BİREYSEL MEŞRUİYET ALGISININ KARAR ALMA STİLLERİNE ETKİSİ: KRİPTO VARLIK ALIM SATIM PLATFORMLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 50, 1246 - 1276, 20.10.2023

Emre Açar Abdullah Kıray

https://doi.org/10.35408/comuybd.1340991

Öz

Bu araştırmanın amacı, bireysel meşruiyet algısının karar alma stillerine etkisini, kripto varlık alım satım platformları üzerinde incelemektir. Kullanılan değişkenlerin yanı sıra, demografik özelliklerin bireysel meşruiyet algısına ve karar alma stillerine etkisi de araştırma kapsamına girmektedir. Bu doğrultuda literatür taranarak değişkenler arasındaki ilişkiyi gösteren bir model geliştirilmiştir. Modeli test etmek için Türkiye genelinde kripto varlık alım satım platformlarını kullanan 400 yatırımcıdan anket aracılığıyla veriler toplanmıştır. Toplanan veriler SPSS analiz programına girilerek faktör analizi, güvenilirlik analizi, korelasyon analizi, regresyon analizi, t-testi ve anova testi yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre, bireysel meşruiyet algısı ile karar alma stilleri arasında ve belirlenen demografik özellikler ile de her iki değişken arasında anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Araştırmanın literatür kısmı için çeşitli yazın incelemesi yapılmış ve bu inceleme sonucunda iki değişken açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Meşruiyet algısı, karar alma stilleri, kripto alım satım platformları.

Kaynakça

• Akyüzoğlu, İ. (2012). Hz. Muhammed ve dört halife döneminde iktidarın meşruiyet kaynakları (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Alexiou K. ve Viggings J. (2019). Measuring Individual Legitimacy Perceptions: Scale Development and Validation. Strategic Organization, 17(4), 470–496.
• Alptekin, V., Metin, İ. ve Akcan, A. T. (2018). Kripto Para Ekonomisi, Konya: Eğitim.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Arslan S. (2018). Örgütsel meşruiyet ile örgütsel dil arasındaki ilişkinin kurumsal kuram açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü, Sakarya.
• Ashforth, B. E. ve Gibbs, B. W. (1990). The Double-Edge of Organizational Legitimation. Organization Science, 1(2), 177-194.
• Atabaş, H. (2018). Blokzincir Teknolojisi ve Kripto Paraların Hayatımızdaki Yeri, İstanbul: Ceres Yayınları.
• Atay, E. E. (1997). Hukukta Meşruiyet Kavramı. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (2), 121-166.
• Bakan, B. ve Büyükbeşe, T. (2008). Katılımcı Karar Verme: Kararlara Katılım Konusunda Çalışanların Düşüncelerine Yönelik Bir Alan Çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 32-36.
• Bitektine, A. (2008). Prospective Case Study Design: Qualitative Method for Deductive Theory Testing. Organizational Research Methods, 11(1), 160–180.
• Çoban, A. E. ve Hamamcı, Z. (2006). Kontrol Odakları Farklı Ergenlerin Karar Stratejileri Açısından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 394-400.
• Deephouse, D. L. ve Suchman, M. (2008). Legitimacy. R. Greenwood, C. Oliver, K. Sahlin, K. ve R. Suddaby (Ed.), Organizational İnstitutionalism içinde, (49-77). The SAGE Handbook of Organizational Institutionalism. Thousand Oaks CA: Sage.
• Develioğlu, M. (2006). Problem çözme becerileri yüksek ve düşük olan üniversite öğrencilerinin karar verme stratejilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Elsbach, K. D. ve R. I. Sutton. (1992). Acquiring Organizational Legitimacy Through Illegitimate Actions: A Marriage of Institutional and Impression Management Theories. Academy of Management Journal, 35(4), 699-738.
• Emhan, A. (2007). Karar Verme Süreci ve Bu Süreçte Bilişim Sistemlerinin Kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(21), 213-220.
• Gigerenzer, G. (1996). Reasoning The Fast and Frugal Way: Models of Bounded Rationality. Psychological Review, 103(4), 660-665.
• Gürçay, S. (1998). Bazı Kişisel Değişkenler: Algılanan Sosyal Destek ve Atılganlığın Karar Verme Stilleri ile İlişkisi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(9), 12-16.
• Halis, M. (2002). Karar Verme Eyleminin Davranışsal Temelleri- Görgül Bir Uygulama. Akademik Araştırmalar Dergisi, 14, 49 – 64.
• Koçel, T. (2003). İşletme Yöneticiliği, Yönetim ve Organizasyon-Organizasyonlarda Davranış Klasik-Modern-Çağdaş Yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayınları.
• Mann, L., Hormoni, R. ve Rove, C. (1989). Adolescent Decision Making: The Development of Competence. Journal of Adolescence, 12, 265-278.
• Mazza, C. (1999). Organizational Legitimacy and The Rhetoric Of Corporate Mission Statements. University Of Navarra: Italy.
• Meyer, J. W ve Rowan, B. (1991). Institutionalized Organizations: Formal Structure As Myth and Ceremony. W. W. Powell and P. J. Dimaggio (Ed.), The New İnstitutionalism in Organizational Analysis içinde, (41-62). Chicago: University Of Chicago Press.
• Mosmer S. ve Başarır Ç. (2023). Türkiye’deki Bireysel Kripto Para Yatırımcılarının Kripto Paralara Yaklaşımları. TheJournal of International Scientific Researches, 8(1), 47-67.
• Nebil, F. S. (2018). Bitcoin ve Kripto Paralar. İstanbul: Pusula Yayınlar.
• Oliver, C. (1991). Strategic Responses to Institutional Processes. Academy Of Management Review, 16(1), 145-179.
• Omarov Z. (2016). Tüketici karar alma stilleri: Türkiye ve Azerbaycan arasında bir karşılaştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Ölçüm D. (2015). Okul yöneticilerinin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi (Sakarya ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya
• Phillips, S. D, Pazienza, N. J. C. ve Ferrin, H. H. (1984). Decision-Making Styles and Problem- Solving Apprasial. Journal of Counseling Psychology, 497-502.
• Ruef, M. ve Scott, W. R. (1998). A Multidimensional Model of Organizational Legitimacy: Hospital Survival in Changing İnstitutional Environments. Administrative Science Quarterly, 43, 877-904.
• Sardoğan, E. M., Karahan, F., T. ve Kaygusuz, C. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Kullandıkları Kararsızlık Stratejilerinin Problem Çözme Becerisi, Cinsiyet, Sınıf Düzeyi Ve Fakülte Türüne Göre İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 78 – 97.
• Scott, S. G., ve Bruce, R. A. (1995). Decision-making Style: The Development and Assessment of a New Measure. Educational and Psychological Measurement, 55(5), 818–831
• Shepherd, D. A. ve Zacharakis, A. (2003). A New Venture's Cognitive Legitimacy: An Assessment by Customers. Journal of Small Business Management, 41(2), 148- 167.
• Soyer M., Keskinoğlu, M. Ş., Kalı ve İme, Y. (2020). Akılcı ve Sezgisel Karar Verme Stilleri Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(16), 2-5.
• Suchman, M. C. (1995), Managing Legitimacy: Strategic and Institutional Approaches. Academy of Management Review University Of Wisconsin-Madison, 20(3), 571-610.
• Taş, A. ve Boztoprak, H. (2012). Karar Modelleri Çerçevesinde Türk Firmalarının Stratejik Araç Tercihlerinin İncelenmesi: Dilovası ve Sakarya I Nolu Organize Sanayii Bölgelerindeki İşletmeler Üzerine Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 291-318
• Tatlılıoğlu, K. (2010). Farklı öz-anlayış düzeylerine sahip üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme stilleri ve kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Öz-Saygı Düzeyleri ile Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Asos Journal-The Journal of Academic Social Sciences, 2(1), 150-170.
• TDK (2023). https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 03.03.2023. Tekin, Ö. (2009). Yönetimde karar verme: Batı Antalya bölgesinde bulunan beş yıldızlı otel işletmelerindeki çeşitli departman yöneticilerinin karar verme stillerini tespit etmeye yönelik uygulamalı bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Temur, Ö. F. (2012). Öğretmen algılarına göre yöneticilerin karar verme stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi (Rize ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Walker, H. A. (2004). Beyond Power and Domination: Legitimacy and Formal Organizations. C. Johnson (Ed.), Legitimacy Processes in Organizations içinde (s. 239-271). Oxford: JAI.
• Weber, M. (1978). Economy and society: An interpretive sociology. Guenther Roth ve Claus Wittich (ed.). New York: Bedminster Press.
• Yılmaz, A. (2018). Örgütsel meşruiyet krizi ve meşruiyetin yeniden yapılandırılması: Çoklu vaka incelemesine dayalı bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.