TOPSIS VE GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ YÖNTEMLERİ İLE OLUŞTURULAN PORTFÖYLERİN PERFORMANSLARININ PANDEMİ SÜRECİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 377 - 407, 30.06.2021

Bilgehan Tekin , Burak Keskin

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.889178

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada Borsa İstanbul bankacılık, perakenden ve toptan ticaret ve tekstil olmak üzere üç farklı sektörde faaliyet gösteren şirketlerin 2015-2019 dönemi çeyrek dönemlik verilerinden yararlanılarak TOPSİS ve Gri İlişkisel Analiz yöntemleri ile borsa performansı oranları temelinde portföy çeşitlendirmesi yapılmaya çalışılmıştır. Sonraki aşamada, oluşturulan portföylerin pandemi dönemindeki performansları çeşitli göstergelerle karşılaştırmalı olarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak borsa performansı oranları bağlamında en düşük performansa sahip şirketlerin oluşturdukları portföyün pozitif anlamda en yüksek ortalama yüzdesel değişimi yansıttığı görülmüştür. Oluşturulan portföylerin getirisinin BIST100, BIST Bankacılık, Gram Altın ve Dolar alternatiflerinin getirisinden yüksek çıktığı tespit edilmiştir. Bu durum TOPSIS ve Gri ilişkisel analiz yöntemlerinin karlı portföylerin oluşturulmasında alternatif bir yöntem olarak kullanılabilecekleri şeklinde yorumlanabilir. Çalışmada ayrıca PD/DD, F/K ve ihmal edilmiş şirket anomalilerinin geçerli olduğuna yönelik kanıtlara da ulaşılmıştır. Nitekim söz konusu göstergelerin yüksek olduğu durumda oluşan portföylerin gösterdikleri performans, düşük oldukları durumda oluşan portföylerin gösterdikleri performanstan daha yüksek çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Borsa Performans Oranları, Portföy, TOPSIS, COPRAS

Evaluation the Performances of Portfolios Created with TOPSIS and Grey Relational Analysis Methods During Covid-19 Pandemic

Öz

In this study, portfolio diversification was tried to be made based on stock market performance ratios with TOPSIS and Grey Relational Analysis (GRA) methods by using quarterly data of companies operating in three different sectors, Borsa Istanbul Banks (XBANK), Wholesale & Retail Trade (XTCRT) and Textile & Leather (XTEKS) between 2015 and 2019. In the next stage, the performances of the created portfolios during the pandemic period were tried to be determined by comparing various indicators. As a result, it was seen that the portfolio formed by the companies with the lowest performance in terms of stock market performance ratios reflects the highest average percentage change in a positive sense. It has been determined that the return of the created portfolios is higher than the yield of BIST100 (XU100), BIST Banks XBANK, Gram Gold and Dollar alternatives. This situation can be interpreted as TOPSIS, and GRA methods can be used as an alternative method in creating profitable portfolios. The study also found evidence that MV / BV, P / E and neglected company anomalies are valid. The performance of portfolios formed in high indicators was higher than the performance of portfolios formed when they were low.

Anahtar Kelimeler

Financial performance, stock market performance ratios, portfolio topsis, grey relational analysis

Kaynakça

• Akhter, A., Butt, S., Chaudhary, S., & Kiyani, J. (2015) Neglected firm effect and stylized equity returns: evidence from Pakistan. International Letters of Social and Humanistic Sciences, 50, 100-106.
• Akkoc, S.,Kayali, M. M., Ulukoy, M., (2009) The neglected firm effect: an application in İstanbul Stock Exchange, Bank and Bank Systems, 4(3), pp. 53-58.
• Allen, D. E., & Rachim, V. S. (1996) Dividend policy and stock price volatility: Australian evidence. Applied Financial Economics , 6(2), 175-188.
• Al-Shawawreh, F. K. (2014) The impact of dividend policy on share price volatility: Empirical evidence from Jordanian stock market. European Journal of Business and Management, 6(38), 133-143.
• Aras, G. & M.K. Yılmaz, (2008) Price-earnings ratio, dividend yield, and market-to-book ratio to predict return on stock market: evidence from the emerging markets, Journal of Global Business and Technology, 4(1), 18-30.
• Arbel, A.,Carvell, S., Strebel, P., (1983) Giraffes, institutions and neglected firms, Financial AnalystsJournal, 39 (3), 57-63.
• Arslan, M., Zaman, R., & Phil, M. (2014) Impact of dividend yield and price earnings ratio on stock returns: A study non-financial listed firms of Pakistan. Research Journal of Finance and Accounting, 5(19), 68-74.
• Asiri, B.K. & S.A. Hameed (2014) “Financial ratios and firm’s value in the Bahrain Bourse”, Research Journal of Finance and Accounting, 5(7), 1-9.
• Astuty, P. (2017) The influence of fundamental factors and systematic risk to stock prices on companies listed in the Indonesian Stock Exchange. European Research Studies, 20(4A), 230-240. Başçı, E., Özyıldırım, S., & Aydoǧan, K. (1996) A note on price-volume dynamics in an emerging stock market. Journal of Banking & Finance, 20(2), 389-400.
• Baskin, J. (1989) Dividend policy and the volatility of common stock. Journal of Portfolio Management , 3(15), 19-25.
• Basu, S., (1977) Investment performance of common stocks in relation to their price-earnings ratios: a test of the efficient market hypothesis, The Journal of Finance, c.32, pp:663–682. Basu, S., (1983) The relationship between earnings’ yield market value and return for NYSE Common Stocks: Further Evidence, Journal of Financial Economics 12, pp:129- 150. Basu, Senjoy (1977) Investment performance of common stock in relation to their price-earnings ratios ; a test of the efficient market hypothesis, Journal of Finance, Vol. 32, ss. 663-682.
• Bayyurt, N. (2007) İşletmelerde performans değerlendirmenin önemi ve performans göstergeleri arasındaki ilişkiler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (53), 577-592.
• Beard, C. G.,Sias, R. W., (1997) Is there a neglected firm effect? Financial Analysts Journal, pp.19-23.
• Bektaş, H., & Kadir, T. (2013) Borsa İstanbul gelişen işletmeler piyasası’nda işlem gören firmaların gri ilişkisel analiz ile performans ölçümü. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 185-198.
• Benitez, J. M., Martin, J. C., & Roman, C. (2007) Using fuzzy number for measuring quality of service in the hotel industry. Tourism Management, 28(2), 544–555.
• Black, F., & Scholes, M. (1974) The effects of dividend yield and dividend policy on common stock prices and returns. Journal of Financial Economics, 1(1): 1-22.
• Black, F., Jensen, M. C., & Scholes, M. (1972) The Capital Asset Pricing Model: Some Empirical Tests. Jensen, Michael. Studies in the Theory of Capital Markets
• Bourgeois, Jacques & Lussier, Jacques (1994) P/Es and performance in the Canadian Market, Canadian Investment Review, 33-39
• Canbaş, S., Kandır, S. Y., & Erişmiş, A. (2008) İMKB şirketlerinde büyüklük ve defter değeri/piyasa değeri oranının hisse senedi getirilerine etkisinin analizi. İ MKB Dergisi, 10(39), 1-18.
• Canbaş, S. Serkan Y. K. & Ahmet E. (2008) İMKB şirketlerinde büyüklük ve defter değeri/piyasa değeri oranının hisse senedi getirilerine etkisinin analizi, İMKB Dergisi, 10(39), ss. 1-18.
• Carvell, S. A.,Strebel, P.J., (1987) Is there a neglected firm effect? Access Date: [11.12.2015], from Cornell University, School of Hospitality Administration site: http://scholarship.sha.cornell.edu/articles/231
• Cheng, Y. C., Yeh, H. C., & Lee, C. K. (2021) Multi-objective optimization of the honeycomb core in a honeycomb structure using uniform design and grey relational analysis. Engineering Optimization, 1-19.
• Cihangir, M., & Karaağaç, G. A. (2016) İhmal edilmiş, normal ve popüler pay senetlerinin performanslarının göreli değerlendirilmesi: borsa Istanbul’da bir uygulama. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 6(3), 793-802.
• Cihangir, M., Söker, Ö. G. F., & Baysa, Ö. G. E. (2019) Company Size, Price / Earnings and Market Value / Book Value Anomalies in The Share Market: An Application in Borsa İstanbul. The Journal of Academic Social Sciences, 7(93), 335-347
• Dayı, F. (2020) Sistematik riskin hisse senedi getirisine etkisi: borsa istanbul örneği. Optimum: Journal of Economics & Management Sciences/Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(1).
• Düzer, M., (2008) Finansal analizde kullanılan oranlar ve firma değeri ilişkisi, imkb’de bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Emine, K. & Güngör, B. (2018) Defter Değeri/Piyasa Değeri oranı, firma büyüklüğü ve iktisadi şoklar ile hisse senedi getirileri arasındaki ilişki: borsa istanbul için zamanlararası varlık fiyatlama modeli örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(3), 761-790.
• Ercan, O. Z. E. N., Yesildag, E., & Mustafa, S. O. B. A. (2016) TOPSIS performance evaluation measures and relation between financial ratios and stock returns. Journal of Economics Finance and Accounting, 2(4).
• Erdin, C., & Ozkaya, G. (2020) R&D investments and quality of life in Turkey. Heliyon, 6(5)
• Ertuğrul, İ., & Karakaşoğlu, N. (2009) Performance evaluation of Turkish cement firms with fuzzy analytic hierarchy process and TOPSIS methods. Expert Systems with Applications, 36(1), 702-715.
• Fama, E.F. & French, K.R. (1992) The cross-section of expected stocks returns, Journal of Finance, 47: 427-465.
• Fuller, R. J., Huberts, L. C., & Levinson, M. (1992) It's not higgledy-piggledy growth!. Journal of Portfolio Management, 18(2), 38.
• Gemici Ç. G., (2010) Mali oranların firma değerine etkisinin analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gökçe, A. (2002) İMKB'de fiyat-hacim ilişkisi: granger nedensellik testi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(3), 1-6.
• Gordon, M. J. (1963) Optimal investment and financing policy. Journal of Finance, 18(2), 264-272. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1963.tb00722.x
• Hepsen, A., & Demirci, E. (2007, October) Neglected firm effect anomaly. In 11th National Finance Conference, Zonguldak Karaelmas University, October (pp. 20-22).
• Horasan, M. (2009) Fiyat/Kazanç oranının hisse senedi getirilerine etkisi: imkb 30 endeksi üzerine bir uygulama, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 181-192.
• Hunjra, A. I., Ijaz, M. S., Chani, M. I., & Mustafa, U. (2014) Impact of dividend policy, earning per share, Return on Equity, Profit after Tax on Stock Prices.
• Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981) Methods for multiple attribute decision making. In Multiple attribute decision making (pp. 58-191). Springer, Berlin, Heidelberg.
• Jahera, J. S., Lloyd, W.P., (1989) Exchange listingand size: effects on excess returns, Journal of Business Finance & Accounting, 16(5), pp. 675-680.
• Karadeniz, E., & Koşan, L. (2020) Finansal performans ve fiyat/kazanç oranı: borsa istanbul turizm şirketlerinde bir araştırma. Sosyoekonomi, 29(47), 249-266.
• Karan, Mehmet B. (1996) Hisse senetlerine yapılan yatırımların performanslarının fiyat/ kazanç oranına göre değerlendirilmesi istanbul menkul kıymetler borsası üzerine ampirik bir çalışma, İşletme- Finans Dergisi, 11(119), ss. 105-127.
• Karkacıer, O., & YAZGAN, A. E. (2017) Turizm sektöründe gri ilişkisel analiz (Gia) yöntemiyle finansal performans değerlemesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37), 154-162.
• Kızıl, E. (2019) Borsada işlem gören şirketlerin finansal performansları ile borsa performansları arasındaki ilişki: bist taş, toprak endeksindeki çimento firmaları üzerine bir uygulama. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(1), 51-67.
• Köse, Erkan (2020) Çok kriterli karar verme yöntemleri, ms excell çözümlü uygulamalar, Nobel Yayincilik, Birinci Basım, Ankara
• Kuo, Y., Yang, T., & Huang, G. W. (2008) The use of grey relational analysis in solving multiple attribute decision-making problems. Computers & industrial engineering, 55(1), 80-93.
• Lakonishok, J., & Shapiro, A. C. (1986) Systematic risk, total risk and size as determinants of stock market returns. Journal of Banking & Finance, 10(1), 115-132.
• Lakonishok, J., A. Schleifer & R.W.Vishny (1994) Contrarian investment, extrapolation and risk, Journal of Finance, 49(5), ss. 1541-1578.
• Li, L., & Fleisher, B. M. (2004) Heterogeneous expectations and stock prices in segmented markets: application to Chinese firms. The Quarterly Review of Economics and Finance, 44(4), 521-538.
• Lintner, J. (1962) Dividends, earnings, leverage, stock prices, and supply of capital to corporations. Review of Economics and Statistics, 44(3), 243-269. https://doi.org/10.2307/1926397
• Miller, M. H., & Modigliani, F. (1961) Dividend policy, growth, and the valuation of shares. The Journal of Business, 34(4), 411-433.
• Miller, M. H., & Scholes, M. (1972) Rates of return in relation to risk: A reexamination of some recent findings. Studies in the theory of capital markets, 23, 47-48.
• Nargelecekenler, M. (2011) Stock prices and price/earning ratio relationship: a sectoral analysis with panel data. Business and Economics Research Journal, 2(2), 165.
• Oh vd. (2006) An empirical study of the relation between stock price and eps in panel data: Korea Case. Applied Economics, 38, 2361-2369.
• Oral, İ. O., & Yılmaz, C. (2017) Finansal ve politik risk endeksinin BİST Sınai Endeksi üzerine etkisi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 33(33), 192-202
• Özbek, A. (2017) Çok kriterli karar verme yöntemleri ve excell ile problem çözümü, Seçkin Yayıncılık, Birinci Basım, Ankara.
• Özçelik, H., & Küçükçakal, Z. (2019) BIST’de İşlem gören finansal kiralama ve faktoring şirketlerinin finansal performanslarının TOPSIS yöntemi ile analizi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 81 (1), ss.249-270.
• Peker, İ., & Birdoğan, B. (2011) Gri ilişkisel analiz yöntemiyle Türk sigortacilik sektöründe performans ölçümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (7).
• Petkova. R., & Zhang. L. (2005) Is value riskier than growth? Journal of Financial Economics 78(1), 187-202.
• Reinganum, M. R. (1981) Misspecification of capital asset pricing: Empirical anomalies based on earnings' yields and market values. Journal of financial Economics, 9(1), 19-46.
• Rouwenhorst, Geert K. (1999) Local return factors and turnover in emerging stock markets, Journal of Finance, Vol. 54, ss. 1439 – 1464.
• Sak, A. F., & Dalgar, H. (2020) İhmal edilmiş firma etkisi anomalisinin borsa istanbul’da test edilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(Özel Sayı-Special Issue), 926-936.
• Salur, M. N. ve Cihan, Y. (2018) Comparison of Companies Traded on The Stock Exchange of Financial Performances with Stock Market Performances An Application on the BIST Dividend 25 Index. Presented at the International Congress on Social and Economic Sciences (ICSES), Budapeşte.
• Salur, M. N., & Cihan, Y. (2013) Comparison of financial performances of banks by multi criteria decision making methods: the case of Turkey. The Eurasia Proceedings of Educational and Social Sciences, 19, 41-49.
• Stafford, J. R., Lyle, F. C. & Richard Z. (1989) The investment performance of common stocks in relation to their price-earnings ratios: an update of the basu study, The Financial Review, Vol:24, No:3, pp:499–505.
• Uyar, U., & Kangalli, S. G. (2012) Markowitz modeline dayali optimal portföy seçiminde işlem hacmi kısıtı. Ege Academic Review, 12(2).
• Wang, Y. J. (2007) Applying FMCDM to evaluate financial performance of domestic airlines in Taiwan. Expert Systems with Applications, in press, doi:10.1016/j.eswa.2007.02.029.
• Wang, Y. M., & Elhag, T. M. S. (2006) Fuzzy TOPSIS method based on alpha level sets with an application to bridge risk assessment. Expert Systems with Applications, 31, 309–319.
• Yılmaz, T., & Yerdelen Kaygın, C. (2018) Türk ve alman borsalarında fiyat-hacim ilişkisini incelemeye yönelik karşılaştırmalı bir analiz. Electronic Turkish Studies, 13(22).