Türkiye'de Hanehalklarına Yapılan Sosyal Yardımların Belirleyicileri

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 221 - 241, 30.06.2021

Behice Canatan , Egemen İpek

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.813685

Öz

Sosyal yardımlar ayni ve nakdi yardımlar yoluyla bireyler veya haneler arasındaki eşitsizlikleri önlemede kullanılan en önemli sosyal politika araçlarından biridir. Sosyal yardımların kimlere ve hangi kriterlere göre verileceği ve sosyal yardım alıcılarının sosyoekonomik profillerinin incelenmesi, uygulanan sosyal yardımların ne derece verimli olduğunu ölçmek açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’in yapmış olduğu Hanehalkı Bütçe Anketi (HBA) mikro veri setinden yararlanarak kantil regresyon yöntemiyle sosyal yardımların, haneye ait; yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim gibi hanehalkı sosyoekonomik faktörlerinin etkisini araştırmaktır. Ekonometrik analiz neticesinde elde edilen önemli bulgular; kadınların erkeklerden, bekar bireylerin evlilerden daha fazla sosyal yardım aldığı sonucudur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Yardımlar, Hanehalkı, Kantil Regresyon

Kaynakça

• Ahmed, A. U. ve Bouis, H. E. (2002). Weighing what’s practical: proxy means tests for targeting food subsidies in Egypt. Food Policy, 27(5-6), 519-540.
• Alaba, O. ve Chola, L. (2013). The social determinants of multimorbidity in South Africa. International Journal for Equity in Health, 12(1), 63.
• Arslan, N. (2014). Sosyal yardımlar ve istihdam ilişkisinin incelenmesi: Sivas ilinde bir alan araştırması. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 16-31.
• Aydın, K. ve Güloğlu, T. (2012). Türkiye’de nispi yoksulluğun sosyoekonomik analizi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 60, 89-118.
• Baker, J. L. ve Grosh, M. E. (1994). Poverty reduction through geographic targeting: How well does it work?. World Development, 22(7), 983-995.
• Bibi, S. ve Muller, C. (2008). Focused transfer targeting against poverty evidence from Tunisia. Thema Working Paper, 90, 67-76.
• Buchinsky, M. (1994). Changes in the US wage structure 1963-1987: Application of quantile regression. Econometrica, 62(2).
• Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2005). Poverty and social policy in contemporary Turkey. In Boğaziçi University Social Policy Forum.
• Bülez, A. ve Yüksel, A. (2017). Erciş’te sosyal riski azaltma projesi kapsamında şartlı nakit transferi alan kadınların mediko-sosyal durumları ve şartlı nakit transferi alma koşullarının değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1573-1588.
• Cafrı, R. (2009). Adana ilinde yoksulluğun analizi: Sınırlı bağımlı değişkenli modellerle bir inceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Ana Bilim Dalı, Adana.
• Çağlayan, E. ve Astar, M. (2012). A microeconometric analysis of household consumption expenditure determinants for both rural and urban areas in Turkey. American International Journal of Contemporary Research, 2(2), 27-34.
• Canbay, T. ve Selim, S. (2010). Türkiye’de hanehalkı yoksulluğu. Ege Akademik Bakış, 10(2), 627.
• Çelikay, F. ve Gümüş, E. (2014). Sosyal harcamaların yoksulluk üzerine etkileri: Ampirik bir inceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 127-138.
• Dama, N. (2016). Türkiye'de sosyal yardımların sosyal refah üzerindeki etkisi. Doktora Tezi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Daşlı, Y. (2015). Sosyal yardımların sorunlu alanı: Muhtaçlık Tespiti. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(2), 136-151.
• Datt, G., Simler, K. R., Mukherjee, S., ve Dava, G. (2000). Determinants of poverty in Mozambique: 1996-97. 583-2016-39656.
• Davino, C., Furno, M. ve Vistocco, D. (2013). Quantile regression: Theory and applications. United States of America: John Wiley & Sons.
• Doğan, A. (2016). Sosyal yardımların yoksulların siyasal tercihine etkisi: Kent yoksulları üzerine bir araştırma. 9(3), 69-89.
• Esenyel, C. (2009). Türkiye’de ve Dünya’da şartlı nakit transferi uygulamaları. Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi. Ankara: TC Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü.
• Esping-Andersen, G. (1990). The three worlds of welfare capitalism. Great Britain: Princeton University Press.
• Furno, M. ve Vistocco, D. (2018). Quantile regression: Estimation and simulation. United States of America: John Wiley & Sons.
• Geda, A., de Jong, N., Mwangi, S. K. ve Mwabu, G. (2005). Determinants of poverty in Kenya: A household level analysis. Economics Working Papers, 200544.
• Gezer, E. ve Birecikli, Ş. Ü. (2016). Türkiye’de kamu kaynaklı sosyal yardımlar: Sansürlü regresyon analizi. Türk İdare Dergisi, 482.
• Gürler, Ö. K., Emeç, H. ve Birecikli, Ş. Ü. (2017). Kamu destekli sosyal yardımlar üzerine ampirik bir çalışma: Türkiye örneği. İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 35, s. 97-114.
• Hacımahmutoğlu, H. (2009). Türkiye’deki sosyal yardım sisteminin değerlendirilmesi. Devlet Planlama Teşkilatı Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Hao, L. ve Naiman, D. Q. (2007). Quantile regression. United States of America: Sage.
• İpek, E.ve Sekmen, Ö. (2017). Effect of household heterogeneity on consumption expenditure: A simultaneous quantile regression analysis. The Empirical Economics Letters, 16(12).
• Karagöl, E. T., Yıldırım, J., Atan, M., Eralp, A., Güneş, F. ve Sungur, M. (2013). Türkiye’de sosyal yardım yararlanıcılarını belirleyen faktörler. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 1-22.
• Karagöl, E. T. ve Dama, N. (2015). Geçmişten günümüze sosyal yardımlar. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 139.
• Kırlıoğlu, M. (2015). Sosyal ve ekonomik destek alan ailelerde yoksulluk, sağlık ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi: Konya örneği. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kızılgöl, Ö. ve Üçdoğruk, Ş. (2011). 2002-2006 yılları arasında Türkiye’de yaşam standartları ve yoksulluğa ilişkin mikro ekonometrik analizler. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 379-380.
• Koenker, R. ve Bassett Jr, G. (1978). Regression quantiles. Econometrica, 46(1), 33-50.
• Koenker, R. ve Hallock, K. F. (2001). Quantile regression. Journal of Economic Perspectives, 15(4), 143-156.
• Koenker, R. ve Xiao, Z. (2002). Inference on the quantile regression process. Econometrica, 70(4), 1583-1612.
• Koenker, R. (2017). Quantile regression: 40 years on. Annual Review of Economics, 9, 155-176.
• Kutlu, D. (2015). Sosyal yardım hakkı tartışması: Türkiye’de bir “sosyal haksızlık” olarak sosyal yardımlar. VII. Sosyal İnsan Hakları Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, 365-382.
• Kutlu, D. (2016). Türkiye’de sosyal yardım ve istihdam ilişkisinin güncel boyutları: Kurumsal ve sosyolojik bir çözümleme. Mülkiye Dergisi, 40 (2), 101-141.
• Küçükali, A. (2015). Sosyal yardımların seçmen tercihleri üzerindeki etkileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 49-69.
• Lang, C., Barrett, C. B. ve Naschold, F. (2013). Targeting maps: An asset-based approach to geographic targeting. World Development, 41, 232-244.
• Løyland, B. (2016). The co-occurrence of chronic pain and psychological distress and its associations with salient socio-demographic characteristics among long-term social assistance recipients in Norway. Scandinavian Journal of Pain, 11(1), 65-72.
• Mukherjee, S. ve Benson, T. (2003). The determinants of poverty in Malawi, 1998. World Development, 31(2), 339-358.
• Öğülmüş, S. (2011). Sosyal yardım algısı ve yoksulluk kültürü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 26(26), 83-96.
• Pacek, A. ve Freeman, B. (2017). The welfare state and quality of life: A cross-national analysis.
• Pashardes, P. ve Polycarpou, A. (2011). Poverty and labour market participation of public assistance recipients in Cyprus. Cyprus Economic Policy Review, 5(1), 23-42.
• Ramraj, C., Shahidi, F. V., Sod-Erdene, O., Hildebrand, V. ve Siddiqi, A. (2019). The impact of social assistance programs on population health: a systematic review of research in high-income countries. BMC Public Health, 19(1), 2.
• Şantaş, F. (2017). Yoksulluk olgusu ve Türkiye’de yoksulluk ve hane refahının hds wealth ındex ile değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 23-42.
• Sarısoy, İ. ve Koç, S. (2010). Türkiye’de kamu sosyal transfer harcamalarının yoksulluğu azaltmadaki etkilerinin ekonometrik analizi. Maliye Dergisi, 158, 326-348.
• Schady, N. R. (2002). Picking the poor: indicators for geographic targeting in Peru. Review of İncome and Wealth, 48(3), 417-433.
• Shahidi, F. V., Sod-Erdene, O., Ramraj, C., Hildebrand, V. ve Siddiqi, A. (2019). Government social assistance programmes are failing to protect the health of low-income populations: evidence from the USA and Canada (2003–2014). J Epidemiol Community Health, 73(3), 198-205.
• Sigeze, Ç. ve Şengül, S. (2018). Türkiye’de yoksulluğun rassal etkiler multinomial logit model ile incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 503-521.
• Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, (2020). https://www.ailevecalisma.gov.tr/sygm/programlarimiz/sosyal-yardim-programlarimiz/ (Erişim Tarihi: 01 Mart 2020)
• Şeker, S. (2008). Türkiye’de sosyal transferlerin yoksulluk üzerindeki etkileri. Devlet Planlama Teşkilatı Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Şişman, Y. (2017). Türkiye’de sosyal politikanın dünü, bugünü: hayırseverliğin kurumsallaşması mı? Gelişim mi?. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-22.
• Taşçı, F. (2007). 1980 sonrası Türkiye’de sosyal yardımların analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Taşçı, F. (2017). Türkiye'de sosyal politika ve dönüşüm: Zihniyet, aktörler, uygulamalar. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 28-38.
• Tatlıdil, H. ve Demirağ, İ. (2014). Türkiye'de yoksulluğun sosyoekonomik ve demografik değişkenlerle ilişkilerinin lojistik regresyon ve mars yöntemleri kullanılarak incelenmesi. Tisk Akademi, 9(17).
• Tekindal, M. (2018). Türkiye'de sosyal yardımların yapısal işlevsel yaklaşıma göre analizi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(2), 335-362.
• TÜİK (2008). Tüketim harcamaları, yoksulluk ve gelir dağılımı, Ankara.