Determining the Effect of Employee Life Satisfaction on Job Stress and Turnover Intention in Civil Aviation Enterprises: The Case of Kars Harakani Airport

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 59 - 76, 31.07.2020

Tayfun Yıldız , Yilmaz Şimşek

Öz

The study aimed to determine the relationship and impact between civil aviation employees' life satisfaction, job stress and turnover intention. In this context, data were collected from 115 people working at Kars Harakani Airport, and assessments were made through SPSS and AMOS programs. There are significant negative relationship between life satisfaction and job stress (r:-0.427), significant negative relationship between life satisfaction and turnover intentions (r:-0.333), significant positive relationship between job stress and turnover intentions (r:- 0.638). Employees' job stress has a negative impact of 17.5% on life satisfaction. The turnover intentions has a negative impact of 10.3% on life satisfaction. From this point of view, it can be said that job stress and turnover intentions are factors that negatively affect people's life satisfaction. It was observed that the turnover intentions had a positive impact of 40.2% on job stress. In environments where job stress and turnover intentions coexist, it has been determined that variables have a negative effect of 17.4% on life satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Civil Aviation, Life Satisfaction, Job Stress, Turnover Intentions

Sivil Havacılık İşletmelerinde Çalışanların Yaşam Doyumunun, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinin Belirlenmesi: Kars Harakani Hava Limanı Örneği

Öz

Yapılan çalışma sivil havacılık çalışanlarının yaşam doyumu, iş stresi ve işten ayılma niyeti arasında ilişkinin ve etkinin belirlenmesini amaç edinmiştir. Bu kapsamda Kars Harakani Havalimanında çalışan 115 kişiden veriler toplanarak, SPSS ve AMOS programları aracılığıyla analizler gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu analizler doğrultusunda; yaşam doyumu ve iş stresi arasında (r:-0,427) negatif yönlü anlamlı bir ilişki, yaşam doyumu ile işten ayrılma niyeti arasında (r:-0,333) negatif yönlü anlamlı bir ilişki, iş stresi ve işten ayrılma niyeti arasında (r:0,638) pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Çalışanların iş stresinin yaşam doyumu üzerinde %17,5’lik negatif yönlü etkisi bulunmaktadır. İşten ayrılma niyetinin yaşam doyumu üzerinde %10,3’lük negatif yönlü etkisi bulunmaktadır. Buradan hareket ile iş stresi ve işten ayrılma niyetinin kişilerin yaşam doyumunu olumsuz etkileyen bir faktör olduğu söylenebilir. İşten ayrılma niyetinin iş stresi üzerinde %40,2’lik pozitif yönlü etkisinin bulunduğu görülmüştür. İş stresi ve işten ayrılma niyetinin beraber bulunduğu ortamlarda yaşam doyumuna değişkenlerin %17,4’lik negatif yönlü etkisinin bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sivil Havacılık, Yaşam Doyumu, İş Stresi, İşten Ayrılma Niyeti

Kaynakça

• Alpar, R. (2013). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Yöntemler (Dördüncü Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık
• Arnold, J., Randall, R., Patterson, F., Silvester, J., Robertson, I., Harris, D., . . . Axtell, C. (2016). Work Psychology: Understanding Human Behaviour in the Workplace. Harlow: Pearson Education.
• Auerbach, S.M. and Gramling, S.E. (1998). Stress Management: Psychological Foundations. New Jersey: Prentice Hall.
• Bahadır, M. (2017). “Sağlık Çalışanlarında İş Stresi ve Yabancılaşma (Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği)”. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Baltacı, A. (2018). “Din Görevlilerinin İş Doyumu, İş Stresi, Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkiler: Çok Örneklemli Bir Çalışma”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal, 22 (3), 1509-1536.
• Barnett, R.C. and Brennan, R.T. (2006). “The Relationship Between Job Experiences and Psychological Distress: A Structural Equation Approach”. Journal of Organizational Behaviour, 16(3), 259–276.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cam, E., Atan, M., Çeli̇k, E., Aslan, B. ve Boz Eravcı, D. (2017). “İmalat Sektöründe Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Algısı Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Araştırması”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13, 189-200.
• Cox, T., Griffiths, A. and Rial-González, E. (2000). Research on work-related stress. Lüksemburg: European Communities.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). “Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (59), 1250-1262.
• De Bruin, G.P. (2006). “The Dimensionality of the General Work Stress Scale: A Hierarchical Exploratory Factor Analysis”. SA Journal of Industrial Psychology, 32(4), 68-75.
• Denis, D.J. (2019). SPSS Data Analysis for Univariate, Bivariate, and Multivariate Statistics. New Jersey, John Wiley&Sons, Inc.
• Diener, E. (1994). “Assesing Subjective Well-Being: Progress and Opportunities”. Social Indicators Research, 31, 103-157.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. and Griffin, S. (1985). “The Satisfaction with Life Scale”. Journal of Personality Assessment, 49 (1), 71-75.
• Diener, E., Oishi, S. and Lucas, R.E. (2003). “Personality, culture, and subjective well-being: Emotional and cognitive evaluations of life”. Annu.Rev.Psychol, 54, 403-425.
• Diener, E., Suh, E.M., Lucas, R.E. and Smith, H.L. (1999). “Subjective Well Being: Three Decades of Progress”. Psychological Bulletin, 125 (2), 276-302.
• Dirik, D. (2019). “Ulusal Yazın Bağlamında İşten Ayrılma Niyetinin Öncüllerine İlişkin Bir Meta-Analiz Çalışması”. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26 (1), 131-155.
• Ekşi, H., Çini, A. ve Sevim, E. (2020). “Çocuklarda Okul Temelli Yalnızlık ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkide Algılanan Stresin Aracı Rolü. Kastamonu Education Journal, 28 (3), 1460-1470.
• Faiz, E. (2019). “Aşırı İş Yükü ve Tükenmişlik Sendromunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Satış Personelleri Üzerinde Bir Araştırma”. Çalışma İlişkileri Dergisi, 10 (1), 26-38.
• Gaertner, S. (1999). “Structural Determinants of Job Satisfaction and Organizational Commitment in Turnover Models”. Human Resource Management Review, 9(4), 479-493.
• George, J.M. and Jones, G.R. (1996). “The Experience of Work and Turnover Intentions: Interactive Effects of Value Attainment, Job Satisfaction, and Positive Mood”. Journal of Applied Psychology, 81 (3), 318-325.
• Gülertekin Genç, S. ve Gümüş, M. (2018). “Turizm İşletmelerinde Liderlik Tarzıyla İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Duygu İkliminin Aracılık Etkisi”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (1), 209-228.
• Günday, F. ve Keleş, H. (2017). “Örgütsel Stresin İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Görgül Bir Araştırma”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (Özel Sayı), 681-694.
• Hair, J., Anderson, E.R., Tahtam, L.R. and Black, C.W. (2014). Multivariate data analysis. (Yedinci Baskı). Essex: Pearson Education Limited.
• Haşit, G , Yaşar, O . (2015). Çalışan Kadınlarda Örgütsel Stres Kaynakları: Bir Kamu Kurumu Örneği . Sakarya İktisat Dergisi , 4 (4) , 1-30
• Jan, M. and Masood, T. (2008). “An Assessment of Life Satisfaction Among Women”. Studies on Home and Community Science, 2(1), 33-42.
• Kahn, R.L. and Boysiere, P. (1992). “Stress in organizations”. In M. Dunnette & L.M. Hough (Eds.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology. California: Consulting Psychologists Press. (pp.571-650).
• Kışlalı, İ. (2019). “Koçluk Hizmeti Alan Çalışanların Mutluluk Düzeyleriyle İşten Ayrılma Niyeti ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15 (1), 181-202.
• Neugarten, B.L., Havighurst, R.J. and Tobin, S.S. (1961). “The Measurement of Life Satisfaction”. Journal of Ge¬rontology, 16, 134-143.
• Newstorm, W.J. and Davis, K. (2013). Organizational Behavior: Human Behavior at Work (Öndördüncü Baskı). New York: Mc Graw Hill Inc
• Onay, M. ve Kılcı, S. (2011). “İş Stresi ve Tükenmişlik Duygusunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Garsonlar ve Aşçıbaşılar”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (2), 363-372.
• Özer, M. ve Karabulut, Ö.Ö. (2003). “Yaşlılarda Yaşam Doyumu”. Turkish Journal of Geriatrics, 6 (2): 72-74.
• Özmen, M. ve Hasçeltik, Z. (2019). “İzlenim Yönetimi Taktikleri ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki: Tekstil Sektörü Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 3 (2), 384-405.
• Öztürk, M. ve Yıldız, M. (2017). “Yaşam Doyumu ve Suç Korkusu Arasındaki İlişki (Mersin Örneği)”. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 1-30.
• Polat, M. (2009). Örgütsel Özdeşleşmenin Öncülleri ve Ardılları Üzerine Bir Saha Çalışması (Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Ramamurthi, K., Vakilbashi, A., Rashid, S., Mokhber, M., and Basiruddin, R. (2016). “Impact of Job Stressors Factors on Employees’ Intention to Leave Mediated by Job Engagement and Dispositional Factors”. International Review of Management and Marketing, 6 (3),528-531.
• Rusbult, C.E. Farrell, D., Roggers, G. and Mainous, A. (1988). “Impact of Exchange Variables On Exit, Voice, Loyalty and Neglect: An Integrative Model of Responses to Decline Job Satisfaction,” Academy of Management Journal, 31 (3), 599-627.
• Sarı, E., Uyumaz, G. ve Kaya, C. (2019). “Çözüm Odaklılığın Yordayıcı Değişkenleri: Yaşam Doyumu, Stres, Depresyon ve Yılmazlık”. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (21), 423-438.
• Schreiber, J.B., Nora, A., Stage, F.K., Barlow, E.A. and King, J. (2006). “Reporting Structural Equation Modeling and Confirmatory Factor Analysis Results: A Review”. The Journal of Educational Research, 99(6), 323-338.
• Selye, P. (1956). The Stress of Life. New York: Mc Graw-Hill.
• Seyrek, İ. H. ve İnal, O. (2017). “İşten Ayrılma Niyeti ile İlişkili Faktörler: Bilgi Teknolojisi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 1 (1), 63-74.
• Soba, M., Babayiğit, A. ve Demir, E. (2017). “Yaşam Doyumu ve Tükenmişlik; Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (19), 269-286.
• Sung, K. W. (2003). “Influencing Variables on Life Satisfaction of Korean Elders in Institutions”. Journal of Korean Academy of Nursing, 33(8), 1093-1100.
• Survey System (2020). https://www.surveysystem.com/sscalc.htm (Erişim: 01.06.2020).
• Şahin, A. (2019). “Üniversite Öğrencilerinde Bilinçli Farkındalık ile Yaşam Doyumu ve İyi Oluş Arasındaki İlişkiler”. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 151-176.
• Şentürk, F. ve Bayraktar, E. (2018). “İş-Aile Yaşam Çatışmasının Çalışanların İş ve Yaşam Tatminleri Üzerindeki Etkisi”. Çalışma İlişkileri Dergisi, 9 (1), 24-41.
• Tett, R.P. and Meyer, J. P. (1993). “Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover Intention, and Turnover: Path Analyses Based on Meta-Analytic Findings. Personnel Psychology, 46(2), 259-293.
• Türk, S. ve Akın Gürdal, S. (2019). “Mutluluk İşten Ayrılma Niyetini Azaltır Mı? Mutluluk ve Yaşam Doyumunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi”. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 14-28.
• Yeni̇han, B., Öner, M. ve Çi̇ftyıldız, K. (2014). “İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Otomotiv İşletmesinde Bir Araştırma”. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5 (1), 38-49.
• Yeni̇han, B., Öner, M. ve Balcı, B. (2016). “İş Doyumu ve Yaşam Doyumunun Demografik Özelliklerle İlişkisi: Sakarya'daki AVM'lerin Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. Siyaset Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 33-49.
• Yıldız, S. ve Bayrakçı, C. (2020). “İşyeri Nezaketsizliği ile İş Stresi Arasındaki İlişki: Akademisyenler Üzerine Bir Araştırma”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 515-529 .
• Yıldız, Ş. ve Tekin, U. (2018). “Beyaz Yakalı İşçilerde İş Stresinin İş ve Yaşam Doyumuna Etkisi”. Aydın Sağlık Dergisi, 4 (1), 61-88.
• Yılmaz, Y., Keser, D. ve Yorgun, Y. (2010). “Konaklama İşletmelerinde Çalışan Sendika Üyelerinin İş ve Yaşam Doyumunu Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması”. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 6 (1), 87-107.