The First Major Congress of the Democratic Party in Turkish Political History

Yıl 2019, Cilt: 7, 741 - 755, 30.06.2019

Alpaslan Öztürkci

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201934

Öz

Political party congresses are the platforms where the activities of the
party boards are evaluated, the ideology of the party is determined or
redefined, and the parties' macro policies are determined. De­mocratic Party,
which was found on January 7, 1946 to implement a plu­ralist democratic system
in Turkey, held its First Grand Convention after a full year from the establish­ment.
Along with being the first congress held by an opposition party in Turkish
Republic history, it is also the first demo­cratic congress held by a political
party in Turkey. The purpose of the study is to reveal democratic characters of
The First Grand Congress of Democratic party as regards two indis­pensable
elements of democ­racy; the political partici­pation and "the freedom of
expression.

Anahtar Kelimeler

Democratic Party, Congress, Delegate, Political Participation, Freedom of Expression

Türk Siyasal Tarihinde Demokrat Parti Birinci Büyük Kongresi

Öz

Siyasal parti kongreleri,
parti yönetim kurullarının fa­aliyetlerinin
değerlendirildiği, partinin ideolojisinin be­lir­lendiği ya da yeniden tanımlandığı ve partilerin makro politikalarının
belirlendiği platformlardır. Türki­ye’de ço­ğulcu demokratik sistemi hayata
geçirmek amacıyla 7 Ocak 1946 tarihinde kurulan Demokrat Parti, kurulu­şun­dan
tam bir yıl sonra Birinci Büyük Kongre­sini yaptı. Bu kongre Türkiye
Cumhuriyeti tarihinde bir muhalefet par­tisinin yaptığı ilk kongre olmasının
yanında Türki­ye’de bir siyasal partinin gerçekleştirdiği ilk demokratik kong­redir.
Çalışmanın amacı demo­kra­sinin vaz­geçil­mez iki unsuru olan siyasal katılım
ve ifade özgürlüğü bağ­lam­la­rında Demokrat Parti Birinci Kongresi’nin de­mok­ratik
karakterini tespit etmektir.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Kongre, Delege, Siyasal Katılım, İfade Özgürlüğü

Kaynakça

• Ağaoğlu 2013 S. Ağaoğlu, Siyasi Günlük: Demokrat Partinin Kuruluşu. Yay. Haz. C. Ko¬çak. İstanbul 2013.
• Akandere 2012 O. Akandere, “Adnan Menderes ve Arkadaşlarının Cumhuriyet Halk Par¬tisinden Çıkarılması”. Eds. D. Erdoğan, T. Kabadayı, H. Üreten – G. Gün¬deay, Türk Tarihinde Adnan Menderes. Aydın (2012) 659-692.
• Akbaş 2008 R. Akbaş, Mareşal Fevzi Çakmak. İstanbul 2008.
• Alçora 2015 E. Alçora, Türkiye’de Siyasal Parti Propagandası (1946-1960). İstanbul 2015.
• Anadol 2004 C. Anadol, Türk Siyaset Tarihinde Demokrat Parti. İstanbul 2004.
• Baban 2009 C. Baban, Politika Galerisi. İstanbul 2009.
• Bezci 2010 B. Bezci, “Cumhuriyet Halk Partisi”. Ed. T. Uzun, Türkiye’de Si¬yasal Par¬tiler. Ankara (2010) 127-162.
• Cerrahoğlu 1996 P. B. Cerrahoğlu, Demokrat Parti Masalı. İstanbul 1996.
• Çaylak 2007 A. Çaylak, “1946-50 Arası Dönemde Müfrit Muhafazakâr De-mok¬ratlar ve Türk Demokrasisinin Almış Olduğu Biçim”. Siya-sal Bilgiler Fakültesi Der¬gisi 62(1) 18-42.
• Çaylak 2010 A. Çaylak, İktidar Muhalefet İlişkileri Bağlamında Türkiye’nin Siyasal Ha¬yatında Osman Bölükbaşı ve Hareketi. Ankara 2010.
• Duverger 1974 M. Duverger, Siyasal Partiler. Çev. E. Özbudun. İstanbul 1974.
• Eroğul 2013 C. Eroğul, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. İstanbul 2013.
• Goloğlu 2013 M. Goloğlu, Demokrasiye Geçiş. İstanbul 2013.
• Heywood 2013 A. Heywood, Siyaset. Çev. B. Özipek, B. Şahin, M. Yıldız, Z. Kopuzlu, B. Seçilmişoğlu , A. Yayla. Ankara 2013.
• Karpat 1996 K. Karpat, Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller. İs¬tanbul 1996.
• Kili 2006 S. Kili, Atatürk Devrimi. Ankara 2006.
• Koraltan 2013 R. Koraltan, Tek Parti Devrinden 27 Mayıs İhtilaline Demokrat¬lar DP’nin Kurucusu Anlatıyor. Yay. Haz. K. Maman. İstanbul 2013.
• Mete 1947 O. Mete, Bütün Tafsilat ve Akisleriyle Demokrat Parti’nin 1’nci Büyük Kongresi 7 Ocak 1947. İstanbul 1947.
• Nutku 1979 E. Nutku, Demokrat Parti Neden Çöktü ve Politika da Yitirdiğim Yıllar 1946-1948. İstanbul 1979.
• Oral 1975 C. Oral, Demokrasi ve Siyasal Partiler. Adana 1975.
• Öner 1948 K. Öner, Siyasi Hatıralarım ve Bizde Demokrasi. İstanbul 1948.
• Özbudun 1979 E. Özbudun, Siyasal Partiler. Ankara 1979.
• Roskin et al. 2013 M. G. Roskin, R. L. Cord, J. A. Medeiros – W. S. Jones, Siyaset Bilimi. Çev. A. Yayla. Ankara 2013.
• Sayarı 2008 S. Sayarı, “Adnan Menderes”. Eds. S. Sayarı – M. Heper, Türki¬ye’de Liderler ve Demokrasi. Çev. Z. Bilgin. İstanbul (2008) 77-100.
• Tahtakılıç 1989 A. Tahtakılıç, Dönüşü Olmayan Yol. Ankara 1989.
• Teksoy 2010 B. Y. Teksoy, Demokrat Parti’de Parti İçi Demokrasi (1946-1960). Yayım¬lanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniver¬sitesi. İzmir 2010.
• Tınal 2000 M. Tınal, “Türkiye’de Bir Sivil Toplum Örgütü: İnsan Hakları Derneği (1946)”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 3/10 (2000) 117-121.
• Toker 1990 M. Toker, Tek Partiden Çok Partiye (1944-1950). Ankara 1990.
• Tosun – Tosun 2010 T. Tosun – G. E. Tosun, Türkiye’de Siyasal Parti Üyeliği ve Atılım. İstanbul 2010.
• Tunaya 2011 T. Z. Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler. İstanbul 2011.
• Usluy 2012 A. Usluy, Kırkaltı Ruhu. İstanbul 2012.
• Yücel 2001 S. Yücel, Demokrat Parti. İstanbul 2001.
• Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• BCA,30.10/65.406.16, 4. 07.01.1947).
• BCA, 490.01.7.35.5,1. (09.01.1947).
• BCA, 30.01/53.315. 4. (07.06.1945).
• BCA, 030.01/40.241.16, 4-5. (29.05.1949).
• BCA, 030.01/12.71.9. (2. 1947).
• BCA, 490.10/443.1832.1. (11.8.1947).
• Gazete Haberleri “Ankara’da Siyasi Hava Pek Fırtınalı”. Tanin, 16.01.1946. “Başbakanımız Dedi ki”, Ulus, 11.07.1947.
• “Bugünkü Toplantıda Neler Olacak”. Cumhuriyet, 07.01.1947.
• “Celal Bayar’ın Nutku”. Cumhuriyet, 08.01.1947.
• “Cumhurbaşkanı İnönü’nün Beyannamesi”. Ulus, 12.07.1947.
• “Cumhurbaşkanı Millete Teminat Veriyor”. Demokrat İzmir, 12.7.1947.
• “D.P Kongresinin 600 Delegesi Ankara’da”. Cumhuriyet, 6.1.1947.
• “D.P. Beklenen Beyannamesini Yayınladı”. Cumhuriyet, 4.4.1947.
• “D.P. Büyük Kongresi Bu Sabah Sona Erdi”. Cumhuriyet, 11.1.1947.
• “D.P. Kongresi Bugün Toplanıyor”. Cumhuriyet, 07.01.1947.
• “Demokrat Kongresi”. Tanin, 10.01.1947.
• “Demokrat Parti Genel Kongresi Sona Erdi”. Tanin, 12.07. 1947.
• “Demokrat Parti Kongresi Toplandı”. Tanin, 08.01.1947.
• “Demokrat Parti Kongresinin 3. Günüde Heyecanlı Geçti”. Cumhuriyet, 10.01.1947.
• “Demokrat Parti Programı”. Vatan, 09.01.1946.
• “Demokrat Parti Programı”. Son Posta, 08.01.1946.
• “Demokrat Parti Tüzüğü”. Vatan, 09.01.1946.
• “Demokrat partinin Büyük Kongresi”. Tanin, 11.01.1947.
• “Din Derslerine Dair C.H.P Grup Kararı”. Ulus, 20.2.1948.
• “Dört İlde Seçim Bugün Yapılıyor”. Cumhuriyet, 05.04.1947.
• “DP’de Buhranın sebepleri”. Yeni Sabah, 01.04.1948.
• “DP’nin Meclis Üzerinde Baskı Yaptığı İddiaları”. Cumhuriyet, 23.1.1947.
• “Hükümetle Demokrat Parti Arasındaki İhtilaf”. Cumhuriyet, 01.07. 1947.
• “İçişleri Bakanı’nın Fevzi Çakmak’a Cevabı”. Tanin, 31.01.1947.
• “Kenan Öner’in DP İl Başkanlığından İstifası”. Yeni Sabah, 07.01.1948.
• “Kenan Öner’in İstifaname Sureti Basına Verildi”. Cumhuriyet, 12.02.1948.
• “Kenan Öner’in İstifası”. Yeni Sabah, 08.01.1948.
• “Kongredeki Hararetli ve Heyecanlı Görüşmeler”. Cumhuriyet, 08.01.1947.
• “Mecliste Komünistler için Dünkü İfşaat”. Cumhuriyet, 30.01.1947, 1-2.
• “Parti Grubunda Mühim Bir Toplantı”. Cumhuriyet, 12.06.1947.
• “Tarihi Bir Beyan”. Demokrat İzmir 12.7.1947.