TERRACOTTA FIGURINES FROM THE VILLAGE OF MESUTLU IN AYDIN

Yıl 2013, , 201 - 217, 01.06.2013

Murat Çekilmez

https://doi.org/10.13113/CEDRUS/20131686

Öz

The figurines that form the subject of this article were discovered in 1993 in the village of Mesutlu, 11 km. southeast of Aydın. These figurines were each cast in a mold. The clay is rather coarse but homogeneous, of a pale red color and contains a fair amount of mica. TK. 1 depicts Heracles, a youthful nude figure, his right hand, head band, club and lion skin were broken but have been completely reconstructed. TK. 2 and 3 are typical figurines depicting Attis. They stand in a relaxed pose and both wear a Phrygian cap, tunica manicata and anaxyrides and the typology of these examples are comparable with finds from other contemporary settlements and contexts. Some parallels and the contexts of these finds allow us to date them to the Hellenistic and Roman Imperial Periods. From stylistic and typological comparison these Mesutlu terracotta finds were products of the city of Tralleis.

Anahtar Kelimeler

Terracotta Figurines • Roman Imperial Period • Western Anatolia • Heracles • Attis

AYDIN MESUTLU KÖYÜ’NDEN TERRAKOTTA FİGÜRİNLER

Öz

Bu çalışmada ele alınan figürinler, 1993 yılında, Aydın ilinin 11 km güneydoğusundaki Mesutlu Kö­yü’nden bulunmuştur. Figürinler kalıp tekniğiyle üre­til­miştir. Oldukça sert, homojen yapıdaki kil, açık kır­mızı renkli ve az miktarda mika katkılıdır. TK. 1’de çıplak ve genç betimlenen Herakles’in sağ eli, baş bandı, lobutu ve aslan postu eksik olmasına rağmen bir ta­mamlama denemesi yapılmıştır. TK. 2 ve 3, serbest du­ruşları, Frig başlığı, tunica manicata ve anaxyrides gi­yimli olmalarıyla tipik Attis figürinleridir. Bu örnek­lerin tipolojileri diğer çağdaş merkezler ve kontekstler­deki buluntularla karşılaştırılabilir. Eserlerin benzer örnekleri ve buluntu kontekstine göre figürinler Helle­nistik ve Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlen­miş­tir. Stilistik ve tipolojik karşılaştırmalara göre Mesutlu terrakotta buluntularının Tralleis üretimi ol­duğu iddia edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Terrakotta Figürinler • Roma İmparatorluk Dönemi • Batı Anadolu • Herakles • Attis

Kaynakça

• Akkan 2005 R. B. Akkan, Eskişehir, Kütahya ve Afyon Müzelerinde Korunan Herakles Heykelleri Işığında Phrygia’da Herakles Tipolojisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi. Eskişehir 2005.
• Albayrak 2007 C. Albayrak, Anadolu’da Kybele-Attis Kültü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. Ankara 2007.
• Ammerman 2002 R. M. Ammerman, The Sanctuary of Santa Venera at Paestum II: The Votive Terracottas. Michigan 2002.
• Aurenhammer 1995 M. Aurenhammer, “Sculptures of Gods and Heroes From Ephesos”. Ed. H. Koester, Ephesos, Metropolis of Asia: An Interdisciplinary Approach to Its Archaeology, Religion, and Culture. Valley Forge (1995) 251-274.
• Baldıran 1990 A. Baldıran, Stratonikeia Nekropol Buluntuları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya 1990.
• Baydur 1998 N. Baydur, “Attis Kültü ve Tarsus’ta Bulunmuş Attis Terrakottaları”. Ed. G. Arsebük, M. J. Mellink – W. Schirmer, Karatepe’deki Işık, Halet Çambel’e Sunulan Yazılar. İstanbul (1998) 105-113.
• Birecikli 2010 F. Birecikli, “Ana Hatlarıyla Friglerde Din”. Akademik Bakış 4, 7 (2010) 215-232.
• Boardman 1985 J. Boardman, Greek Sculpture: The Classical Period. London 1985.
• Civelek 2001 A. Civelek, Tralleis Nekropolisi Buluntuları Işığında Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi. İzmir 2001.
• Cohen 1994 B. Cohen, “From Bowman to Clubman: Herakles and Olympia”. The Art Bulletin 76, 4 (1994) 695-715.
• Cook 2010 A. B. Cook, Zeus, A Study in Ancient Religion. New York 2010.
• Çapar 1978 Ö. Çapar, “Roma Tarihinde Magna Mater (Kybele) Tapınımı”. Anatolia 29 (1978) 167-210.
• Çapar 1987 Ö. Çapar, “Phrygia ve Demir Devrinde Anadolu Kavimleri”. Anatolia 31 (1987) 43-73.
• Çekilmez 2011 M. Çekilmez, “Aydın Müzesi’nden Bir Grup Terrakotta Figürin”. 4. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu. Eskişehir 14-27 Haziran 2010. Eskişehir (2011) 150-165.
• Dörig 1977 J. Dörig, Onatas of Aegina. Leiden 1977.
• Ekin-Meriç 2007 A. Ekin-Meriç, Metropolis Ana Tanrıça Kült Mağarası. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir 2007.
• Φιλαδελφεος 1928 A. Φιλαδελφεος, Πηλίνα Είδολία Εκ Μυρίνης. Αθηναίς 1928.
• Furtwangler 1895 A. Furtwangler, Masterpieces of Greek Sculpture: A Series of Essays on the History of Art. Cambridge 1895.
• Gagarin – Fantham 2010 M. Gagarin – E. Fantham, The Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome. New York 2010.
• Germini 2008 B. Germini, Statuen des strengen Stils in Rom: Verwendung und Wertung eines griechischen Stils im römischen Kontext. Roma 2008.
• Goldman 1937 H. Goldman, “Excavation at Gözlükule, Tarsus 1936”. AJA 41, 2 (1937) 262-286.
• Goldman 1950 H. Goldman, Excavations at Gözlü Kule, Tarsus, The Hellenistic and Roman Periods. Tarsus 1. Princeton, New Jersey 1950.
• Henninger – Kossatz 1977 F. J. Henninger – A. U. Kossatz, “Zwei Hellenistische Gräber derMilesischen Nekropole”. IstMitt 29 (1977) 174-186.
• Hölscher 2008 T. Hölscher, “Images and Political Identity: The Case of Athens, The Athenian Empire”. Ed. P. Low. Edinburgh (2008) 294-334.
• Işın 2007 G. Işın, Patara Terrakottaları Hellenistik ve Erken Roma Dönemleri. Patara V, 1. İstanbul 2007.
• Jongste 1992 P. F. B. Jongste, The Twelve Labours of Hercules on Roman Sarcophagi. Roma 1992.
• Kaminski 2004 G. Kaminski, Bauplastik, Die Geschichte der Antiken Bildhauerkunst, II Klassische Plastik. Mainz 2004.
• Kepçe – Gerçeker 2011 S. Ç. Kepçe – S. Ö. Gerçeker, Kilden Suretler, Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonundan Antik Çağ Terrakotta Figürinleri. İstanbul 2011.
• Laumonier 1954 A. Laumonier, Delos, Les Figurines de Terre Cuite. Delos XXIII. Paris 1954.
• Leyenaar-Plaisier 1979 P. G. Leyenaar-Plaisier, Les Terres Cuites Grecques et Romaines, Catalogue de la Collection du Musee National des Antiquites A Leiden III. Leiden 1979. Malay – Sılay 1991 H. Malay – H. Sılay, Antik Devirde Gladyatörler. İstanbul 1991.
• Mansel 1973 A. M. Mansel, “1971 Perge Kazısı”. TürkAD 20, 2 (1973) 143-153. Mattusch 1988 C. C. Mattusch, Greek Bronze Statuary From the Beginnings through the Fifth Century B.C. Ithaca, New York, London 1988.
• McCann 1978 A. M. McCann, Roman Sarcophagi in the Metropolitan Museum of Art. New York 1978.
• Miles 2008 M. M. Miles, Art As Plunder: The Ancient Origins of Debate about Cultural Property. Cambridge 2008.
• Mode 1984 R. L. Mode, “Re-Creating Adam at Villa Carducci”. ZfK 47, 4 (1984) 501- 514.
• Mollard-Besques 1963 S. Mollard-Besques, Catalogue Raisonne des Figurines et Reliefs en TerreCuite Grecs et Romains II Myrina. Musee du Louvre et Collestions des Universites de France. Paris 1963.
• Mollard-Besques 1972 S. Mollard-Besques, Catalogue Raisonne des Figurines et Reliefs en TerreCuite Grecs et Romains III, Epoques Hellenistique et Romaine Grece et Asie Mineure. Paris 1972.
• Murray 2004 A. S. Murray, A History of Greek Sculpture. London 2004. Pedley 2005 J. G. Pedley, Sancturies and Sacred in the Ancient Greek World. Cambridge 2005.
• Picard – Macridy Bey 1921 C. Picard – Th. Macridy Bey, “Attis d’un Métrôon (?) de Cyzique”. BCH 45 (1921) 436-470.
• Pfuhl – Möbius 1977 E. Pfuhl – H. Möbius, Die Ostgriechischen Grabreliefs I. Mainz am Rhein 1977.
• Rayor 2004 D. J. Rayor, The Homeric Hymns. Los Angeles 2004.
• Reeder 1990 E. D. Reeder, “Some Hellenistic Terracottas and Sculpture in Asia Minor”. The Coroplast’s Art, Greek Terracottas of the Hellenistic Period. New York (1990) 81-88.
• Ridgway 2001 B. S. Ridgway, Hellenistic Sculpture: The Styles of ca. 331-200 B.C. Wisconsin 2001.
• Roller 1991 L. E. Roller, “The Great Mother at Gordion: The Hellenization of an Anatolian Cult”. JHS 111 (1991) 128-143.
• Rumscheid 2006 F. Rumscheid, Die Figürlichen Terrakotten von Priene, Fundkontexte, Ikonographie und Funktion in Wohnhausern und Heiligtümern im Licht antiker Paralelbefunde. Priene I. Wiesbaden 2006.
• Sevin 2003 V. Sevin, Başlangıçtan Perslere Kadar Anadolu Arkeolojisi. İstanbul 2003.
• Smith 1870 W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Boston 1870.
• Soykal 1998 F. Soykal, Denkmäler des Kybele-Meterkultes in Ephesos. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Universität Wien. Viyana 1998.
• Soykal-Alanyalı 2001 F. Soykal-Alanyalı, “Ephesos’da Phrygialı Bir Tanrıça”. Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 1, 3 (2001) 1-12.
• Şare 2011 T. Şare, Dress and Identity in the Arts of Western Anatolia: The Seventh Through Fourth Centuries BC. Yayınlanmamış Doktora Tezi, The State University of New Jersey. New Jersey 2011.
• Thompson 1963 D. B. Thompson, Troy, The Terracotta Figurines in the Hellenistic Period. Troy 3. Princeton 1963.
• Thompson – Thompson 1987 H. A. Thompson – D. B. Thompson, Hellenistic Pottery and Terracottas. Princeton, New Jersey 1987.
• Todisco 1990 L. Todisco, “Herakles”. LIMC V (1990) 728-838.
• Töpperwein 1976 E. Töpperwein, Terrakotten von Pergamon. Berlin 1976.
• Tül – Aydaş 2011 Ş. Tül – M. Aydaş, “Mesogis Üstündeki Larisa - Derira - Siderus”. Ege Defterleri 2 (2011) 3-19.
• Uhlenbrock 1990a J. P. Uhlenbrock, “The Coroplast and His Craft”. The Coroplast’s Art, Greek Terracottas of the Hellenistic Period. New York (1990) 15-21.
• Uhlenbrock 1990b J. P. Uhlenbrock, “East Greek Coroplastic Centers in the Hellenistic Period”. The Coroplast’s Art, Greek Terracottas of the Hellenistic Period. New York (1990) 72-80.
• Vermaseren – De Boer 1986 M. J. Vermaseren – M. De Boer, “Attis”. LIMC III, 1 (1986) 22-44.
• Vermaseren 1987 M. J. Vermaseren, Corpus Cultus Cybelae Attidisque. I. Asia Minor. Leiden 1987.
• Von Bothmer 1951 D. Von Bothmer, “Enkaustes Agalmaton”. BMetrMus 9, 6 (1951) 156- 161.
• Winter 1903 F. Winter, Die Typen der Figürlichen Terrakotten. Band III, I - II. Teil. Berlin, Stuttgart 1903.
• Witkower 1939 R. Witkower, “Eagle and Serpent. A Study in the Migration of Symbols”. JWarb 2, 4 (1939) 293-325.
• Yener – Özkan 1998 E. Yener – M. K. Özkan, “Aydın Merkez Alihan Oğlu İsmail Türbesi Yanındaki Roma Mezarı Kurtarma Kazısı 1996”. MKKS VIII (1998) 219- 233.