A New Paleolithic Site in Northwest Anatolia: Inkaya Cave

Yıl 2023, Sayı: 22, 29 - 46, 02.01.2024

İsmail Özer

https://doi.org/10.58488/collan.1315065

Öz

İnkaya Cave (Çan/Çanakkale) was found during the “Muğla and Çanakkale Provinces Survey” conducted in 2016. After the short-term excavations carried out under the direction of the Troy Museum between 2017-2020, the research in the cave was transformed into a project of Ankara Univeristy in 2021. İnkaya Cave, which is in a rocky system that was formed during the Late Oligocene-Early Miocene and partially collapsed, contains a cultural layer dated to approximately 86.36 - 22.58 thousand years. Chip-weighted production and Levallois industry samples in chipped stone tools made of flint, basalt, and andesite are compatible with the Middle Pa- leolithic period usage of the cave. The density and diversity of the findings in different areas of the cave provide information about the use of the cave. For example, dense flakes and debris remains in the western section suggest that this area might have been used as a workshop. The cave has the potential to explain the possible migrations between Anatolia and the Balkans of people who lived in the glacial periods prevailing in the northern hemi- sphere during the Middle Paleolithic Period and struggled to survive in the valley shelters. In this study, a brief evaluation is made of the inhabitants of İnkaya Cave in the light of various data obtained from the excavations.

Anahtar Kelimeler

Middle Paleolithic, Çanakkale, Northwest Anatolia, Lithic remains, Levallois

Kuzeybatı Anadolu'da Yeni Bir Paleolitik Dönem Buluntu Alanı: İnkaya Mağarası

Öz

İnkaya Mağarası (Çan/Çanakkale), 2016 yılında yapılan “Muğla ve Çanakkale İlleri Yüzey Araştırması” sırasında bulunmuştur. Mağaradaki araştırmalar 2017-2020 yılları arasında Troya Müzesi tarafından ger- çekleştirilen kısa süreli kazı çalışmalarının ardından 2021 yılında Ankara Üniversitesi tarafından yürü- tülen bir projeye dönüştürülmüştür. Geç Oligosen-Erken Miyosen dönemde oluşmuş ve kısmen yıkılmış bir kayalık sistemi içerisindeki İnkaya Mağarası yaklaşık 86.36 - 22.58 bin yılları arasına tarihlendirilen bir kültür katmanı içermektedir. Çakmaktaşı, bazalt ve andezitten üretilmiş yontmataş aletler içerisinde- ki yonga ağırlıklı üretim ve Levallois endüstrisi örnekleri mağaranın Orta Paleolitik dönem kullanımı ile uyumludur. Mağaranın farklı alanlarındaki bulguların yoğunluğu ve çeşitliliği mağaranın alan kullanımı hakkında bilgiler vermektedir. Örneğin batı bölümündeki yoğun yonga ve döküntüler bu alanın atölye olarak kullanılmış olabileceğini düşündürmektedir. Mağara, Orta Paleolitik Dönemde kuzey yarımküre- de hüküm süren buzul dönemlerinde yaşayan ve vadi sığınaklarında yaşam mücadelesi veren insanların Anadolu-Balkanlar arasındaki olası göçlerine açıklık getirecek bir potansiyeli taşımaktadır. Bu çalışmada kazı çalışmalarından elde edilen çeşitli veriler ışığında İnkaya Mağarası sakinleri hakkında kısa bir değer- lendirme yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kuzeybatı Anadolu, Orta Paleolitik, İnkaya Mağarası, Çanakkale

Destekleyen Kurum

Kültür ve Turizm Bakanlığı

Kaynakça

• Akkuş, İ., Akıllı, H., Ceyhan, S., Dilemre, A., Tekin, Z. 2005 Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Envanter Serisi 201, Ankara.
• Baykara, İ., Dinçer, B. 2018 Yontmataş Alet Çalışma Metodolojisi. Arkeolojide Temel Yöntemler, S. Ünlüsoy, C. Çakırlar, Ç. Çilingiroğlu (eds.), Ege Yayınları, İstanbul: 315 354,
• Birol, Ö. 2019 Paleolitik Çağ’da Güneybatı Marmara. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Öncesi Arkeolojisi Bilim Dalı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Boeda, E. 1995 Levallois: A Volumetric Construction, Methods, a Technique. The Definition and Interpretation of Levallois Technology. H. L. Dibble , O. Bar-Yosef (eds.), Prehistory Press Monographs in World Archaeology No. 23, Prehistory Press, Madison: 41–68.
• Bordes, F. 1961 Typologie du Paléolithique Ancient et moyen. CNRS, Paris.
• Bulut, H., Taşkıran, H., Özçelik, K., Karahan, G. 2022 Lower and Middle Palaeolithic evidence from the North Aegean coastline of Çanakkale, Turkey. Antiquity 96(388): 981-988.
• Debénath, A. , Dibble, H.L. 1994 Handbook of Paleolithic Typology, Vol. 1: Lower and Middle Paleolithic of Europe. University of Pennsylvania Press, Philadelphia.
• Dinçer, B. 2017 Marmara Çevresinde Alt Paleolitik Çağ: İlk İnsan Hareketleri. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Öncesi Arkeolojisi Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Emre, Ö., Doğan A., Yıldırım, C. 2012 Biga Yarımadasının Diri Fayları ve Deprem Potansiyeli. Biga Yarımadası’nın Genel ve Ekonomik Jeolojisi, E. Yüzer, G. Tunay (eds.), MTA Özel Yayın Serisi, No: 28, Ankara: 163–198.
• Erdoğu, B., Yücel, N., Demir, K. 2021 New evidence for the Palaeolithic on the island of Gökçeada (Imbros), Northeastern Aegean. Journal of Lithic Studies, 8(1): 1-11.
• Genç, Ş.C., Dönmez, M., Akçay, A.E., Altunkaynak, Ş., Eyüpoğlu, M., Ilgar, Y., 2012 Biga Yarımadası Tersiyer Volkanizmasının Stratigrafik, Petrografik ve Kimyasal Özellikleri. Biga Yarımadası’nın Genel ve Ekonomik Jeolojisi, E. Yüzer, G. Tunay (eds.), MTA Özel Yayın Serisi, Ankara: 121–162.
• Hours, F. 1974 Remarques sur l’utilisation de listes-types pour létude de Paléolithique supérieur et de l’Epipaléolithique du Levant. Paléorient 2: 3-18.
• Inizan, M.L., Reduron-Ballinger, M., Roche, H., Tixier, J. 1999 Technology and Terminology of Knapped Stone. CREP, Nanterre.
• Kuhn S.L., Stiner, M.C, Güleç, E., Özer, İ., Yılmaz, H., Baykara, İ., Yıldırım, A.A., Goldberg, P., Martinez, M.K., Ünay, E., Alpaslan, F.S. 2009 The Early Upper Paleolithic occupations at Üçağızlı Cave (Hatay, Turkey). Journal of Human Evolution, 87(56): 87-113.
• Özbek, O., Erdoğu, B. 2014 Initial occupation of the Gelibolu Peninsula and the Gökçeada (Imbroz) Island in the pre- Neolithic and Early Neolithic. Eurasian Prehistory 11(1-2): 97–128.
• Özdoğan, M. 1990 1988 Yılı Trakya ve Marmara Bölgesi Araştırmaları. Araştırma Sonuçları Toplantısı 7: 443-457.
• Özer, İ., Atmaca A., M., Sağır, Baykara, İ, Dinçer, B., Özer, B.K., Şahin, S., Tükel, M., Eren, E., Gülhan, Ö., Özdemir, A. 2020 2018 Yılı İnkaya Kazısı. 41. Kazı Sonuçları Toplantısı (II): 603-618.
• Özer, İ., Gölcük, R., Sağır, M., Baykara, İ., Özer, B.K., Dinçer, B., Morimoto, N., Morita, W., Şahin, S., Bozkurt, A. Kural, E.E., Acar, S., Gülhan, Ö., Özdemir, A., Erdem, Ç., Önal, S. 2022 2019 ve 2020 Yılları İnkaya Kazıları. In. 2019-2021 Yılı Kazı Çalışmaları (II), A. Özme (ed.), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Ana Yayın No: 3714/1, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Ana Yayın No: 192/1, Ankara: 499-512.
• Özer, İ. 2023 İnkaya Mağarası. In. Türkiye’de Paleolitik Çağ Kazıları, M. Kartal (ed.), Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara: 43-57.
• Şanlıyüksel-Yücel, D. 2013 Asidik su kaynaklarının karakteristikleri, oluşumunu sağlayan faktörler ve hidrojeokimyasal özellikleri (Çan-Bayramiç; Biga yarımadası örneği). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Çanakkale.
• Şanlıyüksel- Yücel, D., Yücel, M.A. 2023 Çan ve çevresinin (Çanakkale) jeolojisi, jeotermal kaynakları ve madencilik faaliyetleri..(baskıda).
• Şimşek, Ş. 2002 Origin and characteristics of geothermal energy resource of the wider Aegean region. In: The International workshop on possibilities of geothermal energy development in the Aegean Islands region (proceed.), vol 1, Milos Island, Greece, s. 1–8.
• Van Peer, P. 1992 The Levallois Reduction Strategy. Monographs in World Archaeology, 13. Prehistory Press, Madison, Wisconsin.
• Yalçıklı, D. 2013 Çanakkale İli, Yenice İlçesi ve Balıkesir İli, Gönen İlçesi Yüzey Araştırması (2011). Araştırma Sonuçları Toplantısı, 30(1): 19-30.