Futbol Oyuncularının Pozisyonel Rekabet Düzeyleri ile Zihinsel Dayanıklıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 118 - 135, 27.10.2023

Hacı Ali Çakıcı , Hacı Ahmet Taşpınar , Mehmet Derelioğlu

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, futbol oyuncularında pozisyonel rekabet düzeyi ile zihinsel dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesidir.
Yöntem: Çalışma, Türkiye Futbol Federasyonu 2. Lig, 3. Lig, Bölgesel ve Yerel Amatör Lig’de oynayan 202 futbol oyuncusu üzerinde gerçekleştirilmiştir. Kişisel bilgi formu, sporda pozisyonel rekabet ölçeği ve zihinsel dayanıklılık envanteri veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Veri dağılımının normalliğine göre; gruplar arası karşılaştırmalar için ilişkisiz örneklemler için T-testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Futbol oyuncularında pozisyonel rekabet düzeyi ile zihinsel dayanıklılık arasındaki ilişki Pearson korelasyon katsayısı ile belirlenmiştir.
Bulgular: Sporda zihinsel dayanıklılık envanteri ve pozisyonel rekabet ölçeği puanlarında, spor yaşı, spor ile ilgili akademik eğitim alma durumu, lig ve aylık gelir durumuna göre anlamlı farklılık belirlenmedi (p>0.05). Yaş değişkenine göre, takım arkadaşını destekleme, iletişim ve antrenörü tanıma alt boyut puanlarında, haftalık antrenman sayısı değişkenine göre iletişim alt boyut puanlarında ve mevki değişkenine göre ise takım arkadaşı desteği alt boyut puanlarında anlamlı farklılıklar belirlendi (p<0.05). Ayrıca, futbol oyuncularında pozisyonel rekabet düzeyi ile zihinsel dayanıklılık arasında anlamlı ve zayıf düzeyde pozitif bir ilişki belirlendi. Bununla beraber, sporda pozisyonel rekabet ölçeği toplam puanları ile zihinsel dayanıklılık envanterinin kontrol alt boyut puanları arasında ise negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir.
Sonuç: Sonuç olarak, futbol oyuncularının pozisyonel rekabet düzeyleri arttıkça zihinsel dayanıklılıklarını da arttığı söylenebilir. Fiziksel antrenmanların zihinsel antrenman uygulamaları ile birleştirilmesiyle, futbol oyuncularının zihinsel dayanıklılıkları geliştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Spor psikolojisi, futbol, performans, pozisyonel rekabet, zihinsel dayanıklılık

Kaynakça

• Akgül, M.H., ve Karanfil, A.Y. (2021). Sporda pozisyonel rekabet ölçeği: Futbolcular üzerinde geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 77-90. https://doi.org/10.30769/usbd.947475
• Akılveren, P. (2017). Sporcuların motivasyonel kendinle konuşma ve zihinsel dayanıklılık düzeyinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Spor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı, Antalya.
• Altıntaş, A., ve Koruç, P.B. (2016). Sporda zihinsel dayanıklılık envanteri’nin psikometrik özelliklerinin incelenmesi (SZDE). Spor Bilimleri Dergisi, 27(4), 163-171. https://doi.org/10.17644/sbd.311985
• Ayaş, E. B., Murathan, F., ve Murathan, G. (2020). Farklı liglerdeki futbolcuların zihinsel dayanıklılık özellikleri ile fiziksel uygunluk durumlarının incelenmesi. Kesit Akademi Dergisi, (22), 80-89.
• Bahçıvan, O. (2020). Fitness merkezlerinde egzersiz yapan bireylerin egzersiz bağımlılıkları, yaşam doyumları ve zihinsel dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Antrenörlük Eğitimi Ana Bilim Dalı, Sakarya.
• Eroğlu, O., Ünveren, A., Ayna, Ç., & Müftüoğlu, N. E. (2020). Spor bilimleri fakültesindeki öğrencilerin sporda zihinsel dayanıklılık ve sporda ahlaktan uzaklaşma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 100-110. https://doi.org/10.32706/tusbid.829164
• Gülhan, A., ve Şahin, A. (2021). Sporcularda duygusal öz yeterliliğin zihinsel dayanıklılğı belirlemedeki rolü. Uluslararası Türk Spor ve Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 1(1), 58-73. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijtsep/issue/64633/986556
• Gürer, B., ve Kılınç, Z. (2019). Doğa sporları yapanların temel psikolojik ihtiyaçlarının zihinsel dayanıklılığa etkisi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14 (2), 222-233. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.576242 Güvendi, B., Türksoy, A., Güçlü, M., & Konter, E. (2018). Profesyonel güreşçilerin cesaret düzeyleri ve zihinsel dayanıklılıklarının incelenmesi. Uluslararası Spor Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 4(2), 70-78. https://doi.org/10.18826/useeabd.424017
• Harenberg, S., Riemer, H. A., Dorsch, K. D., Karreman, E., & Paradis, K. F. (2019). Advancement of a conceptual framework for positional competition in sport: development and validation of the positional competition in team sports questionnaire. Journal of Applied Sport Psychology, 33(3), 321-342. https://doi.org/10.1080/10413200.2019.1631903
• İlhan, A. (2020). Tenis oyuncularının zihinsel dayanıklılık düzeyleri. Journal of Global Sport and Education Research, 3(2), 28-35. https://dergipark.org.tr/en/pub/jogser/issue/59284/877989
• Kalkavan, A., Özdilek, Ç., ve Çakır, G. (2020). Dağ bisikletçilerininin zihinsel dayanıklılık düzeylerinin araştırılması. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 22(2), 31-43. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunibesyo/issue/55659/745773 Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel.
• Kayhan, R. F., Hacıcaferoğlu, S., Aydoğan, H., & Erdemir, İ. (2018). Takım ve bireysel sporlar ile ilgilenen sporcuların zihinsel dayanıklılık durumlarının incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 55-64. https://dergipark.org.tr/en/pub/sbsebd/issue/39998/408289
• Koç, İ., ve Gençay, Ö.A. (2021). Badminton sporcularının zihinsel dayanıklılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 15(1), 110-124. https://dergipark.org.tr/en/pub/bsd/issue/60685/873849
• Konter, E. (1999). Uygulamalı spor psikolojisinde zihinsel antrenman:(inceleme ve doruk performans). Nobel.
• Kurtay, M. (2018). Gelişim liglerinde oynayan futbolcuların zihinsel dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hareket ve Antrenman Bilimleri Ana Bilim Dalı, Antalya.
• Maraşlı, H. (2018). Genç hentbolcuların zihinsel dayanıklılık ve bilinçli farkındalık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Kütahya.
• Peke, K. (2020). Oryantiring katılımcılarının spora bağlılıkları ve zihinsel dayanıklılıklarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisanüstü Eğitim Enstitüsü, Antrenörlük Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Sarı, İ., Sağ, S., ve Demir, A.P. (2020). Sporda zihinsel dayanıklılık: taekwondo sporcularında bir inceleme, Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 22(4). https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunibesyo/issue/59137/820265
• Sheard, M., Golby, J., Van Wersch A. (2009). Progress towards construct validation of the Sports Mental Toughness Questionnaire (SMTQ). European Journal of Psychological Assessment, 25, 186-193. DOI 10.1027/1015-5759.25.3.186
• Şahinler, Y., ve Beşler, H. K. (2021). Takım ve mücadele sporları yapan bireylerin zihinsel dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 134-144. https://dergipark.org.tr/en/pub/besbid/issue/67297/1005657
• Türkoğlu, F. (2019). Taekwondo sporcularının zihinsel dayanıklıklarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Elazığ.
• Uçar, U.M., ve Kaplan T. (2020). Konya amatör lig futbolcularında zihinsel dayanıklılığın incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi,14(2), 145-157. https://dergipark.org.tr/en/pub/bsd/issue/56097/710872
• Yarayan, Y. E., Yıldız, A. B., ve Gülşen, D. B. A. (2018). Elit düzeyde bireysel ve takım sporu yapan sporcuların zihinsel dayanıklılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11/57, 993-999. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2509
• Yıldız, A.B. (2017). Sporcularda zihinsel dayanıklılık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Ankara.