Şekerpancarı ve Sarımsak Tarımı Yapılan Toprakların Karbon Stokları ile Bazı Fizikokimyasal Özellikleri: Kırklareli- Babaeski ve Balıkesir- Altıeylül Örnek Çalışmaları

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 397 - 408, 29.12.2020

Mehmet Parlak , Timuçin Everest , Yakup Çıkılı

https://doi.org/10.33202/comuagri.733699

Öz

Küresel iklim değişikliğiyle mücadele etmenin yollarından birisi de toprakların karbon stoklarını artırmaktır. Bu araştırmanın amacı şekerpancarı (Beta vulgaris L.) ve sarımsak (Allium sativum L.) tarlalarındaki toprakların organik karbon stokları ile bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirlemektir. Toprak örnekleri 0-20 cm derinlikten alınmış ve tekstür, hacim ağırlığı, pH, elektriksel iletkenlik, kireç, toplam N, alınabilir P, K, Fe, Cu, Mn, Zn gibi fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Şekerpancarı topraklarında organik karbon stokları 33.57 ton/ha ve sarımsak topraklarında ise bu değer 30.70 ton/ha olarak saptanmıştır. Şekerpancarı ve sarımsak topraklarının genellikle tınlı bünyeli (kumlu killi tın ve killi tın), nötr ve hafif alkali pH’da ve tuzsuz oldukları belirlenmiştir. Şekerpancarı topraklarının %44.5’i az kireçli ve %22.2’si kireçli sınıfında iken, sarımsak topraklarının %11.1’inin kireçli sınıfında oldukları saptanmıştır. Organik madde içerikleri bakımından şekerpancarı topraklarının %66.7’sinin ve sarımsak topraklarının ise %33.3’ünün az sınıfında oldukları belirlenmiştir. Şekerpancarı topraklarının %55.6’sının toplam N içeriği, %44.4’ünün alınabilir P içeriği, %11.1’i alınabilir Cu içeriği, %70.3’ünün alınabilir Zn içeriği bakımından ve sarımsak topraklarının ise %16.7’sinin toplam N içeriği, %22.3’ünün alınabilir P içeriği, %61.1’inin alınabilir Zn içeriği bakımından yetersiz sınıfında oldukları saptanmıştır. Hem organik karbon stoklarını hem de yetersiz seviyedeki besin maddesi miktarlarını artırmak için ahır gübresiyle birlikte gübre uygulamaları yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Şekerpancarı

Destekleyen Kurum

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

FHD-2018-2644

Teşekkür

Bu çalışma Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimince Desteklenmiştir. Proje Numarası: FHD-2018-2644.

Kaynakça

• Adiloğlu, A., Güler, M., 2002. Tekirdağ-Hayrabolu yöresinde yetiştirilen şeker pancarının (Beta vulgaris L.) beslenme durumunun belirlenmesi. S.Ü. Ziraat Fak. Derg. 16(29): 26–30.
• Akça, H., Taban, N., Turan, M.A., Taban, S., Ouedraogo, A.R., Türkmen, N., 2017. Türkiye’de sarımsak tarımı yapılan toprakların verimlilik durumu. Toprak Bil. Bitki Besleme Der. 5(2): 93–100.
• Anonim, 1988. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi (3. Baskı). T.C. Tarım Orman Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 151, Teknik Yayınlar No: T–59, Ankara.
• Anonim, 2015. Şekerpancarı dosyası-2015. http://zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod =25757&tipi=38&sube=0 (Erişim tarihi: 19 Nisan 2019)
• Blanco-Canqui, H., Lal, R., 2008. No-tillage and soil-profile carbon sequestration: An on-farm assessment. Soil Sci. Soc. Am. J. 72(3): 693–701.
• Bremner, J. M., 1996. Nitrogen – Total. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3. Chemical Methods. 1085–1122. American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA.
• Budak, H., Günal, H., 2018. Yukarı Dicle Havzasında farklı arazi kullanımları altındaki toprakların karbon depolama potansiyelleri. Anadolu Orman Araş. Der. 4(1): 61–74.
• Çelik, A., Sakin, E., 2017. Surface carbon concentrations and parameters of soils where medicinal and aromatic plants grow. Appl. Ecol. Env. Res. 15(3): 1057–1068.
• ÇEM, 2018. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Toprak organik karbonu projesi, teknik özet. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.
• Demirsoy, A., 2019. 2035 Sonun Başlangıcı. Asi Yayıncılık, 176 sayfa, Ankara.
• Dengiz, O., Sağlam, M., Türkmen, F., 2015. Effects of soil types and land use - land cover on soil organic carbon density at Madendere watershed. Eurasian J. Soil Sci. 4(2): 82–87.
• DMİ, 2010. Devlet Meteoroloji İşleri, Çanakkale İklim Verileri (yayınlanmamış).
• Durukan Kopuz, A., Tetik, T., 2016. Trakya’da modern yaşamın izleri; Alpullu Şeker Fabrikası ve işçi konutları. A+Arch Design Int. J. Architecture Design 2(3): 1–15.
• Evrendilek, F., Çelik, İ., Kılıç, Ş., 2004. Changes in soil organic carbon and other physical soil properties along adjacent Mediterranean forest, grassland, and cropland ecosystems in Turkey. J. Arid Env. 59: 743–752.
• FAO, 1990. Micronutrients Assessment at the Country Level. An International Study (Ed. M. Sillanpaa) FAO Soil Bulletin 63. Published by FAO. Roma, Italy. 128 pp.
• FAO, 2008. Guide to Laboratory Establishment for Plant Nutrient Analysis. FAO Fertilizer and Plant Nutrition Bulletin 19 (Eds. M.R. Motsara, R.N. Roy), Rome. ISBN 978–92–5–10598.
• FAO, 2017. FAOSTAT. Data. Crops. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (accessed November 20, 2019).
• Francaviglia, R., Di Bene, C., Farina, R., Salvati, L., 2017. Soil organic carbon sequestration and tillage systems in the Mediterranean Basin: A data mining approach. Nutr. Cycl. Agroecosyst. 107: 125–137.
• Franko, U., Ruehlman, J., 2018. SOC sequestration as affected by historic and present management. Geoderma 321: 15–21.
• Gee, G. W., Or, D., 2002. Particle-size analysis. In: Dane, J.H., Topp, G.C. (Eds.), Methods of Soil Analysis. Part 4, Physical Methods. 255–293. SSSA Book Series 5. Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin, USA.
• Grossman, R.B., Reinsch, T.G., 2002. Bulk density and linear extensibility. In: J.H. Dane and G.C. Topp (Ed.) Methods of Soil Analysis. Part 4, Physical Methods. 201–225. SSSA Book Series 5. Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin, USA.
• Helmke, P. A., Sparks, D. L., 1996. Lithium, sodium, potassium, rubidium, and calcium. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3. Chemical Methods. 551–574. American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA.
• Jones, A., Montanarella, L., Jones, R., 2005. Soil Atlas of Europe. European Soil Bureau Network European Commission. 128 pp.
• Kacar, B., 2019. Sürdürülebilir Tarımda Mikro Besin Maddeleri. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Koyuncu, M., 2012. Sarımsağın tarihçesi, kullanım alanları, sarımsağın faydaları. Taşköprü Sarımsak Paneli Bildiri Notları. 6 Şubat 2012. s. 11–19. T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı. Kastamonu.
• Kuo, S., 1996. Phosphorus. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3. Chemical Methods. 869–920. American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA.
• Lange, M., Eisenhauer, N., Sierra, C.A., Bessler, H., Engels, C., Griffiths, R.I., Mellado-Vazquez, P.G., Malik, A.A., Roy, J., Scheu, S., Steinbeiss, S., Thomson, B.C., Trumbore, S.E., Gleixner, G., 2015. Plant diversity increases soil microbial activity and soil carbon storage. Nat. Commun. 6: 6707. doi: 10.1038/ncomms7707
• Li, X., Zhang, J., Gong, Y., Liu, Q.,Yang, S., Ma, J., Zhoa, L., Hou, H., 2020. Status of copper accumulation in agricultural soils across China (1985-2016). Chemosphere. doi: 10.1016/j.chemosphere.2019.125516
• Lindsay, W.L., Norvell, W. A., 1978. Development of a DTPA soil test for Zn, Fe, Mn and Cu. Soil Sci. Amer. J. 42 (3): 421–428.
• Loeppert, R.H., Suarez, D.L., 1996. Carbonate and gypsum. In: Sparks, D. L. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3. Chemical Methods. 437–474. American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA.
• Mayer, S., Kühnel, A., Burmeister, J., Kögel-Knabner, I., Wiesmeier, M., 2019. Controlling factors of organic carbon stocks in agricultural topsoils and subsoils of Bavaria. Soil Till. Res. 192: 22–32.
• Mayes, M., Marin-Spiotta, E., Szymanski, L., Erdoğan, M.E., Ozdoğan, M., Clayton, M., 2014. Soil type mediates effects of land use on soil carbon and nitrogen in the Konya Basin, Turkey.
• Meena, R.S., Kumar, S., Yadav, G.S., 2020. Soil carbon sequestration in crop production.1–39. In: R.S. Meena (Ed.) Nutrient Dynamics for Sustainable Crop Production. Springer.
• Nelson, D.W., Sommers. L.E., 1996. Total carbon, organic carbon, and organic matter: Laboratory methods. In: Sparks D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3. Chemical Methods. 961–1010. American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA.
• Parlak, M., Everest, T., Tunçay, T., 2019. Rulo çim alanlarındaki toprakların ve çim bitkisinin bazı ağır metal (Cu, Zn, Cr, Ni, Pb) içerikleri: Pilot çalışmalar: Edirne, Balıkesir ve Çanakkale. ÇOMÜ Ziraat Fak. Derg. 7(2): 323–334.
• Rhoades, J.D., 1996. Salinity: Electrical conductivity and total dissolved solids. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3. Chemical Methods. 417–436. American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA.
• Richards, L.A., 1954. Diagnosis and Improvement Saline and Alkaline Soils. U.S. Dep. Agr. Handbook No: 60. 160 pp.
• Sakin, E., Çelik, A., Doğan, Z., Yalçın, H., Seyrek, A., 2018. Comparing carbon pools and some soil quality parameters of soils in organic and conventional agriculture land. Fresen. Environ. Bull. 27(11): 7536–7544.
• Taban, S., Çıkılı, Y., Kebeci, F., Taban, N., Sezer, S.M., 2004. Taşköprü yöresinde sarımsak tarımı yapılan toprakların verimlilik durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin ortaya konulması. Tarım Bilimleri Der. 10(3): 297-304.
• Thomas, G.W., 1996. Soil pH and soil acidity. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3. Chemical Methods. 475–490. American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA.
• Türkeş, M., 2006. Küresel iklimin geleceği ve Kyoto Protokolü. Jeopolitik 29: 99–107.
• TUİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu. Tarımsal veriler. http://www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi 20.11.2019).
• Vural, H., Eşiyok D., Duman, İ., 2000. Kültür Sebzeleri (Sebze Yetiştirme), Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir.
• Weismeier, M., Urbanskia, L., Hobley, E., Lang, B., Lützow, M.V., Marin-Spiotta, E., Wesemael, B.V., Rabot, E., Liebf, M., Garcia-Francoa, N., Wollschlagerf, U., Vogelf, H.J., Kögel-Knabner, I., 2019. Soil organic carbon storage as a key function of soils - A review of drivers and indicators at various scales. Geoderma 333: 149–162.
• Zengin, M., Özbahçe, A., 2011. Bitkilerin İklim ve Toprak İstekleri. Atlas Akademi Yayın No: 4, Konya. 167 s.