Meiji Restorasyonu’ndan Günümüze Japonya’daki Müslümanlar Hakkında Bilgi Birikimi: Sınırlarötesi Alan Bağlamında İslam Dünyası

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 163 - 176, 14.07.2020

Sinan Levent

https://doi.org/10.30517/cihannuma.722035

Öz

Bu çalışmada, modern dönemden itibaren Japonların Müslümanlar ile tarihsel etkileşimi/münasebeti ve Japonya’da İslam ve Müslümanlar ile ilgili bilgisel alt yapı, anlatılmaktadır. Modern Japonya’nın doğuşu olarak kabul edilen Meiji Dönemi (1868-1912) ile birlikte bölgesel güç halini alan Japonya’da, Müslümanlar ile doğrudan münasebetler kurulmuş ve İslam dini ya da Müslüman nüfus hakkında geçmişe kıyasla daha doğru bilgiler edinilmeye başlanmıştır. 1904-05 Rus-Japon Savaşı’ndan itibaren emperyel bir güç olarak Doğu ve Güneydoğu Asya coğrafyasında yayılmacı bir politika gütmeye başlayan Japonya, bilhassa 1930’lardan 1940’ların ilk çeyreğine kadarki vetirede Çin ve Rus tahakkümündeki Müslümanlara karşı “Büyük Doğu Asya Ortak Refah Bölgesi”’nin inşası için politik propagandalarda bulunmuştur. Bu doğrultuda Müslümanlara yönelik siyasi argümanlarla harmanlanmış bir bilgi havuzunun oluştuğunu belirtmek gerekir. İkinci Dünya Savaşı’nda alınan ağır yenilgi sonrası adeta sıfırdan ülkeyi inşa eden Japonlar, savaş sonrası bu dönemde, Müslümanlar hakkındaki savaş öncesi dönemden gelen bilgi ve insan kaynaklarını, bilimsel çalışmaların ilerletilmesi ve Müslüman ülkelerle barışçıl resmi diplomatik ilişkilerin yeniden kurulmasında kullanmıştır. Savaş öncesi ve sırasında Müslümanlara yönelik kullanılan her türlü dini ve siyasi terimle mefhumlar bu doğrultuda reddedilmiştir. Bunda savaş travmasının devlet hafızasında bıraktığı kalıcı hasar vardır.

Anahtar Kelimeler

Japonya, Müslüman Dünyası, Asya, İslam Bilgisi

Japanese Knowledge about Muslims from the Meiji Restoration to Today: Islamic World in the Context of a Trans-National Space

Öz

In this study, interaction/relationship of Japanese people with Muslims from Meiji period to the present day will be illustrated. Japan in modern time, which became a regional power, began to have direct relations with Muslims and obtained more accurate information about Islam in a way quite different from its premodern practices. The victory in the 1904-05 the Russo-Japanese War caused Japan to be an imperial power and to expand its sphere of influence in East and Southeast Asia. So, Muslims were assumed as tributary assets of this expansionist policy, especially those in China and Russia until 1945. It is worth noting that a pool of knowledge blended with political arguments against Muslims was formed in Japan before World War II. Japanese, who built the country from scratch after the heavy defeat in World War II, used the prewar data and human resources on Muslims in the Middle East to advance scientific studies and to restore peaceful official diplomatic relations with them in postwar time. However, all religious and political terms used against Muslims such as “Kaikyō” or “Kaikyōto” before and during the war were rejected in this respect due to the war trauma left in state memory.

Anahtar Kelimeler

Japan, Muslim World, Asia, Knowledge of Islam

Kaynakça

• Archival Documents
• JACAR, Japan Center for Asian Historical Records: Ref.B04012533600. Honpō ni okeru Shūkyō Oyobi Fukyō Kankei Zakken/Kaikyō Kankei Dai Ni Kan. (I-2-1-0-1_2_002). Gaimushō Gaikō Shiryōkan.
• NIDS, the National Institute for Defense Studies: Sugiyama Butai Honbu Senbuhan. “Kaikyō Shina: Sankō Shiryō 23” in Kitashi no Shūkyō Krisutokyō-Kaikyō, 1939.
• Secondary Sources
• Arabia Sekiyū Kabushiki Kaisha Shashi Hensan Purojekuto Chīmu, eds. Wangan Kiki wo Norikoete: Arabia Sekiyū 35 Nen no Ayumi, Tokyo: Arabia Sekiyū Kabushiki Kaisha, 1993.
• Aydin, Cemil. “The Politics of Civilizational Identities: Asia, West and Islam in the Pan-Asianist Thought of Ōkawa Shūmei”, Ph.D. Dissertation in History and Middle Eastern Studies, Harvard University, 2002.
• Dündar, Ali Merthan. Pan İslamizm’den Büyük Asyacılığa: Osmanlı İmparatorloğu, Japonya ve Orta Asya, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2006.
• Erkin, Hüseyin Can. Geçmişten Günümüze Japonya’dan Türkiye’ye Bakış, Ankara: Vadi Yayınları, 2004.
• Esenbel, Selçuk. Japon Modernleşmesi ve Osmanlı: Japonya’nın Türk Dünyası ve İslam Politikaları, İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• Fukuda, Takeo. Kaiko Kyū Jū Nen, Tokyo: Iwanami Shoten, 2014.
• Gaimushō Ōakyoku Chūkintōka, eds. Kindai Nichido Kankeishi, Tokyo: Gaimushō Ōakyoku Chūkintōka, 1959.
• Komatsu, Kaori. Ertuğrul Faciası Bir Dostluğun Doğuşu, Ankara: Turhan Kitabevi, 1992.
• Kobayashi, H.. Nihon to Kaikyōken no Bunka Kōryūshi, Tokyo: Chūtō Chōsakai, 1975.
• Kuroda, Yasumasa．“Chūtō Seisaku to Hinikyoku Moderu”, Miyashita Akitoshi and Satō Yōichirō, eds. Gendai Nihon no Ajia Gaikō, Kyoto: Mineruva Shobō, 2004. 111-134．
• Kwon, Yongseok. Kishi Seikenki no Ajia Gaikō: Taibei Jishu to Ajiashugi no Gyakusetsu, Tokyo: Kokusai Shoin, 2008.
• Levent, Sinan. “Japan`s Central Eurasian Policy: A Focus on Turkic Muslim Minorities”, Social Science Japan Journal (SSJJ), Vol. 22 No.1, 2019. 127-149.
• Matsuda, Hisao ve Kobayashi Hajime. Chūō Ajiashi, Tokyo: Heibonsha, 1935.
• Matsuda, Hisao ve Kobayashi Hajime. Kansō Ajia Bunka Shiron: Shina wo Koete, Tokyo: Shikai Shobo, 1938.
• Misawa, Nobuo ve Ali Merthan Dündar. “Isutanburu no Nakamura Shōten wo Meguru Ningen Kankei no Jirei Kenkyū: Tokutomi Sohō ni Aterareta Yamada Torajirō no Shokan wo Chūshin ni”, Tōyō Daigaku Shakai Gakubu Kiyō, Vol. 46 No. 2, 2009. 181-220.
• Misawa, Nobuo. Türk-Japon Ticaret İlişkileri, Istanbul: Istanbul Ticaret Odası Ekonomik ve Sosyal Tarih Yayınları, 2011.
• Misawa, Nobuo. “The First Japanese Who Resided in the Ottoman Empire: the Young Journalist NODA and the Student Merchant YAMADA”, Mediterranean World XXI, Tokyo: Mediterranean Studies Group Hitotsubashi University, 2012. 51-69.
• Naitō, Chishū. Nichido Kōshōshi, Tokyo: Izumi Shoin, 1931.
• Nakaoka, Saneki. “Gaimushō Goyōgakari Yoshida Masaharu Perusha Tokō Ikken”, Mikasanomiya Denka Kokikinen Orientogaku Ronshū, Nihon Oriento Gakkai、1985. 221-233．
• Nakatani, Takeyo. Arabu to Nihon: Nihon Arabu Kōryūshi, Tokyo: Hara Shobō, 1983.
• Nihon Chūtō Gakkai, eds. Nihon Chūtō Gakkai Setsuritsu no Koro: 30 Shūnen Kinen Zadankai (2014) no Kiroku, Tokyo: Nihon Chūtō Gakkai, 2017.
• Okawa, Shūmei. Kaikyō Gairon, Tokyo: Keiō Shobō, 1943.
• Sugita, Hideaki. Nihonjin no Chūtō Hakken, Tokyo: Tokyo Daigaku Shuppankai, 1995.
• Şahin, F. Şayan Ulusan. Türk Japon İlişkileri (1876-1908), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
• Tanada, Hirofumi. “Senchūki Nihon ni okeru Kaikyō Kenkyū: Dai Nihon Kaikyō Kyōkai Itaku Shiryō no Bunseki wo Chūshin ni”, Shakaigaku Nenshi, Tokyo: Waseda Daigaku Shakai Gakkai, No. 47, 2006. 117-131.
• Usuki, Akira. Isurāmu wa Naze Teki to Saretanoka, Tokyo: Seidosha, 2009.
• Uyama, Tomohiko et al.. Nihon no Chūō Ajia Gaikō: Tamesareru Chiiki Senryaku, Sapporo: Hokkaido Daigaku Shuppankai, 2009.
• Internet Source
• The Middle East Institute of Japan (MEIJ), Web. Access: January 14, 2020.
• Japan Arab Association (JAA), Web.Access: January 15, 2020.