Menderes Magnesia’sı Artemis Kutsal Alanı Güney Stoa’dan Bir Kadın Başı

Yıl 2022, Cilt: 10, 211 - 228, 26.06.2022

Mevlüt Eliüşük , Fatma Bağdatlı Çam

Öz

Öz: Magnesia Güney Stoasında yapılan kazı çalışmalarında bulunan mermer bir kadın başının, manto kumaşına dair kat izlerinden yol çıkarak mantolu kadın heykeline ait bir baş olarak planlandığı ve yapıldığı, daha sonraki dönemde işlenerek yeniden işlevlendirildiği anlaşılmaktadır. Magnesia başının yüz özellikleri portreden ziyade, ideal bir tipoloji sergilemektedir. Eser tipolojik ve stilistik özellikleriyle,Hellenistik Dönemde Magnesia’nın bulunduğu ilişkili olduğu yerleşimlerden örneklerle iki farklı yönden ele alınmıştır. Magnesia Başı MÖ 2.yüzyıl ortalarından itibaren Ege Adaları ve Batı Anadolu’da yaygınlaşan Mantolu Kadın Portre Heykelleri geleneğinde, Magnesia Agorasında adak ya da onurlandırma heykeli olarak MÖ 2.yüzyıl sonları ya da MÖ.1.yüzyıl başlarında dikilmiş, mantosunu başına çekmiş bir kadın heykeliydi. Daha sonra baş yeniden işlenerek Magnesia’daki Saufeia, Baebia ve diğer örneklerde olduğu gibi önden görülmek üzere pudicitia pozunda mantolu bir kadın heykel gövdesinde mantonun içine yerleştirilmiş olmalıdır. Yeniden işlenme ve kullanılması için en uygun tarih olarak Erken İmparatorluk Dönemi önerilebilir. Stilistik değerlendirme sonucunda ulaşılan Erken İmparatorluk Dönemi, eserin bulunduğu Güney Stoa’da ilişkili olduğu düşünülen yapıların mimari özellikleriyle de desteklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Magnesia ad Maeandrum, Hellenistik Dönem, Mantolu Kadın Heykeli, Adak Heykeli, Heykel Başı

Teşekkür

Bu eseri çalışmamıza imkân tanıyan değerli hocam Prof. Dr. Orhan BİNGÖL’e yardımlarından dolayı çok teşekkür eder, şükranlarımı sunarım.

The Head of a Woman from the South Stoa in the Sanctuary of Artemis from Magnesia ad Maeandrum

Öz

It is understood that a marble of a female head found during excavations in the South Stoa of the Sanctuary of Magnesia Artemis was planned and shaped as a head of a female statue in a mantle, with traces of the mantle fabric preserved on its upper and lateral parts, and it was then reworked. The facial features of the Magnesia head show an ideal typology rather than a portrait. The typological and stylistic features of the work were compared in detail with examples from the Hellenistic Period found in the geography of Magnesia and the settlements associated with it in two different ways. The Head of Magnesia is a part of the Portrait Sculpture tradition of the Woman in Mantle, which became widespread in the Aegean Islands and Western Anatolia from the middle of the IInd century B.C., and was erected in the Agora of Magnesia as a votive or honoring statue at the end of the IInd century B.C. or the beginning of the Ist century B.C. It was a statue of a veiled woman. Later, the head should have been reworked and placed inside the mantle on the body of a female statue in pudicitia pose, to be seen from the front, as in Saufeia, Baebia and other examples in Magnesia. The Early Imperial Period, reached as a result of the stylistic evaluation, is also supported by the architectural features of the buildings thought to be related in the South Stoa, where the work was located.

Anahtar Kelimeler

Magnesia ad Maeandrum, Hellenistic Period, Veiled Female Statue, Votive Statue, Head of Statue

Kaynakça

• Aybek S. 2009, Metropolis İonia I Heykel: Metropolis’de Hellenistik ve Roma Dönemi Heykeltıraşlığı. İstanbul.
• Aybek, S., Metropolis (İonia), Hellenistik ve Roma Devri Heykeltraşlık Eserleri, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003 (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Bammer A. 1978/80, “Elemente flavisch-trajanischer Architecturfassaden aus Ephesos”. ÖJh 52, 67-90.
• Bergemann J. 1997, Demos und Thanatos: Untersuchungen zum Wertsystem der Polis im Spiegel der attischen Grabreliefs des 4. Jahrhunderts v. Chr. und zur Funktion der gleichzeitigen Grabbauten. München.
• Beschi L. 1988, “Demeter”. LIMC IV/1-2, 844-892.
• Bingöl O. 2007, Magnesia on the Meander = Magnesia ad Maeandrum: the city of Artemis with “white eyebrows”. [an Archaeological Guide]. İstanbul.
• Bingöl O. 2020, Menderes Magnesiası = Magnesia ad Meandrum: 1984-2020. Ankara.
• Bingöl O. & Oral M. 2009, “Magnesia ad Meandrum”. KST 30/4, 385-408.
• Daehner J. M. (Ed.) 2007, The Herculaneum Women. History, Context, Idendities. Los Angeles.
• Delivorias A., G. Berger-Doer & A. Kossatz-Deissmann 1984, “Aphrodite”. LIMC II/1-2, 1-151.
• Dillon S. 2010, The Female Portrait Statue in the Greek World. New York.
• Eule J. C. 2001, Hellenistische Bürgerinnen aus Kleinasien: Weibliche Gewandstatuen in ihrem antiken Kontext. İstanbul.
• Gider Z. 2011, “Doric capitals with Ionic cymation in the light of Examples from Caria Region”. Anados, Studies of the Ancient World 11/2011, 139-148.
• Havelock C. M. 2008, The Aphrodite of Knidos and Her Successors: A Historical Review of the Female Nude in Greek Art. Ann Arbor.
• Hoff R. v. 2007, “Die Plastik der Diadochenzeit”. Ed. P. C. Bol, Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst III, Hellenistische Plastik. Mainz, 1-39.
• Humann C., J. Kohte, & C. Watzinger 1904, Magnesia am Maeander: Bericht über die Ergebnisse der Ausgrabungen der Jahre 1891-1893. Berlin.
• Ismaelli T. 2009, Hierapolis di Frigia III: Architettura Dorica a Hierapolis di Frigia, İstanbul.
• Kabus-Preisshofen R. 1989, Die hellenistische Plastik der Insel Kos, Ath. Mitt. 14. Berlin.
• Kaltsas N. 2002, Sculpture in the National Archaeological Museum, Athens. Los Angeles.
• Kökdemir G. 2011, “Menderes Magnesiası – Propylon: Mimari Bezemeler”. Anadolu 37, 93-141.
• Kökdemir G. 2015, “Magnesia Ad Maeandrum: 300 Yıllık Araştırma Tarihçesi “1715-2015”. Anadolu 41, 159-185.
• Kökdemir G. 2019, “Yeni Değerlendirmeler Işığında Menderes Magnesiası’nda Athena Kültü, Panathenaia ve Bilinmeyen Bir Athena (?) Başı”. Cedrus VII, 107-121.
• Kron U. 1996, “Priesthoods, Dedications and Euergetism. What Part Did Religion Play in the Political and Social Status of Greek Women?”. Eds. P. Hellström & B. Alroth, Religion and Power in the Ancient Greek World. Proceedings of the Uppsala Symposium 1993. Uppsala, 139-182.
• Kyrieleis H.1975, Bildnisse der Ptolemäer. AF2. Berlin.
• Linfert A. 1976, Kunstzentren Hellenistischer Zeit: Studien an Weiblichen Gewandfiguren. Wiesbaden.
• Ma J. 2012, “Honorific Statues and Hellenistic History”. Eds. C. Smith & L. Yarrow, Imperialism, Cultural Politics, and Polybius. Oxford, 230-251.
• Magie D. 1950, Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century After Christ 1/2. Princeton.
• Marcadé J. 1969, Au Musée de Délos: étude sur la sculpture hellénistique en ronde bosse découverte dans l'île. Paris.
• Mattusch C. C. 1996, Classical Bronzes: The Art and Craft Greek and Roman Statuary. Ithaca.
• Mendel G. 1914, Catalogue des Sculptures (2) Grecques, Romaines et Byzantines: II. İstanbul.
• Meriç R. 2003, Metropolis: Ana Tanrıça Kenti. İstanbul.
• Meriç R. 2006, “Metropolis”. Ed. W. Radt, BYZAS 3 – Stadtgrabungen und stadtforschung im westlichen Kleinasien, Geplantes und Erreichtes. İstanbul, 227-240.
• Özgan R. 1982, Yunan ve Roma Devri Tralleis Heykeltraşlığı. Doçentlik Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya.
• Özgan R. 2020, Hellenistik Devir Heykeltraşlığı IV – Geç Hellenistik, Aydın.
• Pinkwart D. 1973, “Weibliche Gewandstatuen aus Magnesia am Mäander”. Antike Plastik 12, 149-159.
• Pollitt J. J. 1986, Art in the Hellenistic Age. Cambridge.
• Prittwitz H. v. 1998, “The Divine Circle: The Roundels of Mahdia”. Eds. O. Palagia & W. Coulson, Regional Schools in Hellenistic Sculpture: Proceedings of an international conference held at the American School of Classical Studies at Athens, 15-17 March 1996. Oxford, 69-73.
• Prittwitz H. v. 2007, “Die hellenistische Plastik von 160 bis 120 v. Chr.”. Ed. P. C. Bol, Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst III, Hellenistische Plastik. Mainz, 241-272.
• Prusac M. 2011, From Face to Face. Recarving of Roman Portraits and the Late-Antique Portrait Arts. Leiden Boston.
• Queyrel F. 2003, Les portraits des Attalides: Fonction et représentation. Bibliothèque des écoles françaises d'Athènes et de Rome 308. Paris.
• Ridgway B. S. 1967, “ The Lady from the Sea: A Greek Bronze in Turkey”. AJA 71/4, 329-334.
• Smith R. R. R. 2013, Hellenistik Heykel. Çev. A. Yoltar-Yıldırım, İstanbul.
• Stewart A. 1998, “Goddess or Queen? A Colossal Marble Head in the Athenian Agora”. Eds. O. Palagia & W. Coulson, Regional Schools in Hellenistic Sculpture: Proceedings of an international conference held at the American School of Classical Studies at Athens, 15-17 March 1996. Oxford, 83-91.
• Vorster C. 2007, “Greek Origins: The Herculaneum Women in the Pre-Roman World”. Ed. J. Daehner, The Herculaneum Women. History, Context, Idendities. Los Angeles, 113-140.
• Wilberg W. 1923, Die Agora, Forschungen in Ephesos III. Wien.