Hititler’de Ateş Kültü ve Tanrı DPahhur (I)

Yıl 2021, Sayı: 20, 51 - 81, 23.12.2021

Şafak Bozgun

Öz

Hitit belgeleri Anadolu kültüründe ateş’in özel konumu olduğunu göstermektedir. Hititçe metinler “kutsallaştırılmış ateş”in Anadolu’daki yazılı örneklerini barındırmaktadır. pahhur “ateş” arındırıcı, koruyucu, cezalandırıcı ya da yok edici yönleri ile Tanrılar ve insanlar arasındaki iletişimi temsil etmekteydi. O mevcut iki dünya arasında bir geçiş unsuru olarak görülmekteydi. Bu nedenle Hitit inanç sisteminde birçok ritüel uygulamasının bir parçası olarak kullanılmıştır. Ateşin kullanımı, ritüel uygulamalarının yanı sıra, sıklıkla edebi ve mitolojik metinlerde de bulunur. “pahhur” metinlerde “ateş; meşale; kıvılcım; kamp ateşi; (vücut sıcaklığı) ateş/ateşlenme” ya da “KIN-falında bir ifade” olarak kullanımları ile görülmektedir. Araştırmamızda, Hititler’de ateş ve kült uygulamaları üzerinde çalışılmıştır. Ateş ile ilgili mitolojik anlatılardaki Hatti motiflerinin klasik Yunan anlatımlarına kadar uzandığını; Tyszkiewicz ve Aydın mühürlerinin mitolojik sahnelerinde ise Ateş Tanrısı ikonografisinin bulunabileceğini değerlendirmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

ateş, ateş kültü, Ateş Tanrısı, cenaze ritüeli, Hitit, mühür, pahhur, Tyszkiewicz

Kaynakça

• Archi, A., 1975 “Il culto dei focolare presso gli Ittiti”, Studi Micenei ed Egeo Anatolici 16: 77-88.
• Bawanypeck D.-Görke S., 2001 “Das Festritual für den Wettergott der Wiese”, Th.Richter-D.Prechel-J.Klinger (eds.) Kulturgeschichte. Altorientalische Studien für V. Haas zum 65. Geburtstag, Saarbrücken: 29-50.
• Beal, R.H., 1992 The Organisation of the Hittite Military, (Texte der Hethiter 20) Heidelberg.
• Beckman, G.M., 1983 Hittite Birth Rituals. Second Revised Edition, (Studien zu den Boğazköy-Texten 29) Wiesbaden.