Leylâ Erbil’in Tuhaf Bir Kadın Başlıklı Romanının Fransızca Çevirisinde Kadın Sesinin Feminist Çeviri Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 36, 35 - 57, 30.07.2024

Beyza Başer Zeynep Oral

https://doi.org/10.37599/ceviri.1446557

Öz

Kadın yazını, kadın bilincinin ve kadınlara ait kültürün oluşmasında çok önemlidir. Feminist teoriye göre eril söylem, dişil söylem tarafından dönüştürülür. Bunun yanı sıra feminist teori, “yazar olarak kadın” bağlamında edebiyat alanında da kendini göstermiştir. Leylâ Erbil, Türk kadın yazınına önemli katkılarda bulunmuş isimlerden biridir. Benimsediği ideoloji gereği sıklıkla kadın karakterler kullanarak onların bakış açısından yazan Erbil’in romanlarında kadın söylemi önemli bir yer tutar. Dahası Erbil, romanlarında bilinçli olarak geleneksel olanın dışında çeşitli kadınlık kurgularına yer vermektedir. Bu doğrultuda, çeviri sırasında kadın sesinin ve kadınlık inşasının korunmasının gerekliliğini göstermek üzere Leylâ Erbil’in yazınsal yaşamında var olan ideolojisini anlamak önemlidir. Bu çalışmada, öncelikle cinsiyetin dil ve edebiyatla ilişkisi ortaya konacaktır ve feminist kuram ışığında kadın yazınının çeviri odaklı okunma süreci tanımlanacaktır. Çalışma kapsamında Erbil’in Tuhaf Bir Kadın isimli romanı, Fransızca çevirisi Une Drôle de Femme: Trajectoire d’une féministe dans la Turquie des années 60 ile karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Çalışmanın amacı, Türkçe metinde kadınlık inşasının nasıl yer aldığını göstermek ve içerik ve biçem açısından bilinçli olarak kullanılan kadın söyleminin Fransızca çeviriye ne ölçüde aktarıldığını ortaya koymaktır. Böylece, kadın sesinin çeviride ne ölçüde duyulduğu ve kadınların dildeki görünürlüğünün sağlanıp sağlanmadığı görülecektir. Bu doğrultuda, feminist çeviri stratejileri bağlamında bir inceleme yapılmış ve ayrıca betimleyici çeviri kuramından yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

feminist çeviri, kadın yazını, feminist söylem, betimleyici çeviri, feminist teori

Analysis of the French Translation of Leylâ Erbil’s Novel A Strange Woman and the Female Voice in the Context of Feminist Translation

Öz

Women’s writing plays an important role in shaping women’s consciousness and women’s culture. According to feminist theory, masculine discourse is transformed by feminine discourse. Leylâ Erbil is one of the names that have made a remarkable contribution to Turkish women’s writing. Female discourse occupies an important place in her novels, as she often uses female characters and tells her stories from a female perspective, in line with the ideology she adopts. Moreover, Erbil deliberately includes in her novels various constructions of femininity, outside the traditional ones. In this context, it is crucial to understand Leylâ Erbil’s ideology, which is present in her literary life and it is important to preserve the female voice and the construction of femininity during translation. Leylâ Erbil’s novel Tuhaf Bir Kadın and the French translation of the novel Une Drôle de Femme: Trajectoire d’une féministe dans la Turquie des années 60 will be compared according to the data collected. The aim of this study is to demonstrate the extent to which the French translation is marked by feminist discourse and the construction of femininity, which has been deliberately used in Turkish in terms of content and style, and the extent to which the female voice is captured in the translation. In this regard, an analysis has been conducted in the context of feminist translation strategies, with the additional benefit of the utilisation of descriptive translation theory.

Anahtar Kelimeler

feminist translation, women’s writing, feminist discourse, descriptive translation, feminist theory

Kaynakça

• Akbatur, A. (2011). Turkish women writers in English translation. MonTI, 3, 161–179. http://10.6035/MonTI.2011.3.6
• Bassnett, S. (1992). Writing in no man’s land: Questions of gender and translation. Ilha Do Desterro, 28, 63–73. https://periodicos.ufsc.br/index.php/desterro/article/view/8751
• Beauvoir, de S. (2019). İkinci cinsiyet (1.baskı) (Çev. G. Savran). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Chamberlain, L. (1988). Gender and the metaphorics of translation. Signs, 13(3), 454–472. https://doi.org/10.1086/494428
• Castro, O., & Ergun, E. (Ed.). (2017). Feminist translation studies: Local and transnational perspectives. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315679624
• Définitions de l’approche de genre et genre & développement. (2017, 6 Ocak). Site De L’Association Adéquations. http://www.adequations.org/spip.php? article1515#:~:text=L'approche%20genre%20et%20d%C3%A9veloppement%20vise%20%C3%A0%20rendre%20visi bles%20les,programmes%20et%20projets%20de%20d%C3%A9veloppement
• Elmiger, D. (2013). Pourquoi le masculine à valeur générique est-il si tenace, en Français? Romanica olomucensia, 25(2), 113–119. http://10.5507/ro.2013.014
• Erbil, L. (2011). Tuhaf bir kadın (8.Baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Erbil, L. (2018). Une drôle de femme (Çev. A. Terzioğlu & J. Burkmann). Belleville Editions.
• Even-Zohar, I. (1990). Polysystem theory. Poetics Today, 11(1), 9–26.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji (Çev. C. Güzel). Kırmızı Yayınları.
• Godard, B. (1989). Theorizing feminist discourse/translation. Tessera, 6, 42–53.
• Khoury, C. (2022). Strange and stranger: On Leylâ Erbil’s A Strange Woman. Asymptote Journal. https://www.asymptotejournal.com/blog/2022/04/14/strange-and-stranger-on-leyla-erbils-a-strange- woman/
• Massardier-Kenney, F. (1997). Towards a redefinition of feminist translation practice. The Translator, 3(1), 55–69. https://doi.org/10.1080/13556509.1997.10798988
• Moran, B. (2018). Edebiyat kuramları ve eleştiri (29. Baskı). İletişim Yayınları.
• Simon, S. (2005). Gender in translation: Cultural identity and the politics of transmission. Taylor & Francis.
• Şahin, E. (2009). Leyla Erbil’in eserlerine feminist bir yaklaşım [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Toury, G. (1980). In Search of a Theory of Translation. Tel-Aviv: Porter Institute for Poetics and Semitics
• Toury, G. (2012). Descriptive translation studies- and beyond. John Benjamins Publishing Company. https://doi.org/10.1075/btl.100
• Varol, Y. (2013). Deliliğe düşkün bir yazarım. Bianet. https://bianet.org/biamag/sanat/148750-delilige-duskun- bir-yazarim
• Von Flotow, L. (1991). Feminist translation: Contexts, practices and theories. TTR, 4(2), 69–84. https://doi.org/10.7202/037094ar
• Von Flotow, L. (1998). Dis-Unity and diversity: Feminist approaches to translation studies. L. Bowker, M. Cronin, D. Kenny, & J. Pearson (Ed.), Unity in diversity? Current trends in translation studies içinde (ss. 3–13). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315538549
• Von Flotow, L., & Farahzad, F. (2017). Translating women: Different voices and new horizons. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315624730