Efqm Mükemmellik Modeli’nin İşletmelerin Stratejik Yeteneklerine Katkısı

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 31, 237 - 261, 01.02.2018

Mehmet Cıranoğlu

Öz

Japonya’nın ekonomik yükselişinin itici gücü olarak kabul edilen ve “görünürde”
rekabet avantajı, sürdürülebilirlik gibi stratejik sonuçlara hizmet eden Toplam Kalite Yönetimi (TKY) anlayışı ve bu kapsamda ele alınan modellerin stratejik katkı
düzeylerinin gerçekte ne olduğu önemli bir tartışma konusudur. Bu kapsamda,
çalışmamızda, TKY anlayışı içinde ele alınan kalite modellerinden biri olan ve Avrupa’da ortaya çıkmış EFQM Mükemmellik Modeli üzerinden konu irdelenmiştir.
EFQM’in iddiasına göre; uygun bir biçimde kullanıldığı takdirde, EFQM Mükemmellik Modeli, bir işletmenin kullandığı tüm yönetim araçlarının, amaçlanan
stratejiyi gerçekleştiren bir sistem oluşturmasını güvence altına alır. Teoride var
olduğu iddia edilen bu katkının pratikte var olup olmadığını anlamak için bugüne
kadar EFQM Mükemmellik Modeli kapsamında Bursa’da ödül almış toplam 15
işletmeden 12’si ile görüşülmüş ve modelin toplam 119 önermesi içinden stratejik
içerikli olduğu tespit edilen 58 önerme bu işletmelere tek tek sorulmuş ve çeşitli
başka verilerle de bulgular zenginleştirilmiştir. Sonuç olarak bir yol haritası olarak
kabul gören EFQM Mükemmellik Modeli’nin işletmelerin stratejik yeteneklerine
katkısı iddia edilenin aksine düşük çıkmıştır. Bu sonucun da Modeli pratik sonuçları üzerinden araştıran çalışmaların sonuçları ile örtüştüğü görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

EFQM Mükemmellik Modeli, Stratejik Yetenek

Kaynakça

• ANSOFF Igor, “Staregic Issue Management”, Strategic Management Journal, 1980, 1(2), ss. 131-148 BARCA Mehmet, “Stratejik Yönetim Düşüncesinin Evrimi: Bilimsel Bir Disiplinin Oluşum Hikayesi”, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 2005, ss. 7-38 BARNEY Jay, Mike WRIGHT, David KETCHEN, “The Resource-Based View of the Firm. Ten Years After 1991”, Journal of Manegement, Sayı: 27, 2001, ss. 625-641 BECKER Brian, Mark HUSELID, “Strategic Human Resources Management: Where Do We Go from Here?”, Journal of Management, 32(6), 2006, ss. 898–925. BENAVENT Francisco Balbastre, “TQM Application Through Self-Assessment and Learning: Some Experiences from Two EQA Applicants”, The Quality Management Journal, 13 (1), 2006, ss. 7-25 BENAVENT Francisco Balbastre, Canet GINER, “The Strategy Formation Process in the EFQM Excellence Model: A Critical Review and New Perspectives”, Total Quality Management, 22(7), 2011, ss. 727–742 BOWMAN Edward, Harbir SINGH, Howard THOMAS, “The domain of strategic management: history and evolution” A. Pettigrew, H. Thomas ve R. Whittington (Der.), Handbook of strategy and management. London: Sage Publications. 2002. BROWN Paul, “Do Senior Management Development Programmes Enhance Strategic Management Capabilities?” Strategic Change, Sayı: 15, 2006, ss. 37-45 DESARBO Waynes, Anthony Di BENEDETTO, Michael SONG, Indrajit SINHA, “Revisiting the Miles and Snow Strategic Framework: Uncovering Interrelationships between Strategic Types, Capabilities, Environmental Uncertainty and Firm Performance”, Strategic Management Journal, 26(1), 2005, ss. 47–74. DOZ Yves, Mikko KOSONEN, “Embedding Strategic Agility: A Leadership Agenda for Accelerating Business Model Renewal”, Long Range Planning Sayı: 43, 2010, ss. 370-382 EFİL İsmail, Toplam Kalite Yönetimi, 8. Baskı, Dora Yayınevi, Bursa, 2016 EFQM, El Kitabı, KalDer, İstanbul, 2003 FREDRICKSON James, “The Strategic Decision Process and organizational structure”, Academy of Mangement Review, 11(2), 1986, ss.280-297 HAKES Chris, “The Corporate Self Assessment Handbook”, London: Chapman & Hall, 1996. HARDJONO Teun, Steven HAVE, Wouter HAVE, Mükemmele Ulaşmanın Yolları, Europan Commission. (Çev.:Entra Dil Hizmetleri), İstanbul, 1997 İSLAMOĞLU Ahmet Hamdi, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 4.Baskı, Beta Basım Yayıncılık, İstanbul, 2014 JOYCE William, John SLOCUM, “Top Management Talent, Strategic Capabilities and Firm Performance”, Organizational Dynamics, Sayı: 41, 2012, ss. 183-193 KALDER - Eğitimde TKY Uzmanlık Grubu, Eğitim Kurumları için TKY ve Özdeğerlendirme, KalDer Yayınları No:32, İstanbul, 2002 KUENG Peter, “Process Performance Measurement System: A Tool to Support ProcessBased Organizations”, Total Quality Management, 11(1), 2000, ss. 67–85. LENZ Thomas, Strategic Capability: “A Concept and Framework for Analysis”, Academy of Mangement Review, 5(2), 1980, ss. 225-234. LEONARD Denis, Rodney MCADAM, “An Evaluative Framework for TQM Dynamics in Organisations”, International Journal of Operations and Production Management, 23(6), 2003, ss. 652-677 MCADAM Rodney, Edel O’NEILL, “Development of a learning approach to business improvement strategy in rapidly changing business environments”, Strategic Change, 7, 1998, ss. 261-276 MCADAM Rodney, Edel O’NEILL, “Taking a Critical Perspective to the European Business Excellence Model Using a Balanced Scorecard Approach: A Case Study in the Service Sector”, Managing Service Quality, 9(3), 1999, ss. 191-197 MINTZBERG Henry, “Of Strategies, Deliberate and Emergent”, Strategic Management Journal, Sayı: 6 (July-September), 1985, ss. 257-272 MUKHERJI Ananda, Jyotsna MUKHERJI, Peter WRIGHT, Syed HASAN, “The Impact of Entrepreneurial Orientation, Strategic Capabilities, Management Style, and Growth Focus on Firm Performance”, Competition Forum, 7(1), 2009, ss. 84-90 NAG Rajiv, Donald HAMBRICK, Ming-Jer CHEN, “What is strategic management, really?” Strategic Management Journal, Sayı:28, 2007, ss. 935-955 NEWKIRK Susan, Jeffrey BRACKER, “Strategic Management Training and Commitment to Planning”, International Journal of Training and Development, Sayı: 9, 1998, ss. 82-90. NICKERSON Jackson, “Oliver Williamson and His Impact on the Field of Strategic Management”, Journal of Retailing, 86 (3), 2010, ss. 270-276 ÖZEN Şükrü, “Bağlam, Aktör, Söylem Ve Kurumsal Değişim: Türkiye›de Toplam Kalite Yönetiminin Yayılım Süreci”, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 2002, ss. 47-90 PFEFFER Jeffrey, Gerald SALANCIK, The External Control of Organizations: A Resource Dependence Perspective, New York: Harper & Row, 1978 PORTER Michael, “What Is Strategy?” Harvard Business Review, 74(6), 1996, ss. 61-78. QUINN Brian, Dartmouth COLLEGE, “Strategic Change: Logical Incrementalism”, Sloan Mangement Review, 1978, 20(1), ss.7-21 RUMELT Richard, Dan SCHENDEL, David TECEE, “Strategic Management and Economics”, Strategic Management Journal, Sayı: 12, 1991, ss. 5-29 ŞAVRAN Temmuz Gönç, Nicel ve Nitel Araştırmalarda Kullanılan Araştırma Teknikleri. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2012 STEVENSON Howard, “Defining Corporate Strengths and Weaknesses”, Sloan Management Review, 17(3), 1976, ss. 51-68. ÜLGEN Hayri, Kadri MIRZE, İşletmelerde Stratejik Yönetim, Beta Yayınları, İstanbul, 2013 VAN Cauwenbergh Andre, Karel COOL, “Strategic Management in a New Framework”, Strategic Management Journal 3(3), 1982, ss. 245-264 YILDIRIM Ali, Hasan ŞIMŞEK, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınları, 9. Baskı, Ankara, 2013