Üçüncü Ebu Hanife Hayreddin Karaman'ın Fıkhı ve Avrupa'daki Türk Müslümanlığı Üzerindeki Etkileri

Yıl 2023, , 104 - 123, 15.02.2024

Fatih Okumus

https://doi.org/10.55483/cekmece.1416812

Öz

Hocaların hocası Hayreddin Karaman öğrencileri ve eserleri sayesinde Türk ilahiyatında hatırı sayılır bir yere sahiptir. Bu makale Karaman Hoca'nın dini otoritesinin sacayağının güvenilirlik, uygulanabilirlik ve erişilebilirlik olduğunu öne sürmektedir.
Karaman'ın çıkış noktası içtihat, içtihadın imkânı, hatta icabıdır. Karaman'ın geleneksel literatüre ve usûle dayanan fıkhı aynı zamanda şimdi ve burada tatbik kabiliyetini haizdir.
Hoca’nın çözüm odaklı zihni, günümüz Müslümanlarının yüzde yüz İslami olmayan bir kamusal alanda dinlerini azami derecede nasıl yaşayabileceklerine dair pratik cevaplar aramaktadır. Müslümanların her yerde ve her zaman dinlerini yaşamalarının imkanını esas alan Karaman, ömrünü İslami hayatın yaşanabilirliğini göstermeye adamıştır.
Bu çalışma aynı zamanda Hollanda'da yapılan saha çalışmasının belirli bulgularını da kullanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

azınlıklar fıkhı, dini otorite., İslam Hukuku, Hayreddin Karaman, Avrupa, içtihat, fetva

Destekleyen Kurum

Musiki Eğitim Vakfı, Maltepe İstanbul ve Diyanet Center of America, MD Birleşik Devletler

Teşekkür

Ocak-Mart 2024 tarihlerinde yazarı Wake Forest Üniversitesi'ne, NC, Birleşik Devletler davet ederek ailesinin, üniversitenin ve kilisenin imkanlarını seferber eden Prof. Dr. Nelly van Doorn'a özellikle de bir görüşmemizde "Fatih işte bunu, Karaman'ın Avrupa'daki Türk İslamına etkisini yazmalısın" sözüyle bu makalenin doğmasına vesile olduğu için müteşekkirim. Makaleyi Türkçeye tercüme ettirip okuduktan sonra onaylayan Hayreddin Karaman Hocam'a, İngilizcesini mükemmelleştiren Emrullah Cemil Tarhan'a ve nihayet son dokunuşları yapan Henry Jansen'a da teşekkür borçluyum.

Hayreddin Karaman A Reference Point in Turkish Islam and his Influence in Europe

Öz

Hayreddin Karaman, “the muftī of muftīs (teacher of teachers),” is one of the most revered scholars in contemporary Turkish theology. This article argues that Karaman’s authority rests on three pillars: the applicability, and accessibility of his thought, the fruits of his perception of Islam, especially his approach tocontemporary issues using Islamic jurisprudence (fiqh). Karaman’s starting point is ijtihād,i.e., the possibility and even the necessity of independent reasoning. Karamanrelies on traditional literature and methodology that is applicable in the present. His solution-oriented mind seeks practical answers to how contemporary Muslims can live their religion and prosper in a non-Islamic public sphere. His work addresses the challenges of this sphere, including the concerns of contemporary Muslims. This study also uses particular findings of the fieldwork the author conducted in the Netherlands.

Anahtar Kelimeler

Karaman, fiqh, Islamic jurisprudence, ijtihād, fatwa, Turkish theology, Islamic movement, taqlid

Kaynakça

• Akgündüz, A. (2010). Introduction to Islamic Law (1 ed.). Istanbul-Rotterdam: IUR Press.
• Bedir, M. (2004). “Fikih to Law: Secularization through Curriculum”. Islamic Law and Society, 11(3), 378-401. doi:10.2307/3399188
• Boender, W. (2007). Imam in Nederland: Opvattingen over zijn religieuze rol in de samenleving. Amsterdam: Bert Bakker.
• Davudoğlu, A. (1974). Dini Tamir Davasında Din Tahripçileri. İstanbul: s.n.
• Habermas, J. (2008). “Notes on a Post-Secular Society.” Retrieved from http://www.signandsight.com/features/1714.html
• Hallaq, W. B. (1997). A History of Islamic Legal Theories : An Iintroduction to Sunnī uṣūl al-fiqh. Cambridge ; New York: Cambridge University Press.
• Heyd, U. (1969). “Some Aspects of the Ottoman Fetvā.”Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 32(1), 35-56. doi:10.2307/613387
• Karaman, H. (1975). Islam hukukunda ictihad. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Karaman, H. (1988). İslam'ın ışığında günün meseleleri ([yeni tertip] ed.). Istanbul: Nesil Yayınları.
• Karaman, H. (2001). Laik Düzende Dini Yaşamak / Living religion in a laic order (Vol. I). Istanbul: Iz.
• Karaman, H. (2008). Bir varmış bir yokmuş: hayatım ve hatıralar (1 ed.). Istanbul: İz Yayıncılık.
• Karaman, H. (2009). “Kadınlarla tokalaşmak (Shaking hands with women).” Retrieved from http://www.hayrettinkaraman.net/makale/0488.htm
• Karaman, H. (2010a). Hayatımızdaki İslam / İslam which in our Life (Vol. 1). Istanbul: İz Yayıncılık.
• Karaman, H. (2010b). Hayreddin Karaman'la Bir Gün. Paper presented at the Fıkıh Düşüncesi Platformu - 1Istanbul.
• Kılavuz, A. S. (2013). “Hayreddin Karaman.” In C. Karadaş (ed.), Çağdaş İslâm Düşünürleri (pp. 120-140). Istanbul: Ensar Neşriyat.
• Law of Unification of Education (Tevhid-iTedrisāt Kanunu) No. 430, dated March 3, 1924.
• Onay, C. (2010). Çağdaş bir fakih olarak Hayreddin Karaman / AContemporary Scribe, Hayreddin Karaman. (MA), Sakarya University, Turkey.
• Ozgur, I. (2011). “Social and Political Reform through Religious Education in Turkey: The Ongoing Cause of Hayrettin Karaman.”Middle Eastern Studies, 47(4), 569-585. doi:10.2307/23054325
• Pixley, M. M. (1976). “The Development and Role of the Ṣeyhülislam in Early Ottoman History.”Journal of the American Oriental Society, 96(1), 89-96. doi:10.2307/599891
• Ryad, U. (2009). Islamic Reformism and Christianity : ACritical Reading of the Works of Muḥammad Rashīd Riḍā and his associates (1898-1935). Leiden; Boston: Brill.
• Şentürk, R. (2010). Türkiye’de Fıkıh Düşüncesi Temsilcisi Olarak Hayrettin Karaman. İSAR, İstanbul Araştırma ve Eğitim Vakfı.