Ruhun Yeniden Dirilmesi Unsuru Üzerinden Zerdüştlük–Yahudilik Etkileşimi

Yıl 2017, Sayı: 11, 149 - 158, 31.12.2017

Yusuf Yıkmaz

Öz

Farklı dini geleneklerde ölüm sonrasına dair inançları incelediğimizde
kimi zaman bunların birbirine yakın anlatımlar içerdiğini görmekteyiz.
Özellikle ruhun yeniden dirilmesi birçok gelenekte bulunan ve oldukça benzer
anlatılar içeren unsurlardan birisidir. Coğrafi olarak yakın bölgelerde ortaya
çıkmış olan Yahudilik ve Zerdüştlük dinleri, Babil sürgünü ile adeta iç içe bir
yaşam tecrübesine sahip olmuştur. Araştırmamızda ruhun yeniden dirilmesi unsuru
üzerinden bu iki dini geleneğin etkileşimini konu edinmekteyiz. Yahudiliğin
teşekkülünde çok önemli bir yeri bulunan Babil sürgününün Yahudi eskatolojisini
ne denli etkilediğini hem Zerdüştlük hem de Yahudilik metinlerindeki
öğretilerle karşılaştırma yoluyla incelemeye çalıştık. Genel yaklaşımın aksine
ruhun yeniden dirilmesi hususunda Zerdüştlükten Yahudiliğe doğru kesin ve
belirli, bir unsur ve gelenek geçişinin olmadığını idrak ettik. 

Anahtar Kelimeler

Yahudilik, Yeniden Dirilme, Zerdüştlük, Ahiret, Tevrat

Kaynakça

• Abraham Ben-Yaacob, “Ezra”, Encyclopedia Judaica, C.6, Thomson Gale USA: Keter Publishing House LTD., 2007. Akbaş, Muhsin. “Yahudi ve Hıristiyan Düşüncesinde Ölüm Sonrası Hayat Ve Diriliş İnancının Dini ve Teolojik Temelleri”. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı XV, 2002, ss.37-60. Ansiklopedik Zerdüştlük Terimleri Sözlüğü. “Dakhma”, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi, 2004. Alıcı, Mehmet. Kadim İran’da Din (Monoteizm’den Düalizm’e Mecusi Tanrı Anlayışı). 1. Baskı. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 2012. Altunay, Erhan. Peygamber Enok’un Kitabı. 4. Baskı. İstabul: Hermes Yayınları, 2014. Araz, Ömer Faruk. “Zerdüştlüğün Doktrinleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002. Azargoshasb, Mobed Firouz. Translation of Gathas The Holy Songs Zarathustra. http://www.zarathushtra.com/z/gatha/az/The%20Gathas%20-%20FAZ.pdf Bloom, Harold. Omens Of Millenium (The Gnosis of Angels, Dreams and Resurrection). New York: Riverhead Books, 1996. Boyce, Mary. Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices, London: ROUTLEDGE & KEGAN PAUL LTD, 1979 Cohn-Sherbok, Dan ve Lavina Cohn-Sherbok. “Yahudiliğin Kısa Tarihi”, Doç.Dr. Bilal Baş (Çev.). İstanbul: İz Yayıncılık, 2011. Çağrıcı, Mustafa. “İbn Meymûn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.20, İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1999. Davies, W. D. And Louis Finkelstein (Ed.). Judaism (Volume One İntroduction the Persian Period). New York: Cambridge University Press, 1984. Gartwaite, Gene R.. İran Tarihi. İstanbul: İnkılap Kitapevi, 2011. Greenberg, Moshe. “Resurrection”, Encylopedia Judaica. C.17, Thomson Gale USA: Keter Publishing House LTD., 2007. Güç, Ahmet. “Yahudilikte Defin ve Sonrasına Ait Gelenekler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, C.10, Sayı 1, 2001, ss. 63-78. Gündüz, Şinasi (Ed.). Yaşayan Dünya Dinleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2010. Gürkan, Salime Leyla. “Yahudilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.43, İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2013. Jung, Carl Gustav, Dört Arketip, çev. İhsan Kırımlı, İstanbul: Sayfa Yayınları, 2013. Kitab-ı Mukaddes. Daniel, Ayet 1. Kitab-ı Mukaddes. Hezeikel, Ayet 1. Kitab-ı Mukaddes. Yeşeya, Ayet 1. Kitab-ı Mukaddes Şirketi. Kutsal Kitap Dizini. 1. Baskı. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2004. Köroğlu, Kemalettin. Eski Mezopotamya Tarihi. 7. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012. Kreyenbroek, Philip G. “Millennialism and Eschatology in The Zoroastrian Tradition”, İmagining The End: Visions of Apocalypse From The Ancient Middle East to Modern America, ed. Abbas Amanat - Magnus Bernhardsson, London, I.B. Tauris Publishers, 2002. Kurt, Ali Osman. “İkinci Mabed Dönemi Yahudiliğine Genel Bir Bakış”. C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. C. 10, S. 2, 2006, ss. 445-463. Kurt, Ali Osman. Babil Sürgünü Sonrası Yahudiliğin Yeniden Yapılandırılması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2006. Levenson, John D. Resurrection and the Restoration of İsrael, London: Yale University Press, 2006. Meral, Yasin. “İbn Meymûn’a Göre Yahudilikte İman Esasları”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. C.52, Sayı 4, 2011, ss. 243-266. Murphy, Frederick. Early Judaism from the Exile to the Time of Jesus. Massachusetts: Hendrickson Publishers, 2002. Oymak, İskender. Zerdüştlük (İnanç, İbadet, Adetler). Elazığ: (y.y), 2003. Sarlo, Daniel. “The Question of İnfluence: Resurrection in Judaism and Zoroastranism”, 2012, University of Toronto. Tığlı, Asiye. Zerdüşt Hayatı ve Öğretisi. İstanbul: Beyan Yayınları, 2004. Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi, 1988. Yavuz, Yusuf Şevki. “B’as”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.5, İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1992. Zaehner, Robert Charles. The Teachings of The Magi: a Compedium of Zoroastrian Beliefs. New York: Oxfort University, 1976.