Milas Müzesi’nden Geç Hellenistik Döneme Ait İki Mezar Steli

Yıl 2024, Cilt: 12, 87 - 103, 11.06.2024

Fatma Aytekin , Ayşe Fatma Erol

Öz

Milas Müzesi’nde muhafaza edilen Stel I ve Stel II olarak adlandırılan iki mezar stelinin tipolojik, ikonografik, stilistik ve kronolojik açıdan değerlendirilmesi bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Ionia ve Delos atölyelerinin etkilerini barındıran ve üçgen alınlıklı olduğu düşünülen çerçeve formuna sahip steller, yan çerçevelere göre daha kalın/yüksek olan podyum kısmı ile dikkat çekmektedir. Hellenistik Dönem’de kamu veya mezar anıtlarında kullanılan heykellerin yerleştirildiği yüksek kaidelere öykünen bu form, stellerin sahne alanında kullanılan heykelimsi figürleri taşımak amacıyla tasarlanmıştır. Birbirinden bağımsız, yan yana ayakta duran aile üyelerinin karşıya/izleyicilere baktığı günlük yaşamdan bir kesiti içeren sahnede, Klasik ve Hellenistik dönemlerdeki ünlü yapıtların yüklendiği sembolizmi üstlenen ünlü figür tipleri tercih edilmiştir. Bunlar, Pudicitia Saufeia ve Sophokles/ Palliatus gibi tiplerin yanı sıra Demosthenes-Kos ve Pudicitia Saufeia-Kos tiplerinin karışımından oluşmaktadır. Kos heykeltıraşlığındaki yenilikçi motiflerin, Demosthenes ve Saufeia gibi ünlü tiplerle birleştirilmesi, heykeltıraşın özgün düşünce yapısından kaynaklanmaktadır. Eklektizmin hâkim olduğu figürlerin stilistik analizi, Stel I’in MÖ II. yüzyılın sonlarında; Stel II’nin ise MÖ I. yüzyıl başlarında yapıldığını düşündürmektedir. Figür şablonlarının farklı zaman dilimlerinde kullanılması, bunların Mylasa ve çevresinde süregelen bir geleneğin ürünü olduklarını göstermektedir. Stellerin barındırdığı etkilerin Mylasa’nın komşu kentlerinin yanı sıra Ionia, Delos, Kos gibi farklı atölyelerden olması, antikçağda bir kavşak noktası konumundaki kentin kozmopolit yapısından kaynaklanıyor olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Karia, Mylasa, Mezar Steli, Geç Hellenistik, Pudicitia, Palliatus

Two Late Hellenistic Funerary Stelae from Milas Museum

Öz

The subject of this article is the typological, iconographic, stylistic and chronological evaluation of two funerary stelae called Stele I and Stele II, preserved in the Milas Museum. The stelae, which have a frame form and are thought to have had a triangular pediment, embody influences from the Ionian and Delos Workshops, attract attention with their podium, which is thicker/higher than the side frames. This form, which imitates the high pedestals upon which the statues used in public or grave monuments in the Hellenistic Period were placed, was designed to carry sculptural figures used in the stage area of the stelae. Famous figural types that take on the symbolism of famous works of the Classical and Hellenistic Periods were preferred in the scene, which includes a section from daily life, where family members standing independently of each other, side by side, look across/at the audience. These consist of a mixture of types such as Pudicitia Saufeia and Sophocles/Palliatus, as well as Demosthenes-Kos and Pudicitia Saufeia-Kos Types. The combination of innovative motifs in Kos sculpture with famous types such as Demosthenes and Saufeia stem from the sculptor’s creative mind. Stylistic analysis of the figures dominated by eclecticism indicates Stele I dates from the late second century B.C. and it is thought that Stele II was made at the beginning of the first century B.C. The use of figural types from different time periods suggests that they are the product of an ongoing tradition in and around Mylasa. The fact that the stelae have influences from different workshops such as Ionia, Delos and Kos, as well as from the neighbouring cities of Mylasa, must be due to the cosmopolitan structure of the city, which was a crossroads in antiquity.

Anahtar Kelimeler

Caria, Mylasa, Funerary Stelae, Late Hellenistic, Pudicitia, Palliatus

Kaynakça

• Baumeister P. 2007, Der Fries des Hekateions von Lagina: Neue Untersuchungen zu Monument und Kontext (BYZAS 6). İstanbul.
• Bieber M. 1959, “Roman Men in Greek Himation (Romani Palliati) a Contribution to the History of Copying”. PAPhS 103/3, 374-417.
• Clairmont C. W. 1993, Classical Attic Tombstones IV. Kilchberg.
• Couilloud M. T. 1974, Les monuments funéraires de Rhénée (Delos 30). Paris.
• Filges A. 2000, “Himationträger, Palliaten und Togaten. Der männliche Mantel-Normaltypus und seine regionalen Varianten in Rundplastik und Relief”. Eds. T. Mattern & D. Korol, Munus Festschrift für Hans Wiegartz. Münster, 95-110.
• Henry O. 2009, Tombes de Carie. Architecture funéraire et culture Carienne VIe-IIe siècle av. J.-C. Rennes. Hiller F. 1962, “Zum Neapler Äschines”. Marburger Winckelmann-Programm, 53-60.
• Hoff R. 2007, “Die Plastik Der Diadochenzeit”. Eds. P. C. Bol, Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst, III Hellenistische Plastik. Mainz am Rhein, 1-39.
• Horn R. 1972, Hellenistische Bildwerke auf Samos (Samos XII). Bonn.
• Işık C. 2019, Die Wandmalereien in der Grabkammer des Hekatomneions: Beobachtungen zu Figurentypen, zur Komposition, Ikonographie und zum Stil (AMS 91). Bonn.
• Işık C. 2020, “Hekatomneion Mezar Anıtının Duvar Resimleri: Figür Tipleri, Kompozisyon, İkonografi ve Stil Üzerine Gözlemler / The Mural Paintings of the Hekatomneion: Observations on Figural Types, Composition, Iconography and Style”. Eds. A. Diler, Mylasa Uzunyuva Hekatomneion’u / Uzunyuva Hekatomneion Mylasa. İstanbul, 289-322.
• Işık F. 1989, “Ein späthellenistisches Grabrelief aus Aphrodisias”. Eds. N. Başgelen & L. Mihin, Jale İnan Armağanı, Band 1: Text. İstanbul, 429-438.
• Kabus-Preisshofen R. 1989, Die hellenistische Plastik der Insel Kos (AM 14). Berlin.
• Kaltsas N. 2002, Sculpture in the National Archaeological Museum, Athens. Los Angeles.
• Kızıl A. 2020, “Uzunyuva Kutsal Alanı ve Hekatomneion Mimarisi / The Sacred Precinct of Uzunyuva and the Architecture of the Hekatomneion”. Eds. A. Diler, Mylasa Uzunyuva Hekatomneion’u / Uzunyuva Hekatomneion Mylasa. İstanbul, 115-198.
• Kreikenbom D. 2004, “Der reiche Stil”. Eds. P. C. Bol, Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst, II Klassische Plastik. Mainz am Rhein, 185-258.
• Lewerentz A. 1993, Stehende männliche Gewandstatuen im Hellenismus: Ein Beitrag zur Stilgeschichte und Ikonologie hellenistischer Plastik (Schriftenreihe Antiquates, Band 5). Hamburg.
• Linfert A. 1976, Kunstzentren hellenistischer Zeit: Studien an weiblichen Gewandstatuen. Wiesbaden.
• Mendel G. 1914, Catalogue Des Sculptures Grecques, Romaines et Byzantines III Musées Impériaux Ottomans. Constantinople: Musées Impériaux Ottomans. Constantinople.
• Özgan R. 1995. Die griechischen und römischen Skulpturen aus Tralleis (AMS 15). Bonn.
• Özgan R. 1999. Die Skulpturen von Stratonikeia (AMS 32). Bonn.
• Özgan R. 2013, Roma Portre Sanatı I. İstanbul.
• Özgan R. 2019, “Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde Himationlu Bir Erkek Torsosu”. Eds. B. Söğüt, Stratonikeia Çalışmaları 4, Mimari, Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları. İstanbul, 51-64.
• Özgan R. 2020, Hellenistik Devir Heykeltraşlığı IV. Aydın.
• Pfuhl E. & Möbius H. 1977, Die Ostgriechischen Grabreliefs I. Mainz am Rhein.
• Pinkwart D. 1973, “Weibliche Gewandstatuen aus Magnesia am Maeander”. AntPl 12, 149-160.
• Prittwitz H. & Gaffron H. 2007, “Die Hellenistische Plastik von 160 bis 120 v. Chr.”. Eds. P. C. Bol, Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst, III Hellenistische Plastik. Mainz am Rhein, 241-272.
• Rumscheid F. 2020, “Mylasa (Milas)”. Eds. O. C. Henry & A. B. Henry, Karialılar Denizcilerden Kent Kuruculara. İstanbul, 2-11.
• Saraçoğlu A. 2004, “Hellenistik Döneme ait Bir Mezar Steli”. OLBA IX, 151-162.
• Schraudolph E. 2007, “Beispiele Hellenistischer Plastik Der Zeit Zwischen 190 und 160 v. Chr.”. Eds. P. C. Bol, Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst, III Hellenistische Plastik, Mainz am Rhein, 189-240.
• Smith R. R. R. 2006, Aphrodisias II, Roman Portrait Statuary from Aphrodisias. Mainz am Rhein.
• Smith R. R. R. 2013, Hellenistik Heykel. İstanbul.
• Şahin M. 1998, “Myndos’tan Ölü Yemeği Sahneli İki Stel”. Adalya III, 97-110.
• Şahin M. 2000, Miletopolis Kökenli Figürlü Mezar Stelleri ve Adak Levhaları. Ankara.
• Vorster C. 2004, “Die Porträts Des 4. Jahrhunderts v. Chr”. Ed. P. C. Bol, Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst, II Klassische Plastik. Mainz am Rhein, 383-428.
• Yaylalı A. 1979, Hellenistik Devir İzmir Mezar Stelleri. Yayımlanmamış Doçentlik Tezi, Atatürk Üniversitesi. Erzurum.
• Zanker P. 1975, “Grabreliefs römischer Freigelassener”. JdI 90, 267-315.
• Zanker P. 1993, “The Hellenistic Grave Stelai from Smyrna: Identity and Self-Image in the Polis”. Eds. A.W. Bulloch, Images and Ideologies. Self-definition in the Hellenistic World. Berkeley, 212-230.