A Gemme from Philadelphia (Gökçeseki) in Isauria

Yıl 2019, , 449 - 461, 30.06.2019

Handegül Canlı

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201919

Öz

In
this study, a gem with an Aphrodite im­age on it, obtained from the
Philadelphia (Gökçeseki) Excavation in the Isaurian Region will be evaluated in
terms of its valuable stone as well as the cultic and icon­ographical features
of the figure. As known, the de­pictions on the gemme are carved, not on
the sur­face placed on the bezel setting, but to its exterior part. Under the
similar finds the Gökçeseki example ap­pears to be the single one with the
carving at the sur­face. Along with this example, it is seen that in addi­tion
to the known cameo and intaglio techniques used in ancient times, a third
technique, which is the ‘rever­se intaglio’ technique was applied. In relation
to the small size of the material, skillful work was carried out in the Roman
Empire period, especially during the Iu­lius-Cladius period. Especially
retrospective trends to the Classical and Hellenistic Periods began in large
scale and on small objects. In relation to this fact, the Aphrodite will be
traced also iconografically which leads us to a variation of the Anadyomene
type of Aph­rodite. As a result, the ring will be examined in terms of both its
cultic and iconogrphical aspects and in the as­pect of the transfer of a
well-known type to a small-sized material with a new technique.

Anahtar Kelimeler

Gökçeseki, Finger Ring, Aphrodite With Mirror, Anadyomene, Precious Stone, Reverse Intaglio, Gems

Isauria’daki Philadelphia’dan (Gökçeseki) Bir Gemme

Öz

Bu
çalışmada, Isauria Bölgesi’nde bulunan Phila­delphia (Gökçeseki) Kazısı’ndan
elde edilmiş olan bir adet gemme üzerindeki Aphrodite betimi, gerek
değerli taş özellikleri gerekse üzerinde bulunan betimi yönün­den
değerlendirilecektir. Bilindiği üzere betimler gem­me üzerinde, yüzük
üzerine oturan yüzeyine değil, dış tarafına gelen kısmına kazınmaktadır. Ancak
Gökçe­seki örneğinin şimdiye kadar bilinen benzer eserler için­de, kazımanın
yüzük üzerine oturan cepheye işlen­diği tek örnek olduğu görülmüştür. Bu
örnekle birlikte antikçağda uygulandığı bilinen kameo ve intaglio
tek­niğinin yanı sıra, üçüncü bir teknik olarak ‘tersten kazıma’ tekniğinin de
uygulandığı görülmektedir. Ro­ma İmparatorluk Dönemi’nde özellikle
Iulius-Cladius­lar zamanında, diğer eserlerde olduğu gibi, küçük obje­ler
üzerindeki betimlerde de Klasizm ve Hellenistik Dö­nem’e öykünme akımları başlar.
Burada betimlenen Aphrodite, bu açıdan da ikonografik olarak ele alına­caktır;
kollarını yukarı doğru kaldırarak dolanmış saçı­nı tutması, Aphrodite’nin
Anadyomene tipinin bir var­yas­yonunu ile ilişkilendirilecektir. Sonuç olarak
eser, kült ve ikonografinin yanı sıra, küçük boyutlu malze­meye farklı bir
teknik uygulanarak aktarımının göste­rilmesi açısından incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Gökçeseki, Yüzük, Ayna Tutan Aphrodite, Anadyomene, Değerli Taş, Tersten Kazıma Tekniği, Gemmeler

Kaynakça

• Athen. (= Athenaeus) Kullanılan Çeviri: Athenaeus, Deipnosophist or Banquiet of the Learned of At¬henaeus in three volumes. Trans. C. D. Young. London 1854.
• Hes. Theog. (= Hesiodos, Theogonia) Kullanılan Çeviri: Hesiodos Eseri ve Kaynakları. Çev. S. Eyüboğlu – A. Erhat. Ankara 1977.
• Hier. Synek. (= Hierokles, Synekdemos) Kullanılan Çeviri: Hieroclis synecdemus et notitiae Gracae episcopatuum: Ac¬cedunt Nil Doxapatrii notitia patriarchatuum et locorum nomina immutata. Trans. G. Parthey. Berolini 1866.
• Hist. Aug. Vit. Hadr. (= Scriptores Historiae Augustae, Vita Hadriani) Kullanılan Çeviri: The Scriptores Historiae Augustae. Trans. D. Magie. Camb¬ridge, Mass.-London 1968.
• Plin. nat. (= G. Plinius Secundus “Yaşlı”, Naturalis Historia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Plinius the Elder, Natural History in Six Volu¬mes. Trans. J. Bostock – H. T. Riley. Bohn 1854.
• Strab. (= Strabon, Geographika) Kullanılan Çeviri: Strabon, Coğrafya. Çev. A. Pekman. İstanbul 2002.
• Modern Literatür Alexander 1928 C. Alexander, The Metropolitan Museum of Art, Jewelry, The Art of the Goldsmith in Classical Times. New York 1928.
• Aşkın et al. 2016 E. Aşkın, A. Yıldız, H. E. Ergürer, H. Körsulu, M. Kurt – M. Alkan, “Phila¬delphia (Ermenek/Gökçeseki) Kazısı 2015”. ANMED 14 (2016) 357-361.
• Bean – Mitford 1968 G. E. Bean – T. B. Mitford, Journeys in Rough Cilicia in 1964-1968. Wien 1968.
• Bertamini et al. 2003 M. Bertamini, R. Latto – A. Spooner, “The Venus effect: people's understan¬ding of mirror reflections in paintings”. Perception 32 (2003) 593-599.
• Coelho 2013 P. Coelho, Manuscript Found in Accra. New York 2013.
• Demir 2008 J. S. Y. Demir, Gaziantep Arkeoloji Müzesinde Sergilenen Yüzükler Ve Yüzük Taşları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi. Eskişe¬hir 2008.
• Doğanay 2005 O. Doğanay, Ermenek ve Yakın Çevresindeki Antik Yerleşim Birimleri. Konya 2015.
• Doğanay 2008 O. Doğanay, Isauria Bölgesi Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri. Ya¬yımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Konya 2008.
• Doğanay 2009 O. Doğanay, Isauria Bölgesi Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri. Kon¬ya 2009.
• Durna 2002 G. E. Durna, Antik Çağda Güneybatı Anadolu (Karia) Bölgesinde Aphrodite Kültü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara 2002.
• Erhat 2002 A. Erhat, Mitoloji Sözlüğü. İstanbul 2002.
• Goscilo 2010 H. Goscilo, “The Mirror in Art: Vanitas, Veritas, and Vision”. Studies in 20th & 21st Century Literature Vol. 34 (2010) 282-319.
• Hartswick 1983 K. J. Hartswick, “The Athena Lemnia Reconsidered”. AJA 87 (1983) 335-346.
• Henig 1994 M. Henig, Classical Gems: Ancient and modern intaglios and cameos in the Fitzwilliam Museum. Cambridge 1994.
• Hild – Hellenkemper 1990 F. Hild – H. Hellenkemper, Kilikien und Isaurien Tabula Imperii Byzantini 5. Viyana 1990.
• Ignjatović 2017 M.Ignjatović, “Engraved gems and cameos from the Antiquities Collection of the Belgrade City Museum”. Eds. S. Krunić ve M. Ignjatović. Roman jewel¬lery in Belgrade: jewelry of pre¬cious metals, semi precious et precious stones from Antique collection in the Belgrade City Museum. (2017) 94-115.
• Kaplan – Tepebaş 2015 D. Kaplan – U. Tepebaş, “Toroslar’da Yaşayan ve Dağları Tutanların Ülkesi: Isauria”. Eskiçağ Yazıları 7 (2015) 27-56.
• Kousser 2010 R. Kousser, Augustan Aphrodites: Allure of Greek Art in Roman Visual Cultu¬re. Brill’s Companion to Aphrodite. Eds. A. C. Smith – S. Pickup. Brill (2010) 287-306.
• Laumonier 1956 A. Laumonier, Laumonier Exploration Archéologique de Délos. XXIII: Les Fi¬gurines de Terre Cuite. Paris 1956.
• Leake 1824 W. M. Leake, Journal of a Tour in Asia Minor with Comparative Remarks on the Ancient and Modern, Geography of that Country. London 1824.
• LIMC II 1-2 A. G. Berger-Doer – A. Kossatz-Deissmann, “Aphrodite”. Lexicon Iconographi¬cum Mythologiae Classicae II/1-2 (1984) 1-151.
• Long 2012 J. C. Long, “The Survival and Reception. Venus in the Middle Ages”. Ed. S. C. M. Lindquist, The Meanings of Nudity in Medieval Art. Farnham 2012.
• Lullies 1954 R. Lullies, Die kauernde Aphrodite. Munich 1954.
• Maaskant-Kleibrink 1978 M. Maaskant-Kleibrink, Catalogue of the Engraved Gems in the Royal Coin Cabinet the Hague. The Hague 1978.
• Michel et al. 2001 S. Michel, P. Zazoff – H. Zazoff, Die Magischen Gemmen im Britischen Mu¬seum. London 2001.
• Ondřejová 2008 I. Ondřejová, “Magical gem in the collection of National Museum in Pra¬gue”. Studia Hercynia XII (2008) 90-93.
• Uygun 2016 Ç. Uygun, “Silifke Müzesi’nden Mitolojik Figürlü Kameolar ve Gemmeler”. Cedrus IV (2016) 219-242.
• Ramsay 1960 W. M. Ramsay, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. Çev. M. Pektaş. İstanbul 1960.
• Richter 1920 G. M. A. Richter, Catalogue of Engraved gems of the Classical Style. New York 1920.
• Richter 1968 G. M. A. Richter, “The Subjects on Roman Engraved Gems Their Deriva¬tion, Style and Meaning”. Revue Archéologique, Nouvelle Série, Fasc. 2, Études de sculpture antique offertes à Jean Charbonneaux 2 (1968) 279-286.
• Pinckernelle 2005 K. Pinckernelle, The Iconography Of Ancient Greek and Roman Jewellery. Unpublished Master Thesis, University of Glasgow. Glasgow 2005.
• Platz-Horster 1994 G. Platz-Horster, Die Antiken Gemmen aus Xanten II. Köln 1994.
• Saltuk 2010 S.Saltuk, Geçmişten Günümüze Ayna Her alanda Her anlamda. İstanbul, 2010.
• SNG http://www.sylloge-nummorum-graecorum.org
• Spier 1992 J. Spier, Ancient Gems and Finger Rings. Catalogue of the Collections The J. Paul Getty Museum. Malibu 1992.
• Şahin 1997 M. Şahin, “Grabdenmäler aus Isaurien und ihre Künstler”. Epigrafica Anato¬lica 29 (1997) 75-87.
• Taylor 2008 R. Taylor, Mirror of Roman Art. Cambridge 2008.
• Thimme 1969 J. Thimme, “Die Stele der Hegeso als Zeugnis des Attischen Grabkultus”. AntK 7 (1969) 16-29.
• Vermeule 1952 C. C. Vermeule, “Reviewed Work: Die Kauernde Aphrodite by Reinhard Lullies”. AJA 60/4 (1952) 460-462.
• Waegman 1992 M. Waegman, “ΑΡΩΡΙΦΡΑΣΙΣ. Aphrodite's Magical Name”. L'antiquité classique Tome 61 (1992) 237-242.
• Williamson 1995 M. Williamson, Sappo’s Immortal Daughters. Cambridge 1995.
• Wujewski 1991 T. Wujewski, Anatolian Sepulchral Stelae in Roman Times, Art History Se¬ries, Vol. 21, 1991
• Yılmaz 1995 M. Yılmaz, Heykeltıraşlık Açısından Isaura Bölgesi Figürlü Mezar Anıtları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya 1995.
• Zwierlein-Diehl 1998 E. Zwierlein-Diehl, Die Gemmen und Kameen des Dreikönigenschreines. München 1998.