A Preliminary Assessment on the Metal Weapons from the Kurul Fortress in Hellenistic Period

Yıl 2018, , 181 - 196, 29.06.2018

S. Yücel Şenyurt Umut Zoroğlu

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201808

Öz

The excavations conducted at the Kurul Fortress, which is one of the important military garri¬sons of the Pontic Kingdom in the Hellenistic Period, especially during the reign of Mithradates VI Eupator (120-63 B.C.), are the first long-term archaeological ex¬cavation project in the Eastern Black Sea region. During the excavations conducted between 2010 and 2017, a large number of metal finds have been discovered that fall into the category of weapons along with other archaeological finds. These weapons constitute one of the groups of find that best reflect the traces of the historical range of three major wars with Rome. It is also the fourth largest group of finds after ceramics, coins and metal nails. Offering Pontic and Roman features together, the metal weapons from Kurul are of a great importance for the researches on the Hellenistic military equipment in terms not only of the Black Sea Region but whole Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Hellenistic Period, Kurul Fortress, Siege, Metal Weapons, Pontus, Rome

Kurul Kalesi Hellenistik Dönem Metal Silahları Üzerine Bir Ön Değerlendirme

Öz

Helenistik Dönem’de özellikle VI. Mithradates’in hükümdarlık yıllarında (MÖ 120-63) Pontos Krallığı’nın önemli askerî garnizonlarından birisi olduğu anlaşılan Kurul Kalesi’nde yürütülen kazılar Doğu Karadeniz Bölgesi’nin ilk uzun süreli arkeolojik kazı projesidir. 2010 yılında başlatılan kazılar 2017 yılı ile birlikte sekizinci sezonunu doldurmuş ve Kurul Kalesi kazılarında diğer arkeolojik verilerle birlikte silah kategorisine giren çok sayıda metal buluntu da ele geçmiştir. Bu silahlar Roma ile yapılan üç büyük savaşın tarihsel aralığının izlerini en iyi yansıtan buluntu gruplarından birini oluşturur. Seramik, sikke ve metal çivi gruplarından sonra dördüncü büyük buluntu grubunu oluşturan, Pontos ve Roma özelliklerini bir arada sunan Kurul Kalesi metal silahları başta Karadeniz Bölgesi olmak üzere, Anadolu genelinde Helenistik Dönem savaş araç gereçleri konusunda yürütülecek araştırmalar için büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Helenistik Dönem, Kurul Kalesi, • Kuşatma, Metal Silahlar, Pontos, Roma

Kaynakça

• Arr. Periplus (=Arrianus, Periplus Ponti Euxini) Kullanılan Metin ve Çeviri: Arriani Periplus Ponti Euxini. Arrianus’un Karadeniz Seyahati. Çev. M. Arslan. İstanbul 2005.
• Caes. Bell. Gall. (=Caesar, De Bello Gallico) Kullanılan Metin ve Çeviriler: Caesar, The Gallic War. Trans. H. J. Edwards, Cambridge – Massachusetts – London 1917 vd. (The Loeb Classical Library).
• Caesar, Notlar-Galya Savaşı Üzerine. Çev. S. Özgüler. Ankara 2017.
• Diod. (=Diodorus Siculus, Bibliotheke Historike) Kullanılan Metin ve Çeviri: Diodorus of Sicily. Trans. R. M. Geer. London – New York 1947 (The Loeb Classical Library).
• Josephus BJ (=Josephus, Bellum Judaicum) Kullanılan Metin ve Çeviri: Josephus, The Jewish War. Trans. H. St. J. Thackeray, vols. I-IX. Cambridge – Massachusetts – London 1927-1956 (The Loeb Classical Library).
• Ksen. Anab. (=Ksenophon, Anabasis) Kullanılan Metin ve Çeviri: Ksenophon, Anabasis, On Binler’in Dönüşü. Çev. A. Çokona. İstanbul 2017.
• Polyb. (=Polybius, Historiai) Kullanılan Metin ve Çeviri: Polybius, The Histories. Trans. W. R. Paton, vols. I-VI. Cambridge – Massachusetts – London 1922 vd. (The Loeb Classical Library).
• Strab. (=Strabon, Geographika) Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabon, Geographika. Eski Anadolu Coğrafyası, Kitap XII-XIII-XIV. Çev. A. Pekman. İstanbul 2015.
• Modern Literatür Alagöz 2012 U. Alagöz, Zeugma Antik Kenti Dionysos ve A Evleri Metal Buluntuları. Ya¬yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara 2012.
• Álvarez Arza – Cubero Argente 2000
• R. Álvarez Arza – M. Cubero Argente “Els pila republicans del poblat ibèric de Castellruf”. Lauro 18 (2000) 5-16.
• Arslan 2007 M. Arslan, Mithradates VI Eupator: Roma’nın Büyük Düşmanı. İstanbul 2007.
• Aurrecoechea 2006 J. Aurrecoechea, “Roman Military Equipment in Spain”. Eds. Á. Morillo – J. Aur-re¬coechea, The Roman Army in Hispania. An Archaeological Guide. León (2006) 167-179.
• Barbarunova 1995 Z. A. Barbarunova, “Early Sarmatian Culture”. Eds. J. Davis-Kimball – V. A. Bashilov – L. T. Yablonsky, Nomads of the Eurasian Steppes in the Early Iron Age. Berkeley (1995) 121-132.
• Baykan 2015 D. Baykan, “Metal Finds from Nif-Olympus”. Eds. E. Laflı – S. Patacı, Recent Studies on the Archaeology of Anatolia. Oxford (2015) 41-48.
• Baykan 2017a D. Baykan, “Nif Dağı Kazısı Karamattepe ve Ballıcaoluk’ta Bulunan Ok Uçları”. MASKOP E-Dergi 12 (2017) 18-40.
• Baykan 2017b D. Baykan, “Metal Buluntular ve Arkeometalürji Verileri”. Ed. M. Peker – C. Baykan – D. Baykan, Nif Dağı Ballıcaoluk (2008-2016): Prof. Dr. Elif Tül Tulunay Onuruna. İstanbul (2017) 119-160.
• Bilgen 1999 A. N. Bilgen, “Kastamonu Kınık Kazısı 1994-1995 Metalürjik Buluntuları”. Anadolu Araştırmaları XV (1999) 269-293.
• Bishop 2016 M. C. Bishop, The Gladius: The Roman Short Sword. Oxford 2016.
• Bishop 2017 M. C. Bishop, The Pilum: The Roman Heavy Javelin. Oxford 2017.
• Bishop – Coulston 2006 M. C. Bishop – J. C. N. Coulston, Roman Military Equipment: From the Pu¬nic Wars to the Fall of Rome. Oxford 2006.
• Boehmer 1972 R. M. Boehmer, Die Kleinfunde von Boğazköy aus den Grabungskampagnen 1931-1939 und 1952-1969. Berlin 1972.
• Bokovenko 1995 N. A. Bokovenko, “The Tagar Culture in the Minusinsk Basin”. Eds. J. Davis-Kimball – V. A. Bashilov – L. T. Yablonsky, Nomads of the Eurasian Steppes in the Early Iron Age. Berkeley (1995) 299-314.
• Cahill 2010 N. Cahill, “Sardeis’te Pers Tahribi”. Ed. N. D. Cahill, Lidyalılar ve Dünyaları. İstanbul (2010) 339-361.
• Campbell 2003 D. B. Campbell, Greek and Roman Artillery 399 BCE-AD 363. Oxford 2003.
• Cowan 2003 R. Cowan, Roman Legionary: 58 BCE-AD 69. Oxford 2003.
• Demirer 2013 Ü. Demirer, Kibyra Metal Buluntuları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Akde¬niz Üniversitesi. Antalya 2013.
• Develi 2009 Ö. Develi, Troya’dan Kudüs’e, Rodos’tan Kartaca’ya Antik Çağda Kuşatma¬lar. İstanbul 2009.
• DeVries – Smith 2007 K. DeVries – R. D. Smith, Medieval Weapons: An Illustrated History of Their İmpact (Weapons and Warfare Series). Santa Barbara 2007.
• Drews 2014 R. Drews, Tunç Çağı’nın Sonu: Askeri Değişim ve Antik Akdeniz’de Çöküş. İstanbul 2014.
• Erol 2016 A. F. Erol, “Fatsa İlçesi Cıngırt Kayası Kazısı 2014”. 37. Kazı Sonuçları Top¬lantısı, 2. Cilt. Ankara (2016) 559-572.
• Erol – Yıldırım 2016 A. F. Erol – E. Yıldırım, “Fatsa Cıngırt Kayası Kazısında Bulunan Ok Uçları”. Arkeoloji ve Sanat 153 (2016) 133-148.
• Feugère 2006 M. Feugère, “Roman Militaria from Zeugma”. Ed. R. Ergeç, Uluslararası Geçmişten Geleceğe Zeugma Sempozyumu. Gaziantep, 20-22 Mayıs 2004. Ga¬ziantep (2006) 91-95.
• Gottlieb 2016 Y. Gottlieb, “Beer-Sheba Under Attack: A Study of Arrowheads and the Sto¬ry of the Destruction of the Iron Age Settlement”. Eds. Z. Herzog – L. Singer-Avitz, Beer-Sheba III: The Early Iron IIA Enclosed Settlement and the Late Iron IIA-Iron IIB Cities. Winona Lake (2016) 1192-1228.
• Günaltay 1987 Ş. Günaltay, Romalılar Zamanında Kapadokya, Pont ve Artaksiad Kırallıkla¬rı. Ankara 1987.
• Hansen – Nielsen 2004 M. H. Hansen – T. H. Nielsen, An Inventory of Archaic and Classical Poleis. Oxford – New York 2004.
• Hanson 2017 V. D. Hanson, “Falanjdan Lejyona (MÖ 350-250)”. Ed. G. Parker, Cambrid¬ge Savaş Tarihi. İstanbul (2017) 33-50.
• Horvat 2002 J. Horvat, “The Hoard of Roman Republican Weapons from Grad near Šmihel”. Arheološki vestnik 53 (2002) 117-192.
• Horvat 2009 J. Horvat, “Selected Aspects of Romanisation in Western and Central Slove¬nia”. Ed. G. Cuscito, Aspetti e problemi della romanizzazione. Venetia, Histria e arco alpino orientale, Antichità Altoadriatiche LXVIII. Trieste (2009) 355-381.
• Istenič 2015 J. Istenič, “Traces of Octavian’s Military Activities at Gradišče in Cerkno and Vrh Gradu Near Pečine”. Eds. J. Istenič – B. Laharnar – J. Horvat, Evidence of the Roman Army in Slovenia, Katalogi in monografije 41. Ljubljana (2015) 43-73.
• James 1997 S. James, “Military Equipment from the Yale/French Academy Excavations at Dura-Europos, 1928-1936”. Eds. P. Leriche – M. Gelin, Doura-Europos Études IV: 1991-1993. Beyrouth (1997) 223-228.
• James 2004 S. James, Excavations at Dura-Europos 1928-1937 Final Report VII: The Arms and Armour and other Military Equipment. London 2004.
• Kınacı 2015 M. Kınacı, “Antikçağda Pontos Bölgesi’nin Tarihsel Coğrafyası”. Cedrus III (2015) 181-229.
• Klimscha 2015 F. Klimscha, “Spearheads, Butt-Spikes and Fighting. A Source-Critical Pers¬pective on Late Iron Age Violence Cultures”. BUFM 79 (2015) 93-109.
• Kulakoğlu – Kangal 2011 F. Kulakoğlu – S. Kangal (Ed.), Anadolu’nun Önsözü, Kültepe Kaniş-Karu¬mu, Asurlular İstanbul’da. İstanbul 2011.
• Laharnar 2016 B. Laharnar, “Small Finds from the Roman Fort at Nadleški hrib, the Not¬ran¬jska Region (SW Slovenia)”. Ed. J. Horvat, The Roman Army between the Alps and The Adriatic. Ljubljana (2016) 85-97.
• Lewis – Short 1891 C. T. Lewis – C. Short, Harpers’ Latin Dictionary: A New Latin Dictionary. New York – Oxford 1891.
• Moshkova 1995 M. G. Moshkova, “Middle Sarmatian Culture”. Eds. J. Davis-Kimball – V. A. Bashilov – L. T. Yablonsky, Nomads of the Eurasian Steppes in the Early Iron Age. Berkeley (1995) 137-147.
• Muscarella 2013 O. W. Muscarella, Archaeology, Artifacts and Antiquities of the Ancient Near East: Sites, Cultures and Proveniences. Leiden – Boston 2013.
• Oransay 2006 B. S. A. Oransay, Arykanda Antik Kentinde 1971-2002 Kazı Sezonlarında Ele Geçen Madeni Buluntular ve Madencilik Faaliyetleri. Yayınlanmamış Dokto¬ra Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara 2006.
• Quesada Sanz 1997 F. Quesada Sanz, “Gladius Hispaniensis: An Archaeological View from Ibe¬ria”. Journal of Roman Military Equipment Studies 8 (1997) 251-270.
• Quesada Sanz 2007 F. Quesada Sanz, “Hispania y el ejército romano republicano. Interacción y adopción de tipos metálicos”. Sautuola XIII (2007) 379-401.
• Quesada Sanz – Kavanagh de Prado 2006
• F. Quesada Sanz – E. Kavanagh de Prado, “Roman Republican Weapons, Camps and Battlefields in Spain: An Overview of Recent and Ongoing Re¬search”. Eds. Á. Morillo – J. Aurrecoechea, The Roman Army in Hispania. An Archaeological Guide. León (2006) 65-84.
• Sekunda 1996 N. V. Sekunda, “Anatolian War-Sickles and the Coinage of Etenna”. Ed. R. Ashton, Studies in Ancient Coinage from Turkey. London (1996) 9-17.
• Şahin 2010 F. Şahin, Patara Metal Buluntuları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ak¬deniz Üniversitesi. Antalya 2010.
• Şenyurt – Akçay 2016 S. Y. Şenyurt – A. Akçay, “Kurul Kalesi (Ordu) VI. Mithradates Dönemi Yer¬leşimi Üzerine Ön Değerlendirmeler”. Seleucia VI (2016) 221-248.
• Şenyurt – Akçay 2017 S. Y. Şenyurt – A. Akçay, “The Kurul Fortress and the Cult of Kybele as a City Protector”. Colloquium Anatolicum 16 (2017) 179-198.
• Şenyurt – Durugönül 2018 S. Y. Şenyurt – S. Durugönül, “Kurul (Ordu) Kalesi’nde Bir Kybele Heykeli”. Olba XXVI (2018) 305-344.
• Şenyurt v.d. 2017 S. Y. Şenyurt – A. Akçay – A. E. Bulut – U. Zoroğlu – S. O. Akgönül, “Ordu Kurul Kalesi”. Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 43 (2017) 2-10.
• Tekin 2018 H. Tekin, Madeni Eser Tipolojisi. Ankara 2018.
• Tomczak 2012 J. Tomczak, “Roman Military Equipment in the 4th Century BCE: Pilum, Scutum and the Introduction of Manipular Tactics”. Folia Archaeologica 29 (2012) 38-65.
• Vujović 2013 M. B. Vujović, “Roman Weapons and Military Equipment from Sin-gidunum”. Vesnik 40 (2013) 29-48.
• Waldbaum 1983 J. C. Waldbaum, Metalwork from Sardis: The Finds Through 1974. Cam¬bridge – Massachusetts – London 1983.
• Yıldırım 2011 T. Yıldırım, “Kültepe Silahları”. Ed. F. Kulakoğlu – S. Kangal, Anadolu’nun Önsözü, Kültepe Kaniş-Karumu, Asurlular İstanbul’da. İstanbul (2011) 116-123.