Ters Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Global2000 Firmalarında Kaynak Tahsisi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 1, 305 - 318, 30.06.2020

Süleyman Çakır

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.685775

Öz

Ters Veri Zarflama Analizi (VZA) modelleri, bir grup karar birimi arasından belirlenen bir karar biriminin bazı veya tüm girdi/çıktı düzeyleri değiştirildiğinde, etkinlik skoru sabit kalmak şartıyla, bu karar biriminin diğer girdi/çıktılarının optimal miktarlarını hesaplamayı amaçlayan modellerdir. Bu çalışmada önerilen Ters VZA modeliyle “Forbes” dergisinin düzenlediği “Global 2000” listesinin 2019 yılı sıralamasında yer alan 21 adet havayolu firması için kaynak tahsisi yapılmıştır. Uygulama sonuçları önerilen modelin organizasyonlarda kaynakların yeniden tahsisi amacıyla kullanılabilecek pratik bir yöntem olduğu ve karar vericiler için sağlam ve yararlı bilgiler ürettiğini göstermektedir. Literatürde ters VZA modeliyle kaynak tahsisi yapılan az sayıda çalışma bulunması nedeniyle bu çalışmanın literatüre katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ters Veri Zarflama Analizi, Kaynak Tahsisi, Havayolu Firmaları

Kaynakça

• Abdollah, H., Ali, A., ve Majid, S. (2008). A DEA model for resource allocation. Economic Modelling, 25, 983–993.
• Banker, R.D., Charnes, A., ve Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30, 1078–1092.
• Charnes, A., Cooper, W.W. ve Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units, European Journal of Operations Research 2, 429-444.
• Emrouznejad, A. ve Yang G.L. (2018). A survey and analysis of the first 40 years of scholarly literature in DEA: 1978–2016. Socio-Economic Planning Sciences, 61, 4-8.
• Ghiyasi, M. (2015). On inverse DEA model:the case of variable returns to scale. Computers&Industrial Engineering, 87, 407–409. Hadi-Vencheh, A., ve Foroughi, A.A. (2006). A generalized DEA model for inputs/outputs estimation. Mathematical and Computer Modelling 43, 447–457.
• Hadi-Vencheh, A. Hatami-Marbini, A., Ghelej, B.Z. ve Gholami. K. (2014). An Inverse Optimization Model for Imprecise Data Envelopment Analysis. Optimization 64 (11), 1–14.
• Jahanshahloo, G. R., Hosseinzadeh, L.F., Rostamy-Malkhalifeh, M. ve Ghobadi, S. (2014). Using enhanced russell model to solve inverse data envelopment analysis problems. The Scientific World Journal, 4, 1–10.
• Lertworasirikul, S., Charnsethikul, P. ve Fang, S.C. (2011). Inverse Data Envelopment Analysis model to preserve relative efficiency values: the case of variable returns to scale.” Computers and Industrial Engineering. 61, 1017–1023.
• Steuer, R.E. (1986). Multiple Criteria Optimization Theory, Computation and Application. 2nd ed. Malabar, FL: Krieger.
• Wei, Q.L., Zhang, J. Ve Zhang, X. (2000). An Inverse DEA Model for ınputs/outputs estimate. European Journal of Operational Research 121, 151–163.
• Yan, H., We, Q. ve Hao. G. (2002). DEA models for resource reallocation and production input/output estimation. European Journal of Operational Research 136, 19–31.
• Zhang, M. ve Cui. J.J. (2016). The extension and integration of the inverse DEA method, Journal of the Operational Research Society, 67(9), 1212-1220.