnanç, B. Y., & Çolakkadıoğlu, “Zihinsel ve/veya Bedensel Engelli Çocukların Annelerinin Anksiyete, Depresyon ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi”, Klin. Psikiyatr. Derg., c. 7, sayı 1, ss. 42–47, 2004.
• [32] T. Ikeda, T. Nagai, K. Kato-Nishimura, I. Mohri, ve M. Taniike, “Sleep problems in physically disabled children and burden on caregivers”, Brain Dev., 2012.
• [33] M. TOKI, M. WASHIO, A. FURUKAWA, H. NARITA, K. YOKOGUSHI, ve S. ISHIAI, “Investigating Parental Caregiver Burden for Children with Disabilities using a Japanese version of the Zarit Caregiver Burden Interview (J-ZBI)”, Japanese J. Rehabil. Med., 2010.