Abdülazîz b. Abdullah b. Ebî Seleme el-Mâcişûn ve Kadere Dair İki Risalesi

Yıl 2016, Sayı: 9, 81 - 108, 15.09.2016

Mansur Koçinkağ

Öz

Bu çalışmada, Abdülazîz b. Abdullâh b. Ebî Seleme
el-Mâcişûn’un ilmi şahsiyeti ve kaderle ilgili iki risalesinin Türkçeye
tercümesi hedeflenmektedir. İslam tarihi açısından önemli bir zaman diliminde yaşayan
Mâcişûn, fıkıh alanında olduğu gibi kelam alanında da önemli eserler telif
etmiştir. Zira kendisi Medine’nin önde gelen fakihlerinden İmâm Mâlik’in
arkadaşı ve İbn
Teymiyye’nin ifadesiyle Medine’nin önde gelen üç imamından biridir. Kendisi,
İmâm Mâlik’ten daha evvel Muvatta adlı eserini kaleme almış, fakat bu güne
kadar ilgili eserinden sadece küçük bir kısmı neşredilmiştir. Mâcişûn, ileride
inceleyeceğimiz her iki risâlesinde de kadere imanın hak, onu inkâr etmenin ise
bidat olduğunu, zira bedevî arabînin, eğitimli köylünün, kapanmış kadınların ve
bıyıkları yeni terlemiş gençlerin dahi kaderi kabul ettiğini belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mâcişûn, Medine, Kelam, Kader, İrade

Kaynakça

• Abdülazîz el-Mâcişûn, Kitâbü’l-Hac, (thk. Miklos Murany), Dâru İbn Hazm, 1428/2007.
• Günay, H. Mehmet, “İbnü’l-Mâcişûn”, DİA, XXI, İstanbul 2000.
• Hatîb el-Bağdâdî, Târîhu Bağdâd, (thk. Beşşâr A. Marûf), Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 2002/1422.
• İbn Batta, el-İbânetü’l-kübrâ, (thk. Osman âdem el-Etyûbî), Riyâd 1415/1994.
• İbn Ferhûn el-Mâlikî, ed-Dîbâcü’l-müzhib fî ma‘rifeti a‘yâni ulemâi’l-mezheb, (thk. Muhammed Ahmedî Ebû’n-Nûr), Kahire t.y..
• İbn Hacer el-Askalânî, Tehzîbü’t-Tehzîb, Hind 1326/1908.
• İbn Hallikân, Şemseddin Ahmed b. Muhammed, Vefayâtü’l-a‘yân ve enbâu ebnâi’z-zamân, (thk. İhsan Abbâs), Dâru Sâdır, Beyrut t.y..
• İbn Hibbân, Meşâhirü ‘ulemâi’l-emsâr ve a‘lâmu fukahâi’l-aktâr, (Merzûk Ali İbrahim), Dâru’l-Vefâ, 1411/1991.
• İbn Sa‘d, et-Tabakâtü’l-kübrâ, Dâru Sâdır, Beyrut 1968.
• İbn Teymiyye, Der’ü te‘ârudi’l-akl ve’n-nakl, (thk. Muhammed Reşâd Sâlim), Câmi‘atü’l-İmam Muhammed b. Suud el-İslâmiyye, Riyad 1411/1991.
• İbn Teymiyye, el-Fetvâ’l-Hameviyyeti’l-kübrâ, (thk. Hamd b. Abdilmuhsin), Riyâd 1425/2005.
• İbn Teymiyye, Mecmû‘u’l-fetâvâ, (thk. Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım), Riyad 1416/1995.
• İbn Teymiyye, Takiyyuddîn Ahmed b. Abdilhalîm el-Harrânî, Beyânu telbîsi’l-Cehmiyye fî te‘sisi bida‘ihim el-kelâmiyye, (thk. Heyet), Mecma‘u’l-Melik Fehd, Medine 1426/2005.
• Kâdî İyâz, İbn Musa el-Yahsûbî, Tertîbu’l-medârik ve takrîbu’l-mesâlik li ma‘rifeti a‛lâmi mezhebi Mâlik, (thk. Muhammed Sâlim), Beyrut 1418/1998.
• Kubat, Mehmet, “Kadere Dair İki Risâle (Abdülmelik b. Mervân'ın Hasan el-Basrî'ye Gönderdiği Mektup ve Hasan el-Basrî'nin Abdülmelik B. Mervân'a Gönderdiği (Cevabî) Mektup)”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C. 8, S. 1, 2008.
• Schacht, Joseph, The Origins of Muhammadan Jurisprudence, Oxford University Press, London 1967 (ilk baskısı 1950).
• Schrameier, W.L., Ueber den Fatalismus der Vorislamischen Araber, Bonn 1881.
• Taşcı, Özcan, Aydınlanma, Oryantalizm ve İslam-Kelami Konular Bağlamında Bir Karşılaştırma, Sentez Yayıncılık, Ankara 2013.
• Taşcı, Özcan, İlk Kelam Risalelerine Göre Kader ve İnsanın Sorumluluğu, İz Yayıncılık, İstanbul 2009.
• Van Ess, Josef, Anfänge muslimischer Theologie, Beyrut 1975.
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Kaymaz, Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ, (thk. Şuayb Arnâût), Beyrut 1402/1982.