Z Kuşağında Algılanan Liderlik Tarzlarının Takım Performansı Üzerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 45, 635 - 666, 28.07.2022

İbrahim Haşim İnal , Ali Akdemir

https://doi.org/10.35408/comuybd.1020035

Cited By: 1

Öz

Dünya genelinde aynı yıllar arasında doğan, yaşadıkları dönemin ekonomik ve sosyal hareketleri ve koşulları nedeniyle benzer sıkıntıları ve süreçleri yaşamış kişi toplulukları kuşak (jenerasyon) olarak adlandırılmaktadır. Kuşakların ait oldukları döneme hâkim değerleri ve bunların şekillendirdiği düşünce ve davranış kalıpları bulunmaktadır. Bunları anlamak ve gelecek kuşaklara yönelik öngörülerde bulunabilmek için; kuşakları ve bulundukları dönemleri irdelemenin faydalı olduğu düşünüldüğünden kuşaklar literatürde son yıllarda en çok araştırılan konuların başında gelmektedir.

Bu çalışmada, araştırmacılar tarafından çoğunlukla Gelenekselciler, Bebek Patlaması, X, Y ve Z Kuşağı olarak sınıflandırılmış olan kuşaklardan, günümüz iş hayatının en yakın mirasçısı olması açısından Z kuşağı çalışma kapsamına alınmıştır. Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye’de Z kuşağının çalışan performansını arttırmada liderlik algısını belirlemektir. Diğer taraftan çalışmanın globalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkisi ile değişen iş hayatında geleceğin liderlik anlayışının belirlenmesine de katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu amaçla minimum bir yıllık iş tecrübesine sahip ve 18 yaşından büyük, 653 Z kuşağı birey ile web üzerinden anket çalışması yapılmış ve elde edilen veriler istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Liderlik ile ilgili yapılan çalışmaların kapsamına otokratik liderlik, demokratik liderlik, katılımcı liderlik ve serbest bırakıcı liderlik alınmıştır. Verilerin analizi sonucunda Z kuşağının otokratik liderlik algısının takım performansı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olmadığı ancak diğer üç liderlik tipinin Z kuşağının takım performansı üzerinde pozitif ve çift yönlü bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Z Kuşağı, Liderlik, Takım Performansı, Yönetim, Kuşaklar

Kaynakça

• Abu Mansor, N. N., Choon, M., Mohamed, A. ve Shah, Ishak. (2012). The Relationship between Management Style and Employees’ Well-Being: A Case of Non-Managerial Staffs. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 40. 521–529.
• Adıgüzel, O., Batur, H. Z. ve Ekşili, N., (2014). Kuşakların Değişen Yüzü ve Y Kuşağı ile Ortaya Çıkan Yeni Çalışma Tarzı: Mobil Yakalılar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 165-182.
• Akdemir, A., (2018). Liderlik ve Vizyon Yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Akdemir, A., Konakay, G. ve Demirkaya, H., (2013). Y Kuşağının Kariyer Algısı, Kariyer Değişimi ve Liderlik Tarzı Beklentilerinin Araştırılması. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2). 11-42.
• Al-Asfour, A. ve Lettau, L. (2014). Strategies for Leadership Styles for Multi-Generational Workforce. Journal of Leadership, Accountability and Ethics, 11(2), 58-69.
• Al Khajeh, E.H., (2018)," Impact of Leadership Styles on Organizational Performance", Journal of Human Resources Management Research, Vol. 2018
• Alkan, D.P., (2020). İşgücünün Değişen Yüzü Z Kuşağı ve Kuşağın Lider Algısı. Business Economics and Management Research Journal, 137.
• Alkın, C. ve Ünsar, S., (2007). Liderlik Özellikleri ve Davranışlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 75-94.
• Akiş, Y. T. (2004). Türkiye’nin Gerçek Liderlik Haritası. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Avcı, A., (2020). İş Dünyasında Maverick Liderlik ve Z Kuşağı İncelemesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(32), 5377-5392.
• Bakan, İ. ve Büyükbeşe, T., (2010). Liderlik “Türleri” ve “Güç Kaynakları”na İlişkin Mevcut-Gelecek Durum Karşılaştırması: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(2), 73-84.
• Bako, M. (2018). Different Leadership Style Choices, Different Generations. Prizren Social Science Journal, 2(2), 127-143.
• Bass, B. M. ve Avolio, B. J. (2002). Developing Potential Across a Full Range of Leadersip. New Jersey. Lawrance Erlbaum Associates.
• Bass, B. M. ve Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Bulut, S., Doğan, U. ve Altundağ, Y., (2012). Ergen psikolojik dayanıklılık ölçeği (EPDÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması, International Counseling and Education Conference (ICEC 2012), May, 3-5, 2012, İstanbul, Turkey.
• Buluc, Bekir. (2016). Geleneksel Liderlik Yaklaşımları. Pegem A Yayıncılık.
• Burns, J. M., (1978). Leadership, NY: Harper&Row Publishers.
• Büyükyavuz, S., (2015). Liderlik Stillerinin Çalışan Motivasyonuna Etkisi; Konya Sağlık Kuruluşları Çalışanları Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Carnegie, D., (2012). Doğru ve Etkin Liderlik (Çev. Tuğba Kırca Alptekin) İstanbul: Nemesis Kitap.
• Comte, A., (1974). The Positive Philosophy, (Ed. Abraham S. Blumberg), AMS Pres. New York.
• Costley, D. L., Santana-Melgoza, C. ve Todd, R., (1994). Human Relations in Organizations. Minneapolis: West Publishing.
• Çetinkanat, A. C., (2000), Kurumlarda Güdülenme ve İş Doyumu, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dizgah, M.R. ve Keshavarz, A., (2015). Investigating The Relationship Between Emotional Intelligence, Transformational Leadership and Team Effectiveness in The Banks of Guilan Province-Iran.
• Erçetin, Ş. Ş., (2000). Lider Sarmalında Vizyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Eren, E., (1989). Yönetim Psikolojisi. İstanbul: İşletme İktisadı Enstitüsü.
• Eren, E., (2001), Yönetim ve Organizasyon (Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar), Gen. 5. Basım, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Gandolfi, F. ve Stone, S., (2018). Leadership, Leadership Styles, and Servant Leadership. Journal of Management Research, 18(4), 261-269.
• Gardner, H. ve Davis, K., (2013). The App Generation: How Today's Youth Navigate Identity, Intimacy, And Imagination in A Digital World. London: Yale Universtiy Press.
• Grow, J.M. ve Yang, S., (2018). Generation-Z Enters the Advertising Workplace: Expectations Through a Gendered Lens. Journal of Advertising Education, 22(1), 7-22.
• Gündüz, Ş. ve Pekçetaş, T., (2018). Kuşaklar ve Örgütsel Sessizlik/Seslilik. İşletme Bilimi Dergisi, 6(1), 89-115.
• Gümrükçü, D.M., (2016). Örgütlerde Takım Performansında Liderin Rolü: Bankacılık Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Güner, Ş., (2002). Dönüşümsel Liderliğin Güç Kaynakları ve Silahlı Kuvvetler Organizasyonunun Dönüşümsel Liderliğie Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, Türkiye.
• Gür, G., Wolff, R. A. (2021). COVID-19 Pandemi Döneminde Z Kuşağı ve Holakrasi Yönetimi. Social Sciences Research Journal, 10 (2), 287-295.
• Gürbüz, S., (2015). Kuşak Farklılıkları: Mit mi, Gerçek mi?. İş ve İnsan Dergisi, 2(1), 39-57.
• Gürsoy, D., Maier, T. ve Chi, G., (2008). Generational Differences: An Examination of Work Values and Generational Gaps in the Hospitality Workforce. International Journal of Hospitality Management, 448-458.
• Hurley, T.J., (2011). Collaborative Leadership. Oxford Leadership, 3-15.
• Huselid, M. A., (1995). The Impact Of Human Resource Management Practices on Turnover, Productivity, and Corporate Financial Performance. The Academy of Management Journal 38(3): 635-672.
• Hodgetts, R.M. ve Luthans, F., (2003). International Management, Culture, Strategy, and Behavior, New York: McGraw Hill/Irwin Publish.
• House, R. ve Mitchell, T.R., (1982). The Path Goal Theory of Leadership. Editor: D. D. White. Contemporary Perspectives in Organizational Behavior, Boston: Allyn and Bacon Inc.
• İbicioğlu, P., Özmen, Ö. İ. ve Taş, Y., (2009). Liderlik Davranışı ve Toplumsal Norm İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 1-23.
• İlhan Nas, T. ve Doğan, A. (2020). Z Kuşağındaki Bireylerin Kişilik Özelliklerinin Paternalist Liderlik Algılarına Etkisinde Örgüt Kültürünün Düzenleyici Rolü. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 30-60.
• İnce, C. (2013). Demokratik Liderlik ile İhtiyaçlar Hiyerarşisi Arasındaki İlişkiye Yönelik 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Akademik Bakış Dergisi, (35), 1-15.
• Karaçetin, M. ve Akbaş, L., (2019). Yönetimin Yeni Yüzü: Z Kuşağının Yönetim Tarzı Algısı Üzerine Bir Araştırma. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 239-255.
• Kavalcı, K. ve Ünal, S., (2016). Y ve Z Kuşaklarının Öğrenme Stilleri ve Tüketici Karar Verme Tarzları Açısından Karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 1033-1050.
• Keleş, H. N., (2011). Y Kuşağı Çalışanlarının Motivasyon Profillerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 129-139.
• Koçel, T. (2003). İşletme Yöneticiliği, İstanbul: Beta Yayınları.
• Kotter, J.P., (1999). Liderler Gerçekte Ne Yapar? (Çev: Meral Tüzel, Liderlik, s:45-66). İstanbul: Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası.
• Koulopoulos, T. ve Keldsen, D., (2014). The Six Forces Shaping the Future of Business: The Gen Z Effect. New York and Oxon: Bibliomotion Inc.
• Latif, H. ve Serbest, S., (2014). Türkiye’de 2000 Kuşağı ve 2000 Kuşağının İş ve Çalışma Anlayışı. Gençlik Araştırmaları Dergisi 2(4), 136.
• Laudert, E. (2018). Generation Z: Utilizing Adaptive and Authentic Leadership to Promote Intergenerational Collaboration at Work. M.A. Leadership Studies: Capstone Project Papers: 30. https://digital.sandiego.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1031&context=solesmalscap, Erişim Tarihi: 04.09.2021.
• Levickaite R., (2010). “Generations X Y Z: How Social Networks Form The Concept of The World Without Borders The Case Of Lithuania” Limes, 3(2), 170-183.
• Levine, A. ve Dean, D. R., (2012). Generation on a Tightrope: A Portrait of Today’s College Student. San Francisco: Jossey-Bass.
• Maloş, R. (2012). Leadership styles, Annals of Eftimie Murgu University Resita, Fascicle II, Economic Studies, 421-426.
• Mannheim, K. (1952). The Problem of Generations. In P. Kecskemeti (Ed.), Essays on the Sociology of Knowledge (pp. 276-320). London: Routledge and Kegan Paul.
• Oblinger, D.G. and Oblinger, J.L. (2005), Educating the Net Generation, An Educause e-book publication. Retrieved from: http://www.educause.edu/educatingthenetgen
• Oblinger, D.G. and Oblinger, J.L. (2005), Educating the Net Generation, An Educause e-book publication. Retrieved from: http://www.educause.edu/educatingthenetgen
• Oblinger, D.G. and Oblinger, J.L. (2005), Educating the Net Generation, An Educause e-book publication. Retrieved from: http://www.educause.edu/educatingthenetgen
• Miao, Q., Newman, A., Schwarz, G. ve Xu, L., (2013). Participative Leadership and The Organizational Commitment of Civil Servants in China: The Mediating Effects of Trust in Supervisor. British Journal of Management, 24(1), S76–S92.
• Mishra, R. K., Sarkar, S. ve Singh, P., (2012). “Today’s HR for a Sustainable Tomorrow”, (Editör), Ipsita C. Patranabis, The Future of Workforce Management: Perspectives and Way Ahead, New Delhi: Allied Publishers.
• Northouse, P. G., (2016). Leadership; Theory and Practice (7 th). Washington DC: Sage Publications. Oblinger, D. G. ve Oblinger, J.L., (2005). Educating the Net Generation. www.educause.edu/educatingthenetgen.
• Ogbonna, Emmanuel & Harris, Lloyd. (2000). Leadership Style, Organizational Culture and Performance: Empirical Evidence from U.K. Companies. International Journal of Human Resource Management, 11(4), 766-788.
• Özkan, M., (2016). Liderlik Hangi Sıfatları, Nasıl Alıyor? Liderlik Konulu Makalelerin İncelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15 (2), 615-639.
• Peterson, H., (2014). Millennials Are Old News – Here’s Everything You Should Know About Generation Z, http://www.businessinsider .com, Erişim Tarihi:28.08.2021.
• Podolny J.M., (1993), A Status-Based Model of Market Competation. American Journal of Sociology, 98, 829-872.
• Reeves, T. C.–Oh, E. (2008). Generational Differences. Handbook of Research on Educational Communications and Technology.
• Robbins, S.P. and Judge, T.A. (2013) Organisational Behavior. 15th edition, Pearson, Boston.
• Sanaghan, P. ve Lohndorf, J., (2015). Collaborative Leadership; The New Leadership Stance. Collaboratice Leadership in Higher Education Conference, Philadelphia.
• Santrock, J. W. (2017). Yaşam Boyu Gelişim Psikolojisi. (Çev. Ed. Yüksel, G.). Ankara: Nobel Yayın. Sarı, İ. (2007). Dönüşümcü Liderlik. (Doktora Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye.
• Saruhan, S.C. ve Yıldız, M.L., (2014). İnsan Kaynakları Yönetimi: Teori ve Uygulama, Beta Yayınları, 2.Baskı.
• Serçemeli, M., Kurnaz, A. & Özcan, A. (2015). Y Kuşağı Öğrencilerinin Muhasebe Eğitimine Bakışı: Atatürk Üniversitesi İİBF’de Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (1), 261-276.
• Seymen, A. F., (2017). Y ve Z Kuşak İnsanı Özelliklerinin Millî Eğitim Bakanlığı 2014-2019 Stratejik Programı ve TÜBİTAK Vizyon 2023 Öngörüleri ile İlişkilendirilmesi. Kent Akademisi, 10(32), 467-489.
• Sezen, B. ve İnce, M., (2018), Tüketicilerin Instagram Reklamlarına Karşı Tutumlarının Satın Alma Davranışları Üzerindeki Etkisi: Y ve Z Kuşağı Üzerine Bir Araştırma. Beykoz Akademi Dergisi, 6(2), 39-56.
• Skogstad, A., Einarsen, S., Torsheim, T., Aasland, M. S. ve Hetland, H. (2007). The Destructiveness of Laissez-Faire Leadership Behavior. Journal of Occupational Health Psychology, 12(1), 80–92.
• Somyürek, S. (2014). Öğretim Sürecinde Z Kuşağının Dikkatini Çekme: Artırılmış Gerçeklik. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 4(1), 63-80.
• Sorensen, T. ve Epps, R., (1996). Leadership And Local Development: Dimensions of Leadership in Four Central Queensland Towns. Journal of Rural Studies. 12(2), 113-125.
• Şahbaz, E., (2019). Çalışma Yaşamında Y ve Z Kuşağının Liderlik Tipi Algılarının Karşılaştırılması: Turizm Sektöründe Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Bilim Dalı, İstanbul.
• Tapscott, D. (2009). Grown up Digital: How the Net Generation Is Changing The World. New York: McGraw Hill.
• Taş, H. Y. ve Kaçar, S., (2019). X, Y ve Z Kuşağı Çalışanlarının Yönetim Tarzları ve Bir İşletme Örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 643-675.
• Taş, H. Y., Demirdöğmez, M. ve Küçükoğlu, M. (2017). Geleceğimiz Olan Z Kuşağının Çalışma Hayatına Muhtemel Etkileri. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 1031-1048.
• Telli, E., Ünsar, A. ve Oğuzhan, A., (2012). Liderlik Davranış Tarzlarının Çalışanların Örgütsel Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Eğilimleri Üzerine Etkisi: Konuyla İlgili Bir Uygulama. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 2(2), 135-150.
• Timothy, R.K., (2016). Literature Review on Collaborative Leadership. Ontario Public Health Assocation: 3-21.
• Toruntay, H., (2011), Takım Rolleri Çalışması: X ve Y Kuşağı Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkmen, İ. (1999). Yönetimde Verimlilik, Yönetsel Zaman ve Yetki Devri Açısından Ampirik Bir Çalışma. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi.
• Twenge, J. M. ve Foster, J. D. (2010). Birth Cohort Increases in Narcissistic Personality Traits Among American College Students 1982-2009. Social Pyschological and Personality Science, 1(1), 99-106.
• Ünal, E., (2021). Takımlarda Liderlik ve Yetenek Geliştirme Projelerinin Performansa Etkisi: Servis Odaklı Moda Perakendesi Sektöründe Bir Proje Uygulaması. Doktora Tezi. Gebze Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Ünsar, Y, Şimşeker, M., (2008). Küreselleşme Süreci ve Liderlik. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 3(9), 1029-1045.
• Yalçın, B. ve Ilic, D. (2017). Y Jenerasyonunun Farklılaşan İş Değerleri ve Liderlik Algılamaları. Journal of Yaşar University, 12, 136-160.
• Yelkikalan, N., Akatay, A. ve Altın, E. (2010). Yeni Girişimcilik Modeli ve Yeni Nesil Girişimci Profili: İnternet Girişimciliği ve Y, M, Z Kuşağı Girişimci. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(20), 489-506.
• Yılmaz, E. (2017). Y kuşağının iki farklı döneminin tercih ettiği liderlik tarzı üzerine görgül bir araştırma: Seyhan belediyesi örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin, Türkiye.
• Yukl, G. A. (1991). Leadership in Organizations. Pearson Education India.
• Yüksekbilgili, Z. (2015). Türkiye’de Y Kuşağının Yaş Aralığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 259-267.
• Yüksekbilgili, Z. ve Akduman, G. (2015). Kuşaklara Göre İşkoliklik. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015(19), 415-440.