Türk İnşaat Sektöründeki KOBİ'lerde İş Güvenliği İklimi Algısının Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 1 , 1 - 18, 20.08.2022

Birsu Ece Kaya , İkbal Erbaş

Öz

Dünyada ve Türkiye’de inşaat sektörü içinde sıklıkla gerçekleşen iş kazaları çalışanları, işletmeleri ve devletleri etkileyerek maddi ve manevi kayıp ve zararlara neden olmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye’deki inşaat sektörü içinde yer alan ve farklı hizmetler sunan mikro ve küçük ölçekli işletme çalışanlarının iş güvenliği iklimi algılarının değerlendirilmesidir. Bu amaçla çalışma kapsamında Türkiye’nin çeşitli illerindeki mikro ve küçük ölçekli inşaat sektörü işletmelerinin çalışanları ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Ankette elde edilen verilere göre, iş güvenliği iklimi algısında mikro ve küçük ölçekli işletmeler arasında iş güvenliği iklimine bakış açısı ve iş güvenliğine yönelik kişisel tutumları yönünden anlamlı bir farklılık olmamasına rağmen, iş güvenliğinde ihlal davranışına yönelik kişisel tutumları bakımından anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür. Bu çalışmada Türk inşaat sektöründeki mikro ve küçük ölçekli KOBİ’lerde iş güvenlik iklimi algısının ölçülmesine odaklanılması ile kayıp ve zararları azaltmak amacıyla sektörde uygulanması gereken eğitim, bilinçlendirme çalışmaları ile önlem ve uygulamaları değerlendirmek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

KOBİ, Türkiye, İnşaat Sektörü, İş Sağlığı ve Güvenliği, İş Güvenliği İklimi

Evaluation of Occupational Safety Climate Perception in SMEs in the Turkish Construction Sector

Öz

Occupational accidents, which occur frequently in the construction sector in the world and Turkey, affect employees, businesses and governments, causing material and moral losses and damages. The aim of the study is to evaluate the occupational safety climate perceptions of micro and small-scale business employees in the construction sector in Turkey and provide different services. For this purpose, within the scope of the study, a survey was conducted with the employees of micro and small-scale construction sector businesses in various cities of Turkey. According to the data obtained in the survey, although there is no significant difference between micro and small-scale enterprises in terms of occupational safety climate perception and personal attitudes towards occupational safety, it has been observed that there is a significant difference in terms of personal attitudes towards violation behavior in occupational safety. In this study, it is aimed to evaluate the training, awareness-raising activities, precautions and practices that should be applied in the sector in order to reduce the losses and damages by focusing on the measurement of the occupational safety climate perception in micro and small scale SMEs in the Turkish construction sector.

Anahtar Kelimeler

SMEs, Turkey, Construction Industry, Occupational Health and Safety, Occupational Safety Climate

Kaynakça

• Asiamah, N., Mensah, H. K. and Oteng-Abayie, E.F. (2017). “General, Target, and Accessible Population: Demystifying the Concepts for Effective Sampling”. The Qualitative Report, How to Article 4, s.1607-1622.
• Can, H., Aşan Azizoğlu, Ö., Miski Aydın, E. (2015). Örgüt Kültürü. Örgütsel Davranış İçinde, Ankara: Siyasal Kitabevi, s.377-409.
• Demircan, E. (2008). İnşaat Sektöründe İşçi Sağlığı ve Güvenliğinin Ekonomik ve Toplumsal Boyutları. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Erol, S. (2015). “İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda İşveren, Çalışan ve Devletin Rolü”. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, s.115-137.
• Ghasemi, F., Mohammadfam, I., Soltanian, A. R., Mahmoudi, S. and Zarei, E. (2015). “Surprising Incentive: An Instrument for Promoting Safety Performance of Construction Employees”. Safety and Health at Work 6, s.227-232.
• Griffin, M. A. and Neal, A. (2000). “Perceptions of Safety at Work: A Framework for Linking Safety Climate to Safety Performance, Knowledge, and Motivation”. Journal of Occupational Health Psychology, s.347-358.
• Güney, A. (2009). Türkiye’de İş Kazalarının Nedenleri ve Önlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Gürcanlı, G. E. (2019). Mega İnşaat Projelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetimi, 1. Uluslararası 10. Ulusal İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kongresi, Adana, Türkiye.
• Gyekye, S. A. (2005). “Workers’ Perceptions of Workplace Safety and Job Satisfaction”. Journal of Occupational Safety and Ergonomics (JOSE), s.291-302.
• Gyekye, S. and Salminen, S. (2010). “Organizational Safety Climate and Work Experience”. Journal of Occupational Safety and Ergonomics (JOSE), s.431-443.
• Karadal, H. ve Merdan, E. (2017). “İşyeri Yaralanmaları Üzerinde Güvenlik İklimi ve Güvenlik Kültürünün Rolü”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), s.912-919.
• Kazutaka, K. (2012). “Roles of Participatory Action-oriented Programs in Promoting Safety and Health at Work”. Safety and Health at Work 3, s.155-165.
• Korkmaz, A. V. (2020). “Büyük Ölçekli İnşaat Şantiyelerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Değerlendirilmesi”. TÜBAV Bilim 13 (1), s.1-16.
• KOSGEB. Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkkında Yönetmenlik. Web: https://www.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/Mevzuat/KOBİ’lerin_Tanımı,_Nitelikleri_ve_Sınıflandırılması_Hakkında_Yönetmelik.pdf (Erişim: 18 Haziran 2021).
• KOSGEB. Vizyon ve Misyon. Web: https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/detay/337/vizyon-ve-misyon (Erişim: 18 Haziran 2021).
• Neal, A., Griffin, M. A. and Hart, P. M. (2000). “The impact of organizational climate on safety climate and individual behavior”. Safety Science, s.99-109.
• Ovacıllı, S. (2007). Kobilerin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Durumları, Kobilerin İSG Konularına Yaklaşımları, Risk Algıları ile Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Tespiti ve İSG Yönetim Modelleri. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.
• Ozmec, M. N., Karlsen, I. L., Kines, P., Andersen, L. P. S. and Nielsen, K. J. (2015). “Negotiating safety practice in small construction companies”. Safety Science 71, s.275-281.
• Ören, K. ve Er, M. (2016). “Güvenlik İkliminin Güvenlik Performansına Etkisi”. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(13), s.48-66.
• Özkan, T. ve Lajunen, T. (2003). “Güvenlik Kültürü ve İklimi”. PiVOLKA, yıl:2 sayı:10, s.3-4.
• Resmi Gazete (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 28339.
• Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2019). Örgüt Kültürü, Örgütsel Davranış İçinde (14. Basımdan Çeviri), (çev. ed. İ. Erdem), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, s.519-550.
• Tanrıöğen, A. (Ed.) (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (4. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Teker, B. (2018). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Devletin Yükümlülükleri. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu. (2020). 2020 Yıllık Bölüm 3-1 İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri. Web: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari (Erişim: 28 Eylül 2021).
• Yıldırım, Ç. V. ve Asal, Ö. (2012). “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde (KOBİ) İş Sağlığı ve Güvenliğini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması: Ankara İmalat Sanayi Örneği”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, s.103-122.
• Yılmaz, F. (2009). “Ülkemizde KOBİ’lerde İş Sağlığı ve Güvenliği: Avrupa Birliği Ülkeleriyle Karşılaştırmalı Bir İnceleme”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, s.449-479.
• Zohar, D. (1980). “Safety Climate in Industrial Organizations: Theoretical and Applied Implications”. Journal of Applied Psychology
• Zohar, D. and Luria, G. (2005). “A Multilevel Model of Safety Climate: Cross-Level Relationships Between Organization and Group-Level Climates”. Journal of Applied Psychology