Farklı Ekim Sıklıklarının Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Tane Verimi ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 43 - 54, 22.07.2024

Alpay Balkan , Damla Balaban Göçmen , Oğuz Bilgin , İsmet Başer , Kamil Özcan

https://doi.org/10.33202/comuagri.1452115

Öz

Çalışma, dört farklı ekim sıklığının (300, 400, 500 ve 600 tohum m-2) üç ekmeklik buğday çeşidinin (NKÜ Lider, NKÜ Ergene ve NKÜ Asiya) tane verimi ve bitki boyu, başak uzunluğu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı ve hasat indeksi gibi verim unsurlarına etkisini belirlemek amacıyla 2021 ve 2022 yıllarında Tekirdağ ve Edirne lokasyonlarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada, incelenen tüm özellikler bakımından ekim sıklıkları arasındaki farklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. En yüksek ortalamalar başak uzunluğu için 400 tohum m-2, başakta başakçık sayısı için 400 tohum m-2, başakta tane sayısı için 400 ve 500 tohum m-2, başakta tane ağırlığı için 300, 400 ve 500 tohum m-2 ve hasat indeksi için ise 400 tohum m-2 ekim sıklığından elde edilmiştir. En yüksek tane verimi ortalaması 701.31 kg da-1 ile 400 tohum m-2 ekim sıklığından elde edilmiş, bunu 698.42 kg da-1 ile 500 tohum m-2 ekim sıklığı izlemiştir. İncelenen özellikler bakımından çeşitlerin ekim sıklıklarına tepkilerinin faklı olduğu belirlenmiştir. En yüksek tane verimi NKÜ Lider çeşidinin 400 tohum m-2 (715.58 kg da-1) ekim sıklığından, NKÜ Ergene çeşidinin 500 tohum m-2 (713.92 kg da-1) ekim sıklığından ve aynı çeşidin 400 tohum m-2 (707.83 kg da-1) ekim sıklığından elde edilmiştir. Sonuç olarak, bölgede yapılacak ekmeklik buğday yetiştiriciliğinde istenilen verim düzeyine ulaşmak için ekim sıklığının çeşitlerin kardeşlenme kapasiteleri de dikkate alınarak uzun boylu ve kardeşlenmesi fazla olan çeşitlerde 400 tohum m-2, daha kısa boylu ve kardeşlenmesi az olan çeşitlerde ise 500 tohum m-2 ekim sıklığı önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, ekim sıklığı, çeşit, tane verimi, verim unsurları

Kaynakça

• Akıncı, T.D., 2014. Kirik buğdayında (Triticum aestivum L. var. Delfii) farklı ekim sıklığı ekim şekillerinin verim ve bazı verim öğeleri üzerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 45 s.
• Atak, M., Kısa, Ö., Atış, İ., 2021. Ekim sıklığının buğday (Triticum sp.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Tarım Bilimleri Dergisi. 26 (2): 387-398.
• Balkan, A., 2006. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinde farklı sıra arası ve tohumluk miktarının verim ve kalite unsurlarına etkileri. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 162 s.
• Bulut, S., Çoruh, İ., Zengin, H., Öztürk, A., 2010. The effects of different sowing time and seeding rates on weeds in wheat. Erciyes University, Journal of the Institute of Science and Technology. 26 (4): 362-368.
• Çaglar, O., Bulut, S., Karaoglu, M.M., Kotancilar, H.G., Ozturk, A., 2011. Quality response of facultative wheat to winter sowing, freezing sowing and spring sowing at different seeding rates. Journal of Animal and Veterinary Advances. 10: 3368-3374.
• Chen, A.D., Cai, J.H., Wen, M.X., Li, D.L., Qu, C.X., 2014. Effects of sowing dates and planting densities on grain yield and quality of wheat cultivar. Journal of Agricultural Sciences. 30 (1): 9-13.
• Chen, C., Neill, K., Wichman, D., Westcott, M., 2008. Hard red spring wheat response to row spacing, seeding rate and nitrogen. Agronomy Journal. 100: 1296-1302.
• Costa, R., Pinheiro, N., Almeida, A., Gomes, C., Coutinho, J., Coco, J., Costa, A., Macãs, B., 2013. Effect of sowing date and seeding rate on bread wheat yield and test weight under Mediterranean conditions. Emirates J. Food Agri. 25: 951-961.
• Dinç, S., Erakul, O., 2010. Bazı ekmeklik buğdaylarda (Triticum aestivum L.) ekim sıklığının verim ve verim öğelerine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi. 7 (2): 117-125.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metodları II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:1021. Ankara.
• FAO, 2022. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Wheat statistics. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL, (Erişim tarihi: 13.03.2024).
• Gençtan, T., Sağlam, N., 1987. Ekim zamanının ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsuruna etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu. Bildiriler Cilt:1. 171-183. 6- 9 Ekim, Bursa.
• Jiang, P., Yang, X.M., Zhang, P., Yang, D., Zhang, Yao, J.B., Ma, H.X., 2014. Effects of sowing date and density on yield and quality of wheat variety. Acta Agriculture. 7 (26): 5-9.
• Kaydan, D., Tepe, I., Yağmur, M., Yergin, R., 2011. Ekim yöntemi ve sıklığının buğdayda tane verimi, bazı verim öğeleri ve yabancı otlar üzerine etkileri. Journal of Agricultural Science. 17: 310‐323.
• Kısa, Ö., 2018. Ekim sıklığının Hatay koşullarında buğday (Triticum sp.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 60 s.
• Kün, E., 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Yayın No: 1451. Ankara.
• Liu, F.L., Ren, Y.F., Wang, W.D., Dang, Z., Zhang, B.J., 2017. Effects of sowing date and planting density on grain-filling characteristics and yield of winter wheat cultivar. Shandong Agricultural Sciences. 6 (49): 41-47.
• Madan, H.S., Munjal R., 2009. Effect of split doeses of nitrogen and seed rate on protein content, protein fractions and yield of wheat. J. Agri. Biol. Sci. 4 (1): 26-31.
• Maric, S., Guberac, V., Drezner, G., Petrovic, S., Cupic, T., Brandic, V., 2008. Effects of testing environments and crop density on winter wheat yield. 11th International Wheat Genetics Symposium. Proceedings: 684-686. 24-29 August, Queensland, Australia.
• Mutlu, A., 2022. The Effect of different sowing densities on yield and yield components of durum wheat (Triticum durum L.). European Journal of Science and Technology. 33: 145-153.
• Olgun, M., Sezer, O., Turan, M., Başçiftçi, Z.B., Ayter, N.G., Aydın, D., Koyuncu, O., 2017. Determination of relationship between minerals and yield components by different statistic methods in bread wheat (Triticum aestivum L.) under irrigated conditions. Journal of Applied Biological Sciences. 11 (1): 21-28.
• Özer, K., 1997. MV-20 Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşidinde farklı ekim sıklığı ve farklı azotlu gübre uygulamalarının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 78 s.
• Pala, D., 2016. Farklı ekim sikliklarinin iki ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşidinde tane verimi ve bazi verim öğeleri üzerine etkilerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilimdalı, Yüksek Lisans Tezi. 64 s.
• Sönmez, C.A., 2017. Sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen ekmeklik buğday çeşitlerinde farklı ekim sıklıklarının bazı fizyolojik, verim ve kalite özelliklerine etkisinin belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi. 159 s.
• Ulucan, İ., Atak, M., 2020. Ekim sıklığının ekmeklik buğday çeşitlerinde (Triticum aestivum L.) verim ve bazı kalite özelliklerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tarım Bilimleri Dergisi. 30 (4): 31-12.
• Valerio, I.P., Carvalho, F.I.F., Oliveira, A.C., Benin, G., Souza, V.Q., Machado, A.A., Bertan, I., Busato, C.C., Silveria, G., Fonseca, D.A.R., 2009. Seeding density in wheat genotypes as a function of tillering potential. Scientia Agricola (Piracicaba, Brazil). 66 (1): 28-39.
• Yıldız, C.F., Doğan, R., 2022. Nusrat ekmeklik buğday çeşidinde farklı azot dozları ve ekim sıklıklarının tane verimi, verim öğeleri ve bazı kalite özelliklerine etkileri. Bursa Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi. 36(2): 285-299.