Bazı Ceviz Çeşitlerinin Menemen Ekolojisinde Morfolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 31 - 39, 17.07.2018

Fatih Şen , Süleyman Bilgin Elmas Özeker , Nihal Acarsoy Bilgin

Öz

Ülkemiz uzun yıllar boyunca tohumla yapılan ceviz yetiştiriciliği
nedeniyle zengin bir popülasyonuna sahiptir. Ancak ekolojilere uygun çeşit
seçiminin yapılmaması ve standart çeşitlerle kurulu kapama bahçelerin
bulunmaması, ürün kalitesi ve miktarını etkilemekte ve ihracat şansı
azaltmaktadır. Çeşit özelliklerin ortaya çıkmasında, genetik yapı ve çevre
koşullarının etkili olması dolayısıyla adaptasyon çalışmalarının yapılması
büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan, 4
yerli (Şen 1, Şen 2, Şebin, Bilecik) ve 5 yabancı (Chandler, Fernor, Fernette,
Pedro, Midland) ceviz çeşitlerinin, Menemen ekolojik koşullarında
performanslarının belirlenmesi amacıyla yürütülen bu çalışmada; morfolojik,
pomolojik ve kimyasal özellikler ile verimlilik durumları incelenmiştir. Buna
göre, ağaç boyu, gövde çapı ve taç izdüşümleri bakımından en yüksek değer Şen
1, Şebin ve Midland çeşitlerinde, meyve eni (31.46 mm) ve boyu (36.63 mm)
bakımından ise Kaman 1 çeşidinde elde edilmiştir. Meyve ağırlığı kabul
edilebilir sınırlarda bulunmuş, iç randımanı %34 – 47 arasında değişim
gösterirmiş, yan dal verimliliği ve antraknoz zararı bakımından da farklılık
görülmüştür. Ayrıca, yağ asitleri kompozisyonları açısından linoleik asit ilk
sırada yer almıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ceviz, adaptasyon, ağaç özellikleri

Kaynakça

• Abdiş, A.,2010, Kastamonu İli, Taşköprü, Tosya ve Daday ilçelerinde yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi), Ordu Üniversitesi Fen Bil. Ens.Ordu.
• Akça, Y.,2003, Türkiye ceviz yetiştiriciliğine genel bakış, Gaziosmanpasa Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tokat.
• Akça, Y., Kara, H., Yazıcıgil, Z., Öztekin, Y., Özgen, M., Sütyemez, M., Kalyoncu, L., 2006. Fatty acid and dietary fibre content of walnut (Juglans regia L.) varieties grown in Turkey, Asian Journal of Chemistry, 18(2): 1361-1365pp.
• Anonymous, 2000. Determination of fatty acid composition in olive oils: methylation methods (Paragraph 5 in 2.301 IUPAC Method “For Preparation of the Fatty Acids Methyl Esters” or Paragraph 4 in Commission Regulation CEE/72/77) International Olive Oil Council Analytical Methods.
• Anonim, 2018, www.fao.org (February, 2018).
• Arda, E.,2006, İç Ege Bölgesindeki ceviz (Juglans regia L.) populasyonunun seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar, Ege Üniversitesi Fen Bil. Ens. İzmir.
• Aslansoy, B.,2012, Sultandağı (Afyon) yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar, Yüksek Lisans, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Asma, B.M.,2012, Pomological and phenological characterization of promising walnut (Juglans regia L.) genotypes from Malatya, Turkey, Acta Sci. Pol.,Hortorum Cultus 11(4), 169-178pp.
• Aşkın, M.A. ve Gün, A.,1995, Çameli ve Bozkurt cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt:1 Adana, 461-463s.
• Atefi, J.,2001, Comparison of some promising Iranian walnut clones and foreign varieties, Acta Hort. (ISHS), 544:51-59pp.
• Başak, İ.,2001, Van merkez ilçe cevizlerinin seleksiyon yolu ile ıslahı ve yan dallarda verimlilik ile soğuklara karşı dayanım üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Bayazit, S.,2011, Bazı ceviz (Juglans regia L.) genotiplerinin Yayladağı (Hatay) koşullarındaki fenolojik özellikleri ve yan dal verimliliği, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 42 (2): 95-102s.
• Beyhan, Ö.,1993, Darende cevizlerinin seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar, Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Bilgen, Y.,2012, Kemah cevizlerinin (J. Regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Bostan, T.,2012. Bitlis ilinde ceviz yetiştiriciliğinin ekonomisi, karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları üzerine bir araştırma. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim dalı.
• Çelebioğlu, G.,1985, Ceviz yetiştiriciliği, Bursa Teknik Ziraat Müdürlüğü Yayınları, Yay. No:1, Bursa.
• Doğan, A., Oğuz, İ.I., Gün, A. ve Aşkın, M.A., 2005, Bayındır (İzmir) yöresinde selekte edilen bazı ümitvar ceviz (Juglans regia L.) Genotiplerinde meyve özeliklerinin belirlenmesi. II. Ulusal Ceviz Sempozyumu Özel Sayısı, Yalova,117-121s.
• Germain, E.,1990, Walnut production and industry in Europe, The Middle East and North Africa. I.N.R.A. C.R. Bordeaux Station de RecherchesFruiteres. Publication No:822.
• Gülsoy, E., Kaya, T., Pehluvan, M., ve Şimşek, M., 2016. Iğdır ilinden seçilen ceviz (Juglans regia L.) genotiplerinin bazı pomolojik ve kimyasal özellikleri. Anadolu Tarım Bilim. Derg./Anadolu J Agr Sci 31 309-314.
• Kalan, C.,2011, Bingöl yöresinde doğal olarak yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Van, 113s.
• Kazankaya, A., Şahinbaş, T., Yılmaz, M. ve Tekintaş, F.E., 2003, Çatak yöresi cevizlerinin meyve özellikleri, Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Antalya, 144-146s.
• Muradoğlu, F., Balta, F., 2007, Hakkari yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 294-298s.
• Oğuz., H.İ., Gökdoğan, O., ve Baran, M.F., 2016. İç Anadolu Bölgesinin bazı illerinde ceviz yetiştiriciliğinin sorunları ve çözüm yolları. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 3(2): 105–113.
• Paris, K.,2013, Kayseri ilinde ceviz (Juglans Regia L.) seleksiyonu, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Pezikoğlu, F., Öztürk, M., Tosun, İ. ve Yaşar, A., 2012, Seçilmiş bazı illerde kapama ceviz bahçelerinin üretim ve pazarlama yapısı, Bahçe 41 (2): 23– 35s.
• Serr, E.F.,1962, Selecting suitable walnut varieties, California agricultural experiment station, leaf 144, Davis, California.
• Şen, S.M.,1980, Kuzeydoğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar, Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü (Doktora Tezi), Erzurum.
• Şen, S.M.,1986, Ceviz yetiştiriciliği, Eser Matbaası, Samsun.
• Şimsek, M.,2016. Chemical, mineral, and fatty acid compositions of various types of walnut (Juglans regia L.) in Turkey. Bulgarian Chemical Communications, 48(1):66 – 70.
• Tosun, İ. ve Akçay, M.E.,2005, yerli ve yabancı ceviz çeşitlerinin Yalova ekolojisindeki fenolojik ve pomolojik özellikleri, Bahçe Ceviz, 34 (1): 35- 40s.
• Ünal, B.,2011, Niksar ekolojik koşullarında bazı yerli ve yabancı ceviz çeşitlerinin adaptasyon yeteneklerinin belirlenmesi, G.O.P Fen Bil. Enst. (Yüksek Lisans Tezi) Tokat.
• Yarılgaç, T. ve İslam, A.,2007, Şemdinli ve Yüksekova cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 561-565s
• Yıldırım, F.A., Koyuncu, M.A., Koyuncu, F., Yıldırım, A.N. ve Çağatay, Ö., 2005, Yalvaç yöresi (Isparta) ceviz tiplerinin seleksiyon yolu ile ıslahı, Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, II. Ulusal Ceviz Sempozyumu Özel Sayısı, ISBN:1300-8943, Yalova, 63-72s.
• Yılmaz, S,.2007, Geç yapraklanan ve yan dallarda yüksek oranda meyve veren yeni ceviz tiplerinin (J. regia L.) seleksiyon ıslahı, Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.