Yabancı İşgücünün Çalışma Koşullarının Düzgün İş Boyutları Bağlamında İncelenmesi: Artvin-Hopa’daki Gürcistan Uyruklu İşgücü Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 85 - 108, 31.01.2024

Cavit Çolakoğlu , Cihan Selek Öz

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de uluslararası işgücü hareketliliği kapsamında yabancı işgücünün çalışma koşullarını düzgün işin istihdam, temel haklar ve ilkeler, sosyal güvenlik ve sosyal diyalog boyutları özelinde incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma uluslararası işgücü hareketliliğinin yoğun olarak yaşandığı Artvin’in Hopa ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma örneklemi 14 kadın ve 22 erkek Gürcü işçiden oluşmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiş, veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat formu kullanılmıştır. Görüşmeler iki farklı ulusal dil bulunduğu için Gürcüce bilen tercüman eşliğinde ses kayıt cihazı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yapılan görüşmeler Nvivo 12 Plus programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda Gürcü işçilerin çalışma koşullarının düzgün işin sadece temel haklar ve ilkeler boyutunda yer alan bazı alanlarda (zorla çalıştırma, çocuk işçilik ve ayrımcılığın ortadan kaldırılması) yeterli düzeyde olduğu, buna karşın istihdam, sosyal güvenlik ve sosyal diyalog boyutları açısından önemli eksikliklerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Çalışma, yabancı işgücünün çalışma koşullarını uluslararası standartlar çerçevesinde ele alması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Düzgün İş, İşgücü Hareketliliği, Yabancı İşgücü

Kaynakça

• Akalın, A. E. (2014). Türkiye’de Ev Hizmetlerinde Çalışan Göçmen Kadınların Toplumsal ve İktisadi Varoluş Stratejileri Üzerine Sosyolojik Bir Analiz (Hacettepe Üniversitesi, Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Çolakoğlu, C. ve Toygar, A. (2021). “The Psychological Effect of Compensation on Decent Work Dimensions: A Research on Public and Private School Teachers in Turkey”, International Journal of Social Economics, 48 (8), 1191–1212.
• Dedeoğlu, S. (2016). Türkiye’de Mevsimlik Tarımsal Üretimde Yabancı Göçmen İşçiler Mevcut Durum Raporu, Yoksulluk Nöbetinden Yoksulluk Rekabetine. Mevsimlik Tarım Göçü Programı. Ankara.
• Dedeoğlu, S. (2018). “Tarımsal Üretimde Göçmen İşçiler: Yoksulluk Nöbetinden Yoksulların Rekabetine”, Çalışma ve Toplum. 56(1). 37-67.
• DeMarrais, K. (2004). Qualitative İnterview Studies: Learning Through Experience. InK. Demarrais & S. D. Lapan (Eds.), Foundations For Research içinde(s.51-68).Mahwah, NJ: Erlbaum.
• EC (2019). 2018 Annual Report on intra-EU Labour Mobility Final Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Web: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=8174&furtherPubs=yes (Erişim Tarihi: 10.05.2022)
• EC (2020). 2019 Annual Report on intra-EU Labour Mobility Final Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Web: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&furtherPubs=yes&langId=en&pubId=8242 (Erişim Tarihi: 10.05.2022)
• Ekiz Gökmen, Ç. (2011). “Türk Turizminin Yabancı Gelinleri: Marmaris Yöresinde Turizm Sektöründe Çalışan Göçmen Kadınlar”, Çalışma ve Toplum Dergisi. 28 (1): 201-231.
• Eliasson, K., Lindgren, U. ve Westerlund, O. (2003). “Geographical labour mobility: migration or commuting?”, Regional Studies, 37 (8), 827-837.
• G20 (2015). The contribution of labour mobility to economic growth. Labour and Employment Ministers’ Meeting, 3-4 September, Ankara, Turkey. Web: http://g20.org.tr/wp-content/uploads/2015/11/The-Contribution-of-Labour-Mobility-to-Economic-Growth.pdf (Erişim Tarihi: 08.04.2022)
• Ghai D. (2003). “Decent work: concept and indicators”, International Labour Review. 142 (2), 113-146. ILO (1930). 29 Sayılı Zorla Çalıştırma Sözleşmesi. Web: https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377244/lang--tr/index.htm. (Erişim Tarihi: 08.04.2022)
• ILO (1958). 111 Sayılı Ayrımcılık (İstihdam ve Meslek) Sözleşmesi. Web: https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377273/lang--tr/index.htm. (Erişim Tarihi:: 08.04.2022)
• ILO (1999). Decent work. International Labour Conferance 87th Session. Report of The Director General, Geneva.
• ILO (2008a). ILO declaration on social justice for a fair globalization. International Labour Conference 97th Session, 10 June, Geneva.
• ILO (2008b). Measurement of decent work, Discussion Paper for the Tripartite Meeting of Experts on Measurement of Decent Work. 8-10 September, Geneva: International Labour Office.
• ILO (2012). The strategy of the international labour organization social security for all building social protection floors and comprehensive social security systems. Geneva: International Labour Office.
• ILO (2014). Minimum wage systems, International Labour Conference 103rd Session, Geneva: International Labour Office.
• ILO (2017). Integrated strategy on fundamental principles and rights at work 2017-2023, Geneva: International Labour Office.
• ILO (2022). ILO Declaration on fundamental principles and rights at work and its follow-up. adopted at the 86th session of the international labour conference (1998) and amended at the 110th session (2022), Geneva: International Labour Office.
• Işığıçok, Ö. (2005). 21. Yüzyılda İstihdam ve İnsana Yakışır İş. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Işıklı, A. (1963). “Milletlerarası İşgücü Hareketleri”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi.17 (1), 75-102.
• Kalkınma Atölyesi (2016). Bereketli Topraklar, Zehir Gibi Yaşamlar/Suriyeli Göçmen Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri Adana Ovası, Mevcut Durum Araştırma Raporu, Proje Danışmanları: Dedeoğlu, S., Karabıyık, E., Çetinkaya Ö.
• Kapar, R. (2009). “Adil Bir Küreselleşme İçin Sosyal Adalet Uluslararası Çalışma Örgütü Bildirgesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi. 4, 61-77.
• Kara, M. A. ve Kurtulmuş, M. (2015). “İnşaat Sektöründe Göçmen İşçi İstihdamı Üzerine Alan Araştırması”, Disk Ar, 4. Sayı: 55-65.
• Kül, Y. (2007). “Opportunuties and Challenges of İnternational Migration for Sending and Receiving Countries”, Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 24. Web: https://www.mfa.gov.tr/opportunuties-and-challenges-of-international-migration-for-sending-and-receiving-countries.tr.mfa (Erişim Tarihi: 08.04.2022)
• Long, J. ve Ferrie, J. (2006). Labour mobility. Oxford Encyclopedia of Economic History. Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/237827361. (Erişim Tarihi: 14.06.2022) Lordoğlu, K. (2009). “Türkiye’de Turizmde Çalışan Yabancılar ve İşgücü Piyasasında Oluşan Yeni Sorunlar” Erişim Adresi: http://mimoza.marmara.edu.tr/~klordoglu/yazilar/Anvers_Kongre_metni 1.pdf. Erişim Tarihi:02.03.2019.
• Merriam, S. (2015). Nitel Araştırma-Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (3.Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Merriam, S. B. & Grenier, R. S. (2019). Qualitative research in practice: examples for discussion and analysis. San Francisco, CA: Jossey-Bass Publishers.
• Özbey, K. (2016). Sınır kapitalizmi: Gürcistan’dan Türkiye’ye günübirlik işgücü göçü- “Hopa örneği”. (Ege Üniversitesi, Doktora Tezi, Sosyoloji Anabilim Dalı, İzmir). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir
• Palaz, S. (2005). “Düzgün İş (Decent Work) Kavramı ve Ölçümü: Türkiye ve OECD Ülkelerinin Bir Karşılaştırması”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi (Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş’a Armağan Sayısı). 50, 479-505.
• Piper, N., Rosewarne, S. & Withers, M. (2017). Migrant precarity in Asia: ‘networks of labour activism’ for a rights-based governance of migration: debate: addressing migrant precarity in Asia. Development and Change. 48, 1089-1110.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. Zeynep Akyüz, Dursun Bayrak, H. Bader Arslan. (Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Resmî Gazete (2011). Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ve Gürcistan hükümeti arasında 4 Nisan 1996 tarihli vize kolaylığı anlaşmasına yapılacak olan eklemeler ve değişiklikler hakkında protokol. Web: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/10/20111022-5-2-1.pdf
• Seggie, F.N. ve Bayyurt, Y. (2015). Nitel Araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık. Selek Öz, C. & Bulut, E. (2014). “Düzgün İş Bağlamında Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma Koşullarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Alan Araştırması”, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi. 28, 99-121.
• Sengenberger, W. (2001). Decent work: the international labour organization agenda. dialouge and corparation. Friedrich-Ebert-Stiffung Department for Development Policy, Berlin.
• Şahin, L. ve Şen, A. (2020). “Uluslararası İşgücü Göçlerinin Ekonomik Etkileri: İşsizlik, Vergi Gelirleri, Verimlilik”, Yönetim Bilimleri Dergisi, (19)40, 375-394 https://doi.org/10.35408/comuybd.740109 (Erişim Tarihi: 08.04.2022) Ticaret Bakanlığı (2024), Kara Kapıları Giriş-Çıkış Verileri, https://ticaret.gov.tr/istatistikler/bakanlik-istatistikleri/gumruk-istatistikleri/kara-kapilari-giris-cikis-verileri, (Erişim Tarihi: 01.30.2024)
• Toksöz, G. (2015). “Göçün Kadınlaşması ve Göçmen Ev İşçileri”. Disk Ar. 4. Sayı: 86-91. Ulukan Ciğerci, N. ve Ulukan, U. (2018). Çay Tarımı ve Göçmen Emeği: Doğu Karadeniz’de Gürcü İşçiler, (Edited By Çağatay Edgücan Şahin, Arzu Özsoy Özmen). Current Debates in Labour Economics & Industrial Relations.First Edition, İstanbul: IJOPEC Publication
• UNECE (2018). Measuring İnternational Labour Mobility, New York and Geneva: United Nations Publication. Yaprak, Ş. (2013). “Uluslararası emek Göçü Bağlamında Almanya’ya Türk İşgücü Göçü ve Sosyo-Ekonomik Etkileri”, International Conference on Eurasian Economies, 862-869.
• Yaşar Üniversitesi Unesco Uluslararası Göç Kürsüsü Rapor Serisi (2019). Tarımda Mevsimlik Göçmen ve Mülteci İşçiler Çalıştay Raporu 2019. Yaşar Üniversitesi, Unesco Uluslararası Göç Kürsüsü.
• Yıldırım, U. D. (2016). “Karadeniz'de Çay ve Fındık Üretiminde Göçmen İşgücünün Etnikleşme Süreçleri”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi. 53: 191-210
• Yıldırım, U., Toygar, A. ve Çolakoğlu, C. (2022). “Compensation Effect of Wages on Decent Work: A Study on Seafarers Attitudes”, Marine Policy, 143, 105155. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2022.105155