Vergi Eğitimi ile Fiş-Fatura Alma Duyarlılığı İlişkisinin Lojistik Regresyon Analizi

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 43, 93 - 118, 31.01.2022

Ulvi Sandalcı

https://doi.org/10.35408/comuybd.871372

Öz

Türk vergi sisteminde vergi usul kanunu hükümleri uyarınca mükelleflere yüklenmiş ödevlerden biri de fiş-fatura alma yükümlülüğüdür. Bu yükümlülük uyarınca nihai tüketiciler yaptıkları alışveriş sonunda fiş-fatura almakla sorumlu tutulmuşlardır. Bu sorumluluğa uymayanlar ise özel usulsüzlük cezası ile karşılaşmaktır. Nihai tüketici konumunda olan bireylere yüklenen bu ödev ile kayıt dışı ekonominin azaltılması, vergilemede adalet sağlanması ve vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi başta olmak üzere birçok amaca ulaşılmak istenmektedir. Bu amaçlara daha kolay ulaşabilmek için fiş-fatura alma duyarlılığı üzerinde etkili olan değişkenlere odaklanılması gerekmektedir. Bu kapsamda çalışmada nihai tüketicilerin fiş-fatura alma duyarlılığı üzerinde etkili olan vergi eğitimi konu edinmiştir. Bu amaç doğrultusunda Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İİBF maliye bölümünde öğrenim gören öğrencilerin vergi hukuku, Türk vergi sistemi, vergi psikolojisi, vergi denetimi ve vergi ceza hukuku derslerinin fiş-fatura alma duyarlılıkları üzerindeki etkisi test edilmiştir. İkili lojistik regresyon analizi ile yapılan çalışmada Türk vergi sistemi, vergi psikolojisi, vergi denetimi ve vergi ceza hukuku derslerinin fiş-fatura alma duyarlılığı üzerinde etkili olduğuna ulaşılmıştır. Vergi hukuku dersinde ise istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergi,, Vergi Eğitimi,, Fatura-Fiş Alma Duyarlılığı, Lojistik Regresyon

Kaynakça

• Akarca, A. & Şafak, M. (2019). Belge Düzenlememe Hallerinde Özel Usulsüzlük Cezaları, https://www.dunya.com/kose-yazisi/belge-duzenlememe-hallerinde-ozel-usulsuzluk-cezalari/455767, Erişim Tarihi: 30.12.2020
• Akkara, Ö. & Gencel, U. (2016). “Yükseköğretim Öğrencilerinin Vergiye Yönelik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği”, Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, ss. 28-48
• Altuğ, E. F. (2010). Türkiye'de Vergi Bilinci: İstanbul Araştırması, Yay. Haz. Çak, M., Şeker, M. ve Bingöl, Ö., İSMMMO Yayınları, 134, İstanbul.
• Aydın, N. & Arı, E. (2016). “Hanehalkı Otomobil Talebini Belirleyen Etkenlerin İkili Lojistik Regresyon Yöntemiyle Analizi: Türkiye Örneği”. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:12, ss. 76-97.
• Barlas, E. & Güney, G. (2017). “Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinç Düzeylerinin Ve Fatura Duyarlılıklarının Ölçülmesi”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12/2, ss. 177-197.
• Batırel, Ö. F. (2011). “Anayasalarda Vergi Hakkı ve Ödevi, AB Uygulaması ve Türkiye”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 10, Sayı 20, ss. 13-25
• Bayram, N. (2015). Sosyal Bilimlerde SPSS İle Veri Analizi, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Bıyık, R. (2019). 2019 Vergi Cezaları Ne Oldu?, https://www.dunya.com/kose-yazisi/2019-vergi-cezalari-ne-oldu/436362, Erişim Tarihi: 30.12.2020
• Bilici, N. (2013). Vergi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Bircan, H. (2004). “Lojistik Regresyon Analizi: Tıp Verileri Üzerine Bir Uygulama”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2004 / 2, ss. 185-208.
• Çokluk, Ö. “Lojistik Regresyon Analizi: Kavram ve Uygulama”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (3), ss. 1359-1395.
• Demir, İ. C. & Ciğerci, İ. (2016). “Vergi Bilincinin Oluşumunda Eğitimin Rolü: İlköğretim Öğrencileriyle Ampirik Bir Çalışma”, Yönetim Ve Ekonomi, Cilt:23 Sayı:1,ss. 127-142.
• Durmuş, M. A. (2015). “Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinç Düzeylerinin Fiş-Fatura Duyarlılığı İle İlişkisi: Aksaray Üniversitesinde Bir Araştırma”, Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), Vol:2 Issue:2, ss. 1-13.
• Edizdoğan, N., Çetinkaya, Ö. & Gümüş, E. (2011). Kamu Maliyesi, 3. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Erdoğan, N. & Tuncer, G. “Kamu Sağlık Hizmetlerinde Koniklik Etkisi: İkili Lojistik Regresyon Analizi”. Electronic Journal of Vocational Colleges, October/Ekim 2016, ss. 67-72.
• George, D. & Mallery, P. (2003). Spss For Windows Step By Step: A Simple Guide And Reference, Boston: Allyn & Bacon, 14.0 update, (7th ed.).
• Gerçek, A. (2003). Türk Vergi Hukukunda Tahsilat İşlemi ve Etkinliği, Ekin Kitabevi, Bursa.
• GİB Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı (2014). Mükelleflerin Hakları ve Ödevleri Rehberi, Yayın No: 185, Ankara.
• GİB Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı. (2007). Alışverişlerde Belge Almanın Önemi (Neden Fiş-Fatura Almalıyız), Yayın no: 35, Ankara.
• Gürler Hazman, G. (2009). “Vergi Bilincini Etkileyen Muhtemel Dışsal Etkenlerin Lojistik Regresyon Analizi ile Tespiti”, Akademik İncelemeler, Cilt:4 Sayı:1, ss. 53-71.
• Karlılar, S. & Kıral, G. (2018). “Vergiye Öğrenci Bakış Açısı: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:22. Sayı:1, ss. 45-66.
• Kökbulut, İ. (2018). Fatura Almayan Tüketici 120 Bin TL Ceza ödeyebilir!, https://www.alomaliye.com/2018/01/03/fatura-almayan-tuketici-cezasi/, Erişim Tarihi: 30.12.2020
• Krejcie, R. V & Morgan, D. W. (20198). “Determining Sample Size for Research Activities”. Educational and psychological measurement, 30(3), ss. 607-610.
• Naing, L., Winn, T. & Rusli, N. (2006). “Practical Issues in Calculating the Sample Size for Prevalence Studies”. Archives of orofacial Sciences, 1(1), ss. 9-14.
• Nur Yazar, G. (2018). “Aile İçi Kadına Yönelik Şiddeti Etkileyen Faktörlerin Lojistik Regresyon İle Analizi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Oğuzlar, A. (2005). “Lojistik Regresyon Analizi Yardımıyla Suçlu Profilinin Belirlenmesi”. Atatürk Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1, ss. 21-35.
• Ömürbek, N., Çiçek, H. G. & Çiçek, S. (2007). “Vergi Bilinci Üzerine Bir İnceleme: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Yapılan Anketin Bulguları”. Maliye Dergisi, Sayı 153, Temmuz-Aralık, ss. 102-122.
• Öncel, M., Kumrulu, A. & Çağan, N. (2014). Vergi hukuku, 23. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Özdamar, K. (2015). Paket Programları İle İstatistiksel Veri Analizi 1, Nisan Kitabevi Yayınları, Eskişehir.
• Özdemir, A. R. & Ayvalı, H. (2007). “Vergi Bilincine Sahip Bireylerin Fiş veya Fatura Alma Duyarlılığını Etkileyen Faktörler”. Maliye Dergisi, Sayı 153, Temmuz-Aralık (2007), ss. 51-73.
• Rıchardson, G. (2006). “Determinants of Tax Evasion: A CrossCountry Investigation”. Journal of International Accounting Auditing and Taxation, 15, ss. 150-169.
• Saunders, M. N. K., Lewıs, P. & Thornhıll, A. (2000). Research Methods For Business Students, Second Edition, Prentice Hall, 2000.
• Schumacker, R. E & Lomax, R. G. (2004). A Beginner's Guide to Structural Equation Modeling, Psychology Press, 3rd ed., 2014.
• Şenyüz, D., Yüce, M. & Gerçek, A. (2019). Vergi Hukuku (Genel Hükümler), Ekin Basım Yayın, Bursa, 2019.
• Taytak, M. (2010). “İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinde Vergi Bilincinin Tespiti: Ampirik Bir Araştırma”, Maliye Dergisi, Sayı 158, ss. 496-512.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, , Resmî Gazete: 17863, Tertip: 5, Cilt: 22, Sayfa: 3, 18 Ekim 1982.
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2018). Tüketici Profili ve Bilinç Düzeyi Araştırma Raporu, Türkiye Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü, Ankara, 2018.
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu, Resmi Gazete: 10703, 10 Ocak 1961