3. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Akran Zorbalığına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 8, 18 - 45, 06.01.2022

Mustafa Kutlu , Nezahat Hamiden Karaca

https://doi.org/10.36731/cg.1017059

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı okullarda yaşanan akran zorbalığının en aza indirilmesine yönelik ilkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin görüşlerinin incelenmesidir. Araştırma, 2019-2020 Eğitim Öğretim yılı, Afyonkarahisar ili İscehisar ilçesinde üç farklı devlet okulunda öğrenim gören 96 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden zayıf deneysel yöntemle tek grup ön-test-son-test desen kullanılarak araştırmanın modeli desenlenmiştir. Yürütülen çalışmanın verileri açık uçlu anket formları kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmacı tarafından “Akran Zorbalığı Farkındalık Eğitim Programı” hazırlanmış ve yine araştırmacı tarafından hazırlanan “Öğrenci Görüş Formları” sekiz oturumluk eğitim programı öncesinde ve sonrasında uygulanmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin görüş formlarından elde edilen sonuçlara göre öğrenciler, zorbalığı eğitim programı öncesi “Kavga etmek”; eğitim programı sonrası “Güç dengesizliği” olarak ifade etmişlerdir. Zorbalıkla en çok “Bahçede”, “Okula gelip giderken” karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Eğitim programı öncesi “Oyun içindeki tartışmaların” zorbalığa neden olduğunu belirtirken; eğitim programı sonrasında ise “Nedensiz yere itme vb.” davranışların zorbalığa neden olduğunu ifade etmişlerdir. Öğrenciler, öğretmenlerinin “Uyararak, kızarak” zorbalığa müdahalede bulunduklarını belirtmişlerdir. Zorbalığın önlenmesine yönelik neler yapılabileceği konusunda öğrenciler, birbirlerine karşı “saygılı ve anlayışlı olunması” gerektiği görüşünü savunmuşlardır. Program genel olarak değerlendirildiğinde, öğrencilerin akran zorbalığına yönelik bilgi sahibi oldukları ve zorbalıkla nasıl mücadele edeceklerine dair fikir edindikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Akran zorbalığı, eğitim programı, öğrenci görüşleri

The Analysis of 3rd and 4th Grade Students' Views on Peer Bullying

Öz

The purpose of this research is to examine the views of primary school 3rd and 4th grade students on minimizing peer bullying in schools. The research was conducted with 96 students studying in three different state schools in Iscehisar district of Afyonkarahisar province in 2019-2020 academic year. The model of the research was patterned using a single group pretest-posttest design with a weak experimental method, one of the quantitative research methods. Data from the study was obtained using open-ended questionnaire forms. A “peer bullying awareness training program” was prepared by the researcher and “Student Opinion Forms” prepared by the researcher were applied before and after the eight-session training program. According to the results obtained from the students' opinion forms as a result of the research, students stated that "fighting" before the education program; they expressed it as "power imbalance" after the training program. They stated that they mostly encountered bullying in "In the Garden", "When coming and going to school". While he stated that “discussions in the game” before the training program caused bullying; after the training program, "pushing for no reason, etc." they stated that behaviors cause bullying. The students stated that their teachers intervened in the bullying by "warning them, getting angry". The students stated that they should be "respectful and understanding" towards each other about what can be done to preventbullying.When the program was evaluated in general, it was seen that the students had knowledge about peer bullying and got an idea about how to fight bullying.

Anahtar Kelimeler

Peer bullying, educational program, student views

Kaynakça

• Akay, Y. (2019). The Effect of Emotional Awareness Activities Improved for Primary School Students on Preventing Peer Bullying. Eğitim ve Bilim, 44(200), 205-227.doi: 10.15390/EB.2019.8093
• Aksoy, G. (2019). Okullarda Yaşanan Akran Zorbalığının Nedenlerine ve Müdahale Yöntemlerine İlişkin Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Arseneault, L. (2018). Annual Research Review: The Persistent and Pervasive Impact of Being Bullied in Childhood and Adolescence: Implications for Policy and Practice. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 59(4), 405-421.doi: 10.1111/jcpp.12841
• Atış-Akyol, N., Yıldız, C. ve Akman, B. (2017). Öğretmenlerin Akran Zorbalığına İlişkin Görüşleri ve Zorbalıkla Baş Etme Stratejileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-459.doi: 10.16986/HUJE.2017032926
• Ayas, T. ve Pişkin, M. (2011). Lise Öğrencileri Arasındaki Zorbalık Olaylarının Cinsiyet, Sınıf Düzeyi ve Okul Türü Bakımından İncelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 550-568. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8592/106821
• Barik, E. (2020). İlkokullarda Akran Zorbalığını Önleme Stratejileri ve Karşılaşılan Güçlüklere İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Başar, M. ve Çetin, Ö. (2013). İlk ve Orta Öğretim Öğrencilerinin Zorba Davranışlara Başvurma Düzeyleri ve Bu Davranışları Öğrenme Ortamları Üzerine Bir Araştırma. E-Journal of New World Sciences Academy, 8(4), 471-488.doi: 10.12739/NWSA.2013.8.4.1c0600
• Bentley, K. M. &Li, A. K. (1996). Bully and Victim Problems in Elementary Schools and Students’ Beliefs about Aggression. Canadian Journal of School Psychology, 11(2),153-165.doi: 10.1177/082957359601100220
• Burnukara, P. ve Uçanok, Z. (2012). İlk ve Orta Ergenlikte Akran Zorbalığı: Gerçekleştiği Yerler ve Baş Etme Yolları. Türk Psikoloji Yazıları, 15(29), 68-82.Erişim adresi: https://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120120000m000108.pdf
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (24. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Coşkun-Akyüz, A. (2019). Ortaokul Öğrencilerinde Siber Zorbalık/Siber Mağduriyet Davranışları Ve İnternet Saldırganlığı Düzeyleri-Zonguldak Örneği (Yüksek Lisans Tezi).Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Creswell, W. J. (2009). Research Design: Qulitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaxhes (3rd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde Akran Zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/153431
• Çarkıt, E. ve Bacanlı, F. (2020). Okullarda Akran Zorbalığı: Öğretmen Görüşlerine Göre Nitel Bir Çalışma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(24), 2544-2583.doi: 10.26466/opus.644848
• Çınkır, S. ve Kepenekçi, Y. K. (2003). Öğrenciler Arası Zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34, 236-253.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108438
• Fraenkel, JR, Wallen, NE ve Hyun, HH (2012). Eğitimde Araştırma Nasıl Tasarlanır ve Değerlendirilir (EdisiKedelapan ed.). (S. Kiefer, Penyunt.) New York: McGraw-Hill Şirketleri.
• Gaffney, H.,Farrington, D. P. &Ttofi, M. M. (2019). Examining the Effectiveness of School-Bullying Intervention Programs Globally: A Meta-analysis. International Journal of Bullying Prevention, 1(1),14-31.doi: 10.1007/s42380-019-0007-4
• Gökkaya, F. ve Tekinsav-Sütçü, S. (2018). İlköğretim Öğrencilerinde Zorbalık Eğilimini Azaltmaya Yönelik Bilişsel Davranışçı Bir Müdahale Programının Geliştirilmesi ve Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 43(193),91-108.doi: 10.15390/EB.2018.6731
• Gülay, H. (2008). 5-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Akran İlişkileri Ölçeklerinin Geçerlik Güvenirlik Çalışmaları ve Akran İlişkilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Günay, Ş. ve Can, G. (2018). Zorbalıkla Baş Etmeye Yönelik Bir Akran Destek Programının Etkililiği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(51), 266- 294.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/632244
• Hakan, S. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Farklı Zorbalık Türleri ile Karşı Karşıya Kalma Sıklığının ve Boyun Eğme Davranışı ile Durumluk-Sürekli Öfke ile İlişkisinin Karşılaştırılması. Milli Eğitim Dergisi, 190,54-71.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442554
• Hoşgörür, V. ve Orhan, A. (2017). Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 859-880.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/395467
• Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (28. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karataş-Baran, G. (2008). Öğretmenlerin ve Öğrencilerin Görüşlerine Dayalı Olarak Okullarda Şiddet ve Okul Güvenliğinin İncelenmesi: Keçiören Örneği(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi,Ankara.
• Kartal, H. (2008). İlköğretim Okullarında Zorbalık Yapanlar ve Zorbalığa Uğrayanlar. Education Sciences, 3(4),712-730.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/185985
• Kartal, H. ve Bilgin, A. (2009). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenler ve Öğrenim Gören Öğrencilerin Zorbalığa Yönelik Görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 539-562.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256277
• Kıncal, R.Y. (Ed.) (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (3. Baskı), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kocacık, F. (2001). Şiddet Olgusu Üzerine. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 1-7.Erişim adresi: http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/88.pdf
• Kutlu, M. (2020). İlkokul 3. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Akran Zorbalığına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Lynn-Hawkins, D.,Pepler, D. J. & Craig, W. M. (2001). Naturalistic Observations of Peer Interventions in Bullying. Social Development, 10(4), 512-527.doi: 10.1111/1467-9507.00178
• Miles, M. B. & Huberman, M. (1994). Quaitative Data Analysis: A Expanded Sourcebook (2. Baskı). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nasheeda, A., Hassan, N. C. & Hassan, S. A. (2017). Relationships Between Bullies, Victimsand Mental Health Issues among Adolescents. The Maldives National Journal of Research, 5(1), 23-44. Erişim adresi: https://rc.mnu.edu.mv/wp-content/uploads/2018/11/MNJR-Volume-5_Issue1_Article02.pdf
• Olweus, D. (1993). Bullying at School. What We Know and What We Can Do. Blackwell Publishing: Boston, MA.
• Olweus, D. (1997). Bully/Victim Problems in School: Facts and Intervention. European Journal of Psychology of Education, 12(4), 495-510.doi: 10.1007/BF03172807
• Özgür, G., Yörükoğlu, G. ve Baysan-Arabacı, L. (2011). Lise Öğrencilerinin Şiddet Algıları, Şiddet Eğilim Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 53-60.Erişim adresi: https://jag.journalagent.com/phd/pdfs/PHD_2_2_53_60.pdf
• Polat, O. ve Güldoğan, E. (2016). Kardeşler Arası Şiddete Genel Bakış. Alanyazın Sempozyum Psikiyatri Nöroloji Davranış Bilimleri Dergisi, 9, 13-20.Erişim adresi: http://docplayer.biz.tr/22848178-Kardesler-arasi-siddete-genel-bakis.html
• Rigby, K. (2017). Exploring The Gaps Between Teachers’ Beliefs about Bullying and Research-Based Knowledge. International Journal of School Educational Psychology, 6(3), 165-175.doi: 10.1080/21683603.2017.1314835
• Sarı, H. ve Pürsün, T. (2019). Kaynaştırma Sınıflarında Akran Zorbalığının Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri Açısından İncelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44),731-768.doi: 10.21560/spcd.v19i49119.500742
• Satan, A. (2006). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Zorba Davranış Eğilimlerinin Okul Türü ve Bazı Sosyo Demografik Değişkenler ile İlişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Smith, P. K. & Shu, S. (2000). What Good Schools Can Do about Bullying: Findings from a Survey in English Schools after a Decade of Research and Action. Childhood, 7(2),193-212. doi: 10.1177/0907568200007002005
• Stockdale, M. S., Hangaduambo, S., Duys, D., Larson, K. &Sarvela, P. D. (2002). Rural Elementary Students’, Parents’ and Teachers’ Perceptions of Bullying. American Journal of Health Behavior, 26(4),266-277.doi: 10.5993/AJHB.26.4.3
• Şahin, M. (2009). Anasınıfı Öğretmenlerinin Akran Zorbalığı ile İlgili Algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 1-16.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/115591
• Thompson, E. M. (2019). UnderstandingBullyingandTheNecessityforPreventionandIntervention in Schools. Liberty Üniversitesi. Erişim adresi: https://digitalcommons.liberty.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1948&context=honors
• Uysal, H. ve Dinçer, Ç. (2012). Okul Öncesi Dönemde Akran Zorbalığı. Kurumsal Eğitimbilim Dergisi.5(4), 468-483. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/305496905_Okul_Oncesi_Donemde_Akran_Zorbaligi/link/57921cd708aed51475ac2131/download
• Üstündağ Şener, N., Başar, M., Şen, B. ve Göncü, A. (2015). Öğretmen Görüşlerine Göre Öğrencilerin Zorba Davranışlara Başvurma Düzeyleri ve Öğrenme Ortamlarının İncelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 41,157-173.doi: 10.15285/ebd.22661
• Yalçıntaş-Sezgin, E. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerin Akran Zorbalığına İlişkin Algı ve Görüşleri: Zorbalık Davranışları Tespitleri, Zorbalık Davranışları Karşısında Uyguladıkları Stratejiler ve Aldıkları Önlemler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 85-104.doi: 10.30794/pausbed.425988
• Yaşar, M. C.,Erbasan, Ö., Akçeşme, B., Korkmaz, Ç. ve Gedik, H. (2018). Sınıf Öğretmenlerinin Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar Tutumlarının İncelenmesi. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, (73), p. 1-16.doi: 10.9761/JASSS7927
• Yelboğa, N. ve Koçak, O. (2019). Ergenlerde Akran Zorbalığını Yordayan Bazı Faktörlerin Zorba Ve Mağdur Bireyler Açısından Değerlendirilmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2286-2320.doi: 10.26466/opus.543567