Acemhöyük Erken Tunç Çağı İdolleri

Yıl 2024, Cilt: 12, 1 - 16, 11.06.2024

Tuğçe Şener

Öz

Acemhöyük, gerek konumu gerekse sahip olduğu boyutları ile Erken Tunç Çağı (MÖ 3000-2000) ve Orta Tunç Çağı (MÖ 2000-1700) boyunca Orta Anadolu Bölgesi’nin önemli krallık merkezlerinden biri olmuştur. Yerleşim en parlak dönemini üç büyük anıtsal bina ile Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda yaşamıştır. Ancak son yıllarda Erken Tunç Çağı tabakalarında ağırlık verilen kazılar benzer bir tablo ortaya koymaktadır. Daha önce benzerine rastlanmamış anıtsal sur duvarı, radyal planlı mekanları, kültürel bağlantıları tanımlayan buluntuları ile Acemhöyük’ün Erken Tunç Çağı’nda da önemli bir krallık merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlantıları tanımlayan önemli malzeme gruplarından birisi de idollerdir. Bu çalışmada Acemhöyük Erken Tunç Çağı III tabakalarında ele geçen 23 adet idol değerlendirilmiştir. Yapıldıkları hammadde ve form özelliklerine göre sınıflandırılan idoller, yakın ve uzak coğrafyalarda yer alan yerleşimler ile karşılaştırılmıştır. Çağdaş örnekler üzerinden benzerlik ve farklılıklar belirlenmiştir. Daha çok seramik materyali üzerinden kurulan Acemhöyük kültürel bağlantıları, idoller vasıtasıyla bir kez daha ele alınmış ve benzer bir tablo ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Acemhöyük, idol, Erken Tunç Çağı, Kültürel Bağlantı

Etik Beyan

Etik Beyan gerektiren herhangi bir çalışma yoktur.

Acemhöyük Early Bronze Age Idols

Öz

Considering its location and dimensions, Acemhöyük was one of the most important kingdom centers of Central Anatolia during the Early Bronze Age (3000-2000 B.C.) and the Middle Bronze Age (2000-1700 B.C.). The settlement experienced its heyday during the Assyrian Trade Colony Period with three large monumental buildings. Recent excavations focusing on Early Bronze Age levels reveal a similar picture. With its unprecedented monumental fortification wall, radial planned architectural spaces and archaeological finds that define cultural connections, it is understood that Acemhöyük was also an important center in the Early Bronze Age. One of the important groups of material finds that define these connections are the idols. In this study, 23 idols recovered from Acemhöyük Early Bronze Age III levels were evaluated. The idols were categorized according to their raw material and form characteristics and compared with the idols from near and distant settlements. Similarities and differences were determined based on contemporary examples. The cultural connections of Acemhöyük, mainly based upon ceramic finds, receive further confirmation from the study of the idols, presenting a similar picture

Anahtar Kelimeler

Acemhöyük, Idol, Early Bronze Age, Cultural Connections

Kaynakça

• Alkım U. B., H. Alkım & Ö. Bilgi 2003, İkiztepe II Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı, Yedinci Dönem Kazıları (1976-1980). Ankara.
• Baysal E. 2019, Personal Ornaments in Prehistory: An Exploration of body augmentation from the Paleolithic to the Early Bronze Age. United Kingdom.
• Bilgi Ö. 1975, “Kültepe Kazılarında Bulunmuş İnsan Figürinleri”. Belleten XXXIX/154, 201-208.
• Bilgi Ö. 1984, “Metal Objects from İkiztepe-Turkey”. Beitrage zur Alllgemeinen und Vergleicehnden Archaologie 6, 31-96.
• Blegen C. W., J. L. Caskey & M. Rawson 1951, Troy: The Third, Fourth and Fifth Settlements II. New Jersey.
• Blegen C. W., J. L. Caskey, M. Rawson & J. Sperling 1950, Troy General Introductions the First and Second Settlements. New Jersey.
• Bossert H. Th. 1942, Alanatolien. Kunst und Handwerk in Kleinasien von den Anfängen bis zum völligen Aufgehen in der Griechischen Kultur. Berlin.
• Bossert H. Th. 1960, “Reisebericht aus Anatolien II”. Orientalia 29, 214-226.
• Efe T. 2007, “Küllüoba 2005 Yılı Kazı Çalışmaları”. Kazı Sonuçları Toplantısı 28/1, 71-90.
• Erdalkıran M. 2022, “Late Neolithic Bone Shuttles from Barcın Höyük”. TÜBA-AR 31, 97-106.
• Erkanal H. & Turhan Ç. 1997, “1995 Bakla Tepe Kazıları”. Kazı Sonuçları Toplantısı 18, 261-280.
• Esin U. 1983, “Arkeometrik Açıdan Değirmentepe (Malatya) Kazıları”. Arkeometri Ünitesi Bilimsel Toplantı Bildirileri III, 141- 162.
• Hansen D. P 2003, “Art of the Earlyu City-States”. Eds. J. Aruz & R. Wallenfels, Art of the First Cities: The Third Milliennium B.C. from the Mediterranean to the Indus. London: New York Yale University Press, 21-41.
• Höckmann O. 1984, “Frühe Funde aus Anatolien in Museum Altenessen, Essen und in Privatbesitz”. Jahrbuch des Römish-Germanischen Zentralmuseums Mainz 31, 100-148.
• Kamış Y. & Öztan A. 2020, “2018 Yılı Acemhöyük Kazıları”. Kazı Sonuçları Toplantısı 41, 147-161.
• Kamış Y. & Şener T. 2022, “MÖ III. Binyılda Acemhöyük”. Eds. M. Işıklı, M.E. Fidan, A. Türker & M. A. Yılmaz, MÖ III. Binyılda Anadolu. İstanbul, 347-374.
• Kamış Y. 2012, Acemhöyük Erken Tunç Çağı Seramiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Kamış Y. 2024, “MÖ III. Binyılda Acemhöyük’te Yıkım ve Savaş İzleri”. Eds. A. Aykurt, A. Akçay, M. Türkteki, D. Sarı, F. Şahin, A. Beyazıt, M. Massa & U. Oğuzhanoğlu Akay, Önasya Arkeolojisi Toplantıları 1: Savaş ve Şiddet. 163-202.
• Keskin L. 2008, “The Ring Idols of Bakla Tepe: The Distribution of this Type in Anatolia with particular interest to the Aegean and the Balkans”. Eds. O. Menozzi, M. L. Di Marzio, D. Fossataro, SOMA 2005 Proceedings of the Symposium on Mediterranean Archaeology, Chieti (Italy) 24-26 February 2005. Oxford, 87-95.
• Keskin L. 2011, “Anadolu’da Ele Geçen Halka İdoller: Tipolojik ve Kronolojik Bir Değerlendirme”. Anatolica 37, 195-222.
• Korfmann M. 1983, Demircihöyük Die Ergebnisse Der Ausgrabungen 1975-1978 Band I, Architektur, Stragraphie und Befunde. Mainz.
• Koşay H. Z. 1938, Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Hafriyatı: 1936’daki Çalışmalara ve Keşiflere ait İlk Rapor. Ankara.
• Kulaçoğlu B. 1992, Anadolu Medeniyetler Müzesi, Tanrılar ve Tanrıçalar. Ankara.
• Kulakoğlu F. 2015, “Current Research at Kültepe”. Eds. F. Kulakoğlu & M. Cecile, Subartu XXXV: Proceedings of the 1st Kültepe International Meeting: KIM 1. Turnhout: Brepols, 9-23.
• Lloyd S. & Gökçe N. 1951, “Excavations at Polatlı”. Anatolian Studies I, 21-75.
• Mallowan M. E. L. 1947, “Excavation at Brak and Chagar Bazar”. Iraq IX, 1-259.
• Meyer J-W. 2023, “F. Gedanken zu den “Beterstatuetten” aus Tell Chuera”. Eds. J-W. Meyer & A. Tamm, Tell Chuera Objekte aus Ton und Stein. Wiesbaden: Harroswitz Verlag, 237-248.
• Özgüç N. 1957, “Kültepe Kazılarında Bulunan Mermer İdol ve Heykelcikler”. Belleten XXI/81, 61-70. Özgüç N. 1968, “Acemhöyük Kazıları”. Anadolu X, 1-28.
• Özgüç T. 1941, “Kurs Vücutlu Kültepe İdolleri: Arkeoloji Araştırmaları 1940-1941”. Ankara Üniversitesi DTCF Yıllık Çalışmaları Dergisi 1, 852-886.
• Öztan A. 1989, “A Group of Early Bronze Age Pottery from the Konya and Niğde Region”. Eds. K. Emre, M. Mellink, B. Hrouda & N. Özgüç, Anatolia and the Near East, Studies in Honor of Tahsin Özgüç. Ankara, 407-418.
• Öztürk G. 2013, Eski Tunç Çağı’nda Kültepe İdolleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Öztürk G. 2015, “Representations of Religious Practice at Kültepe: Alabaster Idols of Early Bronze Age”. Ed. Fikri Kulakoğlu ve Cecile Michel. Subartu XXXV: Proceedings of the 1st Kültepe International Meeting Kültepe/KIM I. Turnhout: Brepols, 155-170.
• Schmidt E. F. 1932, The Alishar Hüyük. Seasons of 1928 and 1929 Part I. Chicago.
• Schoop U. D. 2011, “Çamlıbel Tarlası, ein metallverarbeitender Fundplatz des vierten Jahrtausendd v. Chr. im nördlichen Zentrakanatolien”. Eds. Ü. Yalçın, Anatolian Metal V. Der Anscnitt (Beiheft 24). Bochum, 53-68. Türker A. 2012, “Suluca-Karahöyük İdolleri”. Colloqium Anatolicum XI, 403-414.
• von der Osten H. H. 1937, The Alishar Hüyük Seasons of 1930-32 Part I. Chicago.
• Yakar J. 1985, The Later Prehistory of Anatolia: The Late Chalcolithic and Early Bronze Age (Part I). Oxford.
• Zimmermann T. 2007, “Anatolia and the Balkans, Once Again-ring-Shaped Idols from Western Asia and a Critical Reassessment of Some Early Bronze Age Items from İkiztepe, Turkey”. OxfJA 26/1, 25-33.