Bearded Heracles Depictions from Ancient Tlos

Yıl 2018, , 221 - 232, 29.06.2018

Çilem Uygun

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201810

Öz

The two different material groups recovered from the excavations carried out in the ancient city of Tlos, with common iconographic narratives, consisting of busts of the bearded Heracles, are the subject of this study. The first of these works is a black glazed ceramic piece decorated in the appliqué technique that was recovered from the filling layer in front of the rock tomb number KM-2 in the city's acropolis in 2005. The second is a carved gem found in a tomb in the Karaveliler area, to the northeast of the city center. In this study both works are evaluated in terms of dating criteria of their own material group, e.g. technique of production, stylistic features and find context. A general evaluation of the bearded busts within the iconographies of Heracles, popularly employed in the visual narratives of the Greek and Roman periods is made, based around the Tlos examples. And, in addition, apart from the use of Heracles as a motive, its presence within the Lycian religious system and his relationship with local deities is examined in this same section concerning iconography.

Anahtar Kelimeler

Heracles, Lycia, Tlos, Gem, Hellenistic Pottery

Tlos Antik Kenti’nden Sakallı Herakles Betimlemeleri

Öz

Tlos Antik Kenti’nde yürütülen kazılardan ele ge-çen iki farklı malzeme grubu, üzerlerindeki sakallı Herakles büstünden oluşan ortak ikonografik anlatımlarıyla bu çalışmanın konusunu oluşturur. Eserlerden ilki 2005 yılında kentin akropolünde bulunan KM-2 numaralı kaya mezarının ön alanındaki dolgu tabakasından ele geçen aplike tekniğiyle bezeli siyah firnisli sera-mik parçasıdır. İkinci eser ise kent merkezinin kuzey doğusundaki Karaveliler Mevkiindeki lahitte ele geçen bir gemme buluntusudur. Çalışma içerisinde her iki eser kendi malzeme grubunun tarihleme kriterlerine göre, örneğin yapım tekniği, stil özellikleri ve buluntu konteksti doğrultusunda değerlendirilecektir. İkonografi başlığı altında ise Tlos örneklerinden yola çıkarak Yunan ve Roma Dönemlerinin görsel anlatımlarında sevilerek kullanılan Herakles ikonografileri içerisindeki sakallı büstlerin genel bir değerlendirmesinin yapılması amaçlanmıştır. Ayrıca Herakles karakterinin motifsel kullanımı dışında Likya inanç sistemi içerisindeki varlığı ve yerel tanrılarla ilişkisi aynı bölümde irdelenecek-tir.

Anahtar Kelimeler

Herakles, Likya, Tlos, Gemme, Hellenistik Seramik

Kaynakça

• Akyürek-Şahin 2016 E. Akyürek-Şahin, “Likya’da Tanrılar ve Kültler”. Eds. H. İşkan –E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi. İstanbul (2016) 536-549.
• Bald Romano 2006 I. Bald Romano, Clasiccal Sculpture, Catalogue of the Cypriot, Greek, and Roman Stone Sculpture in the University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology. USA 2006.
• Baykan 2008 D. Baykan, “Assos Athena Tapınağı’nın Herakles-Kentaurroslar Frizi için Yeni Bir Tümleme Önerisi”. Eds. İ. Delemen, S. Çokay-Kepçe, A. Dizbay – Ö. Turak, Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı Euergetes. İstanbul (2008) 139-144.
• Boardman 2013 J. Boardman, Yunan Heykeli, Arkaik Dönem, Çev. Y. Ersoy. İstanbul 2013.
• Bothmer 1982 D. Bothmer, The Search for Alexandr Supplement to the Catalogue. New York (1982) 4-9, 12-20.
• Boysal 1979 Y. Boysal, Arkaik Devir Heykeltraşlığı. Konya 1979.
• Burn 2004 L. Burn, “Intimations of Opulence: Macedon and the fourth century BC”. Ed. L. Burn, Hellenistic Art from Alexander the Great to Augustus. London (2004) 26-49.
• Coldstream 1999 J. N. Coldstream, “Knossos 1951-61: Classical and Hellenistic Pottery from the Town”. BSA 94 (1999) 321-351.
• Delemen 1999 İ. Delemen, Anatolian Rider Gods. A Study on stone finds from the Regions of Lycia, Pisidia, Isauria, Lycaonia, Phrygia, Lydia and Caria in the Late Roman Period. AMS 35. Bonn 1999.
• Doksanaltı 2016 E. M. Doksanaltı, “Konya Arkeoloji Müzesi’nden Bir Herakles Heykelciği: Herakles Epitrapezios”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 36 (2016) 467-480.
• Erhat 1989 A. Erhat, Mitoloji Sözlüğü. İstanbul 1989.
• Fuchs – Floren 1987 W. Fuchs – J. Floren, Die Griechische Plastik, Die Geometrische und Arhaische Plastik Band I. München 1987.
• Gates 2015 C. Gates, Antik Kentler, Antik Yakındoğu, Mısır, Yunan ve Roma’da Kentsel Yaşamın Arkeolojisi. Çev. B. Cezar. İstanbul 2015.
• Graves 2012 R. Graves, Yunan Mitleri, Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler. Çev. U. Akpur. İstanbul 2012.
• Greifenhagen 1975 A. Greifenhagen, Schmuckarbeiten in Edelmetal Band II. Berlin 1975.
• Grimall 2007 P. Grimall, Mitoloji Sözlüğü, Yunan ve Roma. Çev. S. Tamgüç. İstanbul 2007.
• Howatson 2013 M.C. Howatson, Oxford Antik Çağ Sözlüğü. Çev. F. Ersöz. İstanbul 2013.
• Kleiner 1992 D. E. E. Kleiner, Roman Sculpture. USA 1992.
• Kögler 2014 P. Kögler, “Table Ware from Knidos: The Local Production during the 2nd and 1st centuries BC”. Eds. P. Guldager-Bilde – M. L. Lawall, Pottery People and Places: Study and Interpretation of Late Hellenistic Pottery, Black Sea Studies 16. Denmark (2014) 157-174.
• Konuk – Arslan 2000 K. Konuk – M. Arslan, Anadolu Antik Yüzük Taşları ve Yüzükleri, Yüksel Erimtan Kolleksiyonu. Ankara 2000.
• Korkut – Uygun 2017 T. Korkut – Ç. Uygun, The Sarcophagus of Alexandros, son of Philippos: An important discovery in the Lycian city of Tlos. Eds. J. R. Brandt, E. Hagelberg – G. Bjørnstad-Ahrens, Life and Death in Asia Minor in Hellenistic, Roman and Byzantine Times, Studies in Funerary Archaeology Vol. 10. Oxford (2017) 109-120.
• Korkut 2004 T. Korkut, “Niobe-Medea Trajedisi ? Pamphylia Lahdi Üzerinde İşlenen Frizin İkonografisine Yeni Bir Bakış”, ADALYA VII (2004) 193-216.
• Korkut 2016 T. Korkut, Tlos. A Lycian City on the Slopes of the Akdağ Mountains. İstanbul 2016.
• Laflı 2015 E. Laflı, “Zu den Gemmen aus den Museen von Izmir”. Ed. E. Laflı – S. Patacı, Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, BAR International Series 2750. Oxford (2015) 81-94.
• LIMC: IV, 2 Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae IV 2, 1988.
• LIMC: V, 2 Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae V, 2, 1990.
• Maaskant-Kleibrink 1971 E. Maaskant-Kleibrink, “Cachets de terre de Doliche“. BABesch 46 (1971) 23-63.
• Mertens 1982 J. R. Mertens, The Search for Alexandr Supplement to the Catalogue. (S29-S41). New York (1982) 10-11.
• Mertens 1987 J. R. Mertens, The Metropolitan Museum of Art Vol 2. New York 1987.
• Önal 2010 M. Önal, “Seities and Cultures Meet on the Seal Impressions in Zeugma”. XVII International Congress of Classical Archaeology, Roma 22-26 Sept. 2008. Session: Acculturation sur la frontière orientale de l’empire romain: l’exemple de Zeugma et de son cadre de vie. Bollettino di Archeologia on line I 2010/ Volume speciale G / G9 / 4 Reg. (Erişim Tarihi: 15.11.2017) (2010)
• Özdemir 2016 B. Ş. Özdemir, Tlos Tanrıları ve Kültleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2016.
• Özgan 2016 R. Özgan, Hellenistik Devir Heykeltraşlığı, Büyük İskender’den Diadoclar Sonrasına. İstanbul 2016.
• Peloschek – Lätzer-Lasar 2014 L. Peloschek – A. Lätzer-Lasar, Microstructural characteristics of appliqué wares from Ephesus. Ed. H. Meyza, Late Hellenistic to Mediaeval Fine Wares of the Aegean Coast of Anatolia. Varsovie (2014) 59-70.
• Picón 2007 C. A. Picón, Art of the Classical World in the Metropolitan Museum of Art: Greece, Cyprus, Etruria, Rome. New York 2007.
• Richter 1971 G. M. A. Richter, Engraved Gems of the Roman, A Supplement to the History of the Roman Art. London 1971.
• Richter 1987 G. M. A. Richter, A Handbook of Greek Art. London 1987.
• Rotroff 1997 S. I. Rotroff, Hellenistic Pottery, Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material. The Athenian Agora Vol XXIX. USA 1997.
• Schürr 2016 D. Schürr, “Likyalıların Komşuları: Solymler, Rodoslular, Milyaslılar, Kabalialılar ve Karialılar”. Eds. H. İşkan – E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi. İstanbul (2016) 100-109.
• Spier 1992 J. Spier, Ancient Gems and Finger Rings. California 1992.
• Stafford 2012 E. Stafford, Herakles (Gods and Heroes of the Ancient World) USA 2012.
• Stančo 2012 L. Stančo, Greek Gods in the East, Hellenistic Iconographic Schemes in Central Asia. Prague 2012.
• Thompson 1987 D. B. Thompson, “Three Centuries of Hellenistic Terracottas”. Eds. H. A. Thompson – D. B. Thompson, Hellenistic Pottery and Terracottas. USA (1987) 198-459.
• Vermeule 1975 C. Vermeule, “The Waery Herakles of Lysippos”, AJA 79/4 (1975) 323-332.
• Wakeley – Ridgway 1965 E. T. Wakeley – B. S. Ridgway, “A Head of Herakles in the Philadelphia University Museum”. AJA 69/2 (1965) 156-160.
• Yinesor-Demir 2008 J. Yinesor-Demir, Gaziantep Arkeoloji Müzesinde Sergilenen Yüzükler ve Yüzük Taşları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi. Eskişehir 2008.
• Zhuravlev 2014 D. Zhuravlev, “Hellenistic Pergamene tableware in the northern Black Sea Region”. Ed. H. Meyza, Late Hellenistic to Mediaeval Fine Wares of the Aegean Coast of Anatolia. Varsovie (2014) 129-150.