Levant İskelelerinde Yükselen Bir Fransız Burjuvazi Ailesi: Rostandlar ve Levant Nakliyat Kumpanyaları

Yıl 2018, , 573 - 596, 29.06.2018

Süleyman Uygun

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201827

Öz

Marsilyalı tüccar-armatör ve sanayici bir aile olan Rostandlar, kurmuş oldukları kumpanyalarla Osmanlı-Fransız deniz ticaret ilişkileri açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Rostand ailesine ait Bruno Rostand Kumpanyası, Rostand Vidal Kumpanyası, Levant Vapur Kumpanyası gibi şirketler ve Levant limanlarında açmış oldukları ticaret evleri, 19 yüzyılın ilk yarısında Fransız çıkarları ve yayılmacılığının Doğu Akdeniz’de gelişmesinde hayati rol oynadı. Rostandların kurmuş oldukları liberal şirketler, daha sonraki Fransız vapur nakliyat kumpanyaları için temel teşkil ederek uluslararası büyük vapur nakliyat şirketlerinin oluşumuna zemin hazırladı. Bu çalışmada Rostandlar ve kurdukları kumpanyalar etrafında Osmanlı-Fransız deniz ticaret ilişkileri ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rostandlar, Osmanlı, Fransa, Deniz Nakliyat Kumpanyaları

The Family of the French Bourgeoisie Rising on the Scales of the Levant: Rostand’s and Levant Shipping Companies

Öz

The members of the family of Rostand (from Marseille) were famous traders, ship owners, entrepre¬neurs and they played very important role in maritime commercial relations between the Ottoman Empire and France. The companies belonging to the Rostand’s were “Bruno Rostand & Cie”, “Rostand Vidal & Cie”, “La cie. Vapeur du Levant” and the houses of commerce of the Levant played a very important role in the push-ing of French interests and expansion in the Eastern Mediterranean in the first part of XIX century. The private enterprises founded by Rotond’s became the base for the creation of a number of international steam boat companies. This article addresses research into the role of the enterprises belonged to Rostand’s within the context of the maritime relations between the Ottoman Empire and France.

Anahtar Kelimeler

Les Rostand, Ottoman, France, Les Compagnies Maritimes, Levant

Kaynakça

• BOA. (Başbakanlık Osmanlı Arşivi).
• İ. HR.(İrade Hariciye) 60/2877, 1 Aralık 1849.
• HR. MKT. (Hariciye Mektubî) 16/75, Temmuz 1845.
• HR. TO. (Hariciye Tercüme Odası) 189/59, 28 Ağustos 1846.
• DMA. (Deniz Müzesi Arşivi).
• Şurâ-yı Bahriye 4/78 A, 21 Şubat 1847.
• IREMAM (Institut de Recherches et d’Etudes sur le Monde Arabe et Musulman) Özel Arşivi
• Les Rostand Album Genealojique, 1974.
• ADBR (Archives Departementales Bouches du Rhône)/Marseille.
• 1/J/648, Convention entre Rostand et Cie Directeurs de la Compagnie de Bateaux a Vapeur du Levant et plusieurs personnes de la Region pour l’achat d’un bateau appartenant au Gouvernement Sarde, 20 Kasım 1849.
• BETA. 1077, Les Rostand Album Genealojique, 1974.
• BETA 612, Marcel Miego, Les Rostand, Paris 1973.
• 8 M 67, Marsilya Ticaret Odası Başkanı Alexis Rostand’ın Levant’a dair Raporu 8 Eylül 1834.
• ADBR (Archives Departementales Bouches du Rhône)/Aix En Provence.
• KSI 788, De Feu Alexis Joseph Rostand, Marseille 1854.
• ANF (Archives Nationales de France).
• LH. 2386/11, 26 Octobre 1826.
• LH. 2386/11, 13 Decembre 1826.
• ACCIM (Archives Chambre de Commerce et d’Industrie Marseille)
• HDC 155, Joseph Fournier, La Compagnie de Navigation Fraissinet, Journal de la Marine Marchande.
• QDF. 04/95, Fonds de Cantelar Ligus de Navigation Mediterranée Occidentale vers Levant et Mer Noire.
• L/19/49/1, Fonds Albert Bazin, Famille Bazin.
• L/19/14/19, Fonds Rocca Freres Correspondance Passive, Empire Ottoman, Liban, Jules Rostand et Cie, 1845-1849.
• MR44627, Cie Des Bateaux a Vapeur du Levant.
• AFL (Archive de l’Association French Lines)
• 1997 002 5015, Les 75 Ans d’Existence des Messageries Maritimes, 1-2.
• 1997 002 4857, Convention du 28 Fevrier 1851.
• 1997 002 5242, Compagnie des Services Messageries Maritimes des National, Convention du 28 Fevrier 1851.
• CADN (Centre des Archives Diplomatiques de Nantes)
• Clairambault’dan İstanbul Fransız Elçisi M. Baron de Bourqueney’e, Tome 5, N. 16, Trebizonde 16 Mayıs 1847.
• Modern Literatür
• Antier 1995 J. J. Antier, Les Premiers Paquebots a Vapeur, Bertrand de Quenetain. Saint Malo 1995.
• Berkes 2003 N. Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma. Haz. A. Kuyaş. İstanbul 2003.
• Bois 1988 P. Bois, Histoire du Commerce et de L’Industrie de Marseille XIX-XX e. Siecles Armements Marseillais Compagnies de Navigation et Navires a Vapeur (1831-1988) II. Marseille 1988.
• Cable 1937 B. Cable, A Hundred year History of the P&O, Peninsular and Oriental Steam Navigation Company. London 1937.
• Carour 1968 R. Carour, Les Routes de la Mer avec Les Messageries Maritimes. Ed. André Bonne. Paris 1968.
• Caty, Richard – Echinard 1999
• R. Caty, E. Richard – P. Echinard, Les Patrons du Second Empire. Marseille/Le Mans 1999.
• Couvenhes 2007 M. F. B. Couvenhes, Les Messageries: l’Essor d’Une Grande Compagnie de Navigation Française 1851-1894. Paris 2007.
• Çakır 2004 H. Çakır, “Türkçe Basında ilk “Marka” Rekabeti”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16/1(2004) 27-36.
• Dekay 1833 J. E. Dekay, Sketches of Turkey in 1831 and 1832. New York 1833.
• Divine 1960 D. Divine, Thes Splendid Ships: The Story of the Peninsular and Oriental Line. London 1960.
• Ekinci 2006 İ. Ekinci, “Osmanlı’da Yabancı Vapur Kumpanyaları ve İmajları Hakkında”. Kebikeç 21 (2006) 73-96.
• Girod 1831 M. C. Girod, Journal de Jurisprudence Commerciale et Maritime 12. Marseille 1831.
• Guiral – Reynaud 1988 P. Guiral – F. Reynaud, Les Marseillais dans l’Histoire. Privat 1988.
• Guiral 1988 P. Guiral, Hommes, İdées, Journaux. Sorbonne 1988.
• Hovart 1889 D. E. Hovarth, The Story of Peninsular and Oriental Steam Navigation Company. London 1889.
• Kılıçaslan 2012 M. E. Kılıçaslan, Avusturya Lloyd Kumpanyası’nın Osmanlı İskelelerindeki Faaliyetleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Samsun 2013.
• Kolektif 1849 House of Commons To Inaquire into the Contract Packet Service Peninsular and Oriental Steam Navigation Company. London?1849.
• Lamartine 1856 A. de Lamartine, Voyage en Orient 1832-1833. Paris 1856.
• Leroux – David 2012 R. Leroux – D. M. Hart, French Liberalism in the 19th Century: An Anthology. London&NewYork 2012.
• Memoires de L’Acedemie des Sciences
• Memoires de L’Acedemie des Sciences, Lettres et Arts de Marseille. Rue Adolphe Thiers/Marseille 1994.
• Mithad 1296 A. Mithad, Ekonomi Politik. İstanbul 1296.
• Mitton 1913 G. E. Mitton, The Peninsular and Oriental. London 1913.
• Moniteur Universel Moniteur Universel, 17 Juin 1851.
• Moniteur Universel, 24 Mars 1835.
• Moniteur Universel, 5 Mars 1851, Seance des 12.
• Pierre 2004 Z. Pierre,” D’Impossibles Notables? Les Grand Familles de Marseille face a la Politique (1860-1970)”. Politix 17 (2004) 93-118.
• Quelques Reflexions 1835 Quelques Reflexions sur le Projet de Loi Relatif a L’Etablissement de Paquebots a Vapeur Entre Marseille et Constantinople. Marseile 1835.
• Repertoire de Travaux 1857 Repertoire de Travaux de la Societé de Statistique de Marseille, Publié Sous la direction de M. P. M. Roux Tome XX Typographie Roux Rue Montgrand. Marseille 1857.
• Revue de l’Orient 1845 Revue de l’Orient, Bulletin de la Societé Orientale VII. Paris 1845.
• Tripodi 1981 J. M. Tripodi, La Compagnie de Navigation des Messageries Maritimes et Les Chantiers de Constructions Havales de la Ciotat 1852-1916. Aix en Provence 1981.
• Uygun 2015a S. Uygun, Osmanlı Sularında Rekabet, Mesajeri Maritim Vapur Kumpanyası 1851-1914. İstanbul 2015.
• Uygun 2015b S. Uygun, “Batılıların Gözdesi Meyan Kökü ve Üzerine Yaşanan Emperyalist Rekabet”. OTAM 37 (2015) 337-373.
• Uygun 2016 S. Uygun, “Karadeniz Sularında Fransız Paquet Vapur Kumpanyası (1878-1914)”. Karadeniz İncelemeleri Dergisi XX (2016) 137-172.
• Yılmaz 2010 G. Yılmaz, “Üniformalı Padişah Sultan II Mahmud”. Ed. Coşkun Yılmaz, II. Mahmud Yeniden Yapılanma Sürecinde İstanbul. İstanbul (2010) 124-130.