EVRENSEL YORUMBİLİMİN KURUCUSU GADAMER’İN FELSEFİ TEFSİRİ: HAKİKAT VE YÖNTEM

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 7, 40 - 55, 31.12.2023

Arif Akbaş

Öz

Hans-Georg Gadamer, şaheser niteliğindeki Wahrheit und Methode “Hakikat ve Yöntem” yapıtıyla tanınan yirminci yüzyılın en önemli filozof ve sosyologlarından birisiydi. Gadamer’in bu kitabı felsefi hermenötiğin temelini atmıştır. Gadamer’in felsefi projesi, Hakikat ve Yöntem’de açıklandığı gibi, Heidegger’in başlattığı ama hiçbir zaman uzun uzadıya ele almadığı “felsefi hermenötik” kavramını detaylandırmaktı. Gadamer’in asıl amacı, insan anlayışının doğasını ortaya çıkarmaktır. Bu kitabında filozof, “gerçek” ve “yöntem”in birbiriyle çeliştiğini savunmaktaydı. Gadamer’e göre, sanat deneyimi bilimsel yöntemlerle erişilemeyen gerçekleri sağlamada örnek teşkil eder ve bu deneyim, insan bilimlerinin tüm alanına yansıtılmaktadır. Gadamer insan bilimlerine yönelik iki yaklaşımı eleştirmektedir. Geisteswissenschaften [Beşeri Bilimler] kavramıyla bir yandan metinleri ve sanatı basitçe “nesnel olarak” gözlemlemeyi ve analiz etmeyi amaçlayan doğa bilimlerini model alan beşeri bilimlere yönelik modern yaklaşımları eleştirmekteydi. Öte yandan, örneğin Friedrich Schleiermacher ve Wilhelm Dilthey tarafından temsil edilen ve anlamın bir nesne olarak bir metinde belirli bir süreç aracılığıyla bulunabileceğine inanan beşeri bilimlere geleneksel Alman yaklaşımlarına itiraz etmekteydi. Yazarın bir metnin oluşmasına yol açan düşünceleriyle bağlantısına inanan (Schleiermacher) veya insanın iç yaşamının ifade edilmesine yol açan durum (Dilthey) fikirlerine karşıydı. Gadamer, anlam ve anlamanın belirli yöntemlerle bulunabilecek nesneler değil, kaçınılmaz fenomenler olduğunu savunmaktaydı. Hermenötik, bir yorumcunun belirli bir anlam bulduğu bir süreç değil, anlamayı insanın ontolojik süreci olarak açıklamaya yönelik felsefi bir çabaydı. Bu nedenle, Gadamer nasıl anlaşılacağına dair kuralcı bir yöntem vermiyor, bunun yerine metinler, sanat eserleri veya deneyim olsun, anlamanın nasıl mümkün olduğunu incelemek için çalışmaktaydı. Bu makalede Gadamer’in eserleri minvalinde felsefi tefsir geleneği ile yorum bilime katkıları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gadamer, Hermenötik, Felsefi Yorumbilim, Derrida ve Gadamer, Anlamak

Etik Beyan

Makale için etik beyan gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Amacher, R. E. & Lange, V. (2015). New perspectives in German literary criticism: A Collection of Essays. Princeton University Press.
• Arthos, J. (2009). The ınner word in Gadamer’s hermeneutics. south bend. IN: University of Notre Dame Press.
• Audi, R. (1999). The Cambridge dictionary of philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bautz, F. W. (1975). “Dilthey, Wilhelm”. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 1, Bautz, Hamm.
• Bowie, A. & Schleiermacher, F.(1998). Schleiermacher: hermeneutics and criticism: and other writings. Cambridge: Cambridge University Press.
• Cercel, L.(2009). Übersetzung und hermeneutik/ traduction et herméneutique, Bucharest: Zeta Books.
• Code, L.(2003). Feminist ınterpretations of Hans-Georg Gadamer. University Park: Penn State Press.
• Coltman, R.(1998). The language of hermeneutics: Gadamer and Heidegger in dialogue. Albany: State University Press.
• Davey, N. (2013). Unfinished worlds: hermeneutics, aesthetics, and Gadamer. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Davey, N. (2007). Unquiet understanding: Gadamer’s philosophical hermeneutics. New York: SUNY Press.
• Derrida, J.(2011). Gramatoloji. Çev. İsmet Birkan. İstanbul: Bilgesu Yayıncılık.
• Dilthey, W. (1977). “The Understanding of other persons and their expressions of life. In: descriptive psychology and historical understanding”. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-009-9658-8_3.
• Dilthey, W. (1990). “Die entstehung der hermeneutik,” gesammelte schriften, Volume 1, Translated as “The rise of hermeneutics,” in ormiston, Gayle L. and Alan Schrift (eds.), The hermeneutical tradition from ast to ricoeur, Albany: State University of New York Press.
• Dostal, R. L. (2002). The Cambridge companion to Gadamer. Cambridge: Cambridge University Press. Drechsler, W. (2013). Gadamer in Marburg. Marburg: Blaues Schloss.
• Echeverria, E. J. (1981). Criticism and commitment: major themes in contemporary “Post-Critical” Philosophy. Rodopi.
• Gadamer, H. G.(1960). Wahrheit und methode. grundzüge einer philosophischen hermeneutik. tübingen. George, T. (2021). “Hermeneutics”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2021 Edition), Edward N. Zalta (ed.), https://plato.stanford.edu/archives/win2021/entries/hermeneutics. Erişim tarihi: 27.07.2023.
• Grau, M.(2014). Refiguring theological hermeneutics: hermes, trickster, fool. New York: Springer.
• Grondin, J.(2004). Hans-Georg Gadamer: a biography trans. Joel Weinsheimer. New Haven: Yale University Press.
• Grondin, J. (1994). Introduction to philosophical hermeneutics. New Haven: Yale University Press.
• Grondin, J. (2002). The philosophy of Gadamer. trans. kathryn plant. New York: McGill-Queens University Press.
• Günter, F. (2007). Hans-Georg Gadamer. wahrheit und methode. Berlin: Akad.-Verl.
• Heidegger, M. (2008). Ontology: the hermeneutics of facticity. Indiana University Press.
• Ihde, D.(1971). Hermeneutic phenomenology: The philosophy of Paul Ricoeur. Northwestern University Press.
• Kaufmann, D. (1993). “Thanks for the memory: Bloch, Benjamin, and the philosophy of history”. The Yale Journal of Criticism 6.(1).
• Kögler, H. H.(1996). The power of dialogue: critical hermeneutics after Gadamer and foucault trans. Paul Hendrickson. MIT Press.
• Krajewski, B. (2004). Gadamer’s repercussions: reconsidering philosophical hermeneutics. Berkeley: University of California Press.
• Lawn, C. & Keane, N. (2011). The Gadamer dictionary. A&C Black.
• Lawn, C. (2006). Gadamer: a guide for the perplexed. (Guides for the perplexed) London: Continuum.
• Lawn, C. (2005). Wittgenstein and Gadamer: towards a post-analytic philosophy of language. Continuum Press.
• Malpas, J. & Gande, H. H.(2014). The routledge companion to hermeneutics. New York: Routledge.
• Malpas, J. & Santiago, Z. (2010). Consequences of hermeneutics: fifty years after truth and method. Northwestern University Press,.
• Malpas, J. U. & Arnswald. K. (2002). Jens Gadamer’s Century: essays in honour of Hans-Georg Gadamer. Cambridge, Mass.: MIT Press.
• Mohanty, S. P. (1997). “Jameson’s marxist hermeneutics and the need for an adequate epistemology”. In Literary Theory and the Claims of History: Postmodernism, Objectivity, Multicultural Politics. Ithaca: Cornell University Press.
• Mueller-Vollmer, K. (1988). The hermeneutics reader. New York: Continuum.
• Nasr, H. E. Z.(2018). Sufi hermenötik - İbn Arabi’nin yorum felsefesi. İstanbul: Mana Yayınları.
• Palmer, R. (1969). Hermeneutics: ınterpretation theory in Schleiermacher, Dilthey, Heidegger, and Gadamer. Evanston, IL: Northwestern University Press.
• Palmer, R.(1969). Hermeneutik, evanston, IL: Northwestern University Press.
• Pelle, P. D. (2013). La dimensione ontologica dell’etica in Hans-Georg Gadamer. Milano Franco Angeli.
• Pelle, P. D. (2014). La filosofia di platone nell'interpretazione di Hans-Georg Gadamer. Milano: Vita e Pensiero. Ramberg, B. & Gjesdal, K. (2017). “Hermeneutics”. Stanford Encyclopedia of Philosophy.
• Reese, W. L. (1980). Dictionary of philosophy and religion. Sussex: Harvester Press.
• Richardson, F. C. (2015). “Philosophical hermeneutics”. Martin, Jack. Sugarman, Jeff. Slaney, Kathleen L. (ed.) The Wiley Handbook of Theoretical and Philosophical Psychology: Methods, Approaches, and New Directions for Social Sciences, Wiley Blackwell.
• Risser, J. (1997). Hermeneutics and the voice of the other: re-reading Gadamer’s Philosophical Hermeneutics. Albany: SUNY Press.
• Schleiermacher, F. (1978). “Hermeneutics: outline of the 1819 lectures”. New Literary History, Vol.10, No. 1, Literary Hermeneutics. Autumn.
• Schleiermacher, F. (1838). Hermeneutik und kritik mit besonderer beziehung auf das neue testament. Berlin: G. Reimer.
• Schneider, H. J. (2017). “Horizontverschmelzung, ınkommensurabilität und sprachliche Bilder: Wittgenstein, Gadamer und Taylor über Verständigungsprozesse”. Wittgenstein-Studien 8.(1).
• Schröder, W. (2015). Reading between the lines - Leo Strauss and the history of early modern philosophy. Walter de Gruyter.
• Seebohm, T. M. (2007). Hermeneutics: method and methodology, New York: Springer.
• Sullivan, R. R.(1989). Political hermeneutics, the early thinking of Hans-Georg Gadamer. Univ. Park, Penn State Press.
• Thompson, J. B. (1984). Studies in the theory of ıdeology. Berkeley: University of California Press.
• Tymieniecka, A. T. (2014). Phenomenology world-wide: foundations-expanding dynamics life engagements a guide for research and study. New York: Springer.
• Vallega, A. A. (2019). “Exordio: towards a hermeneutics of liberation: understanding liberatory thought out of the movement of effected historical consciousness in hans-georg gadamer”. Research in Phenomenology 49.(2).
• Warnke, G. (1987). Gadamer: hermeneutics, tradition and reason. Stanford: Stanford University Press.
• Weinsheimer, J. (1985). Gadamer’s hermeneutics: a reading of “truth and method”. New Haven: Yale University Press.
• Wierciński, A.(2011). Gadamer’s hermeneutics and the art of conversation. Germany, Münster: LIT Verlag.
• Wright, K. (1990). Festivals of ınterpretation: essays on Hans-Georg Gadamer’s Work. Albany, NY: SUNY Press.
• Zimmermann, J. (2015). Hermeneutics: a very short ıntroduction. Oxford University Press.