TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARININ BİLİM DİPLOMASİSİ UYGULAMALARI

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 53, 1118 - 1138, 22.07.2024

Zeynep Olgun , Şefika Şule Erçetin

https://doi.org/10.35408/comuybd.1434721

Öz

Devletlerarasında oluşan anlaşmazlığın barışçıl yollarla çözülmesini sağlayan en önemli araçlardan biri diplomasidir. Diplomasi, devletlerin kendilerine belirledikleri hedefleri gerçekleştirmek üzere sahip oldukları kabiliyet ve gücü kullanarak diğer devletlerle sağlıklı ilişki kurabilme sürecidir. Yıllar içerisinde devletler arasındaki iletişimin artması, siyasal, sosyal ve teknolojik değişimlerin yaşanması diplomatik ilişkilere yansımış ve diplomasi kavramı değişmiştir. Yeni diplomasi anlayışında yumuşak güç, kamu diplomasisi gibi kavramlar ortaya konmuştur. Kamu diplomasisi türleri arasında görülen bilim diplomasisi ise, dış politika konusundaki hedeflerin bilim aracılığı ile gerçekleştirilmesi, uluslararası bilimsel iş birliğinin artırılması ve toplumlar arasında ilişkileri geliştirmek için bilimsel çalışmaların kullanılması olarak tanımlanmaktadır. Ülkelerin yürüttüğü bilim diplomasisi uygulamalarında yükseköğretim kurumlarının aktif bir role sahip olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Türkiye’de yükseköğretim kurumlarının bilim diplomasisi uygulamalarını değerlendirmektir. Araştırmada yöntem olarak literatür taraması tercih edilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, yükseköğretim kurumlarınca yürütülen yurtdışı hareketlilik programları, ikili ortak üniversiteler, akredite programlar, uluslararası sempozyum, kongre, bilimsel yayınlar, fikri-sınai ürünler, projeler ve diğer bilimsel çalışmaların bilim diplomasisine katkı sağladığı ve önemli bir role sahip olduğu düşünülmektedir. Ancak Türkiye’deki üniversitelerin akademik çalışmalarıyla teknolojik gelişmelerin birbirini desteklemediği, bilimsel çalışmaların sektör ve istihdam piyasası ile uyumlu olmadığı, yükseköğretim harcamalarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payının yetersiz kaldığı, üniversitelerin ise bu bütçe içerisinde Ar-Ge faaliyetlerine yeterince ağırlık veremediği tespit edilmiştir. Bu eksikliklerin giderilmesine yönelik tedbirlerin alınması ve akademik çalışmalarda bu konulara ağırlık verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Eğitim, Yükseköğretim Kurumları, Bilim Diplomasisi, Yumuşak Güç

Teşekkür

Teşekkür ederim.

SCIENCE DIPLOMACY PRACTICES OF HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS IN TÜRKİYE

Öz

Diplomacy is one of the most important means of peaceful resolution of conflicts between states. Diplomacy is the process of establishing healthy relations with other states by using the capabilities and power that states have to achieve the goals they have set for themselves. Over the years, the increase in communication between states, the political, social and technological changes have been reflected in diplomatic relations and the concept of diplomacy has changed. In the new understanding of diplomacy, concepts such as soft power and public diplomacy have been introduced. Science diplomacy, which is among the types of public diplomacy, is defined as realizing foreign policy goals through science, increasing international scientific cooperation, and using scientific studies to improve relations between societies. It is thought that higher education institutions have an active role in the science diplomacy practices carried out by countries. In this context, the aim of the study is to evaluate the role of higher education institutions in Turkey's science diplomacy practices. Literature review was preferred as the method in the research. As a result of the study, it is thought that international mobility programs, bilateral partner universities, accredited programs, international symposiums, congresses, scientific publications, intellectual-industrial products, projects and other scientific studies carried out by higher education institutions contribute to science diplomacy and have an important role. However, it has been determined that the academic studies and technological developments of universities in Turkey do not support each other, scientific studies are not compatible with the sector and the employment market, the share of higher education expenditures in the Gross Domestic Product (GDP) is insufficient, and the universities cannot give enough weight to R&D activities within this budget. It is recommended to take measures to eliminate these deficiencies and to focus on these issues in academic studies.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Education, High School, Science Diplomacy, Soft Power

Kaynakça

• Abdurrahmanlı, E. ve Bağış, E. (2021). Diplomasi Tanımı ve Uluslararası Konjonktürde Mevcut Olan Diplomasi Türleri, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 140-160.
• Açıkalın, Ş.N. ve Sarı, E. (2021). Post-Truth ve Dijital Diplomasi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi. 11(4), 1689-1701.
• Akçiğit, U. T. ve Özcan Tok, E. (2020). Türkiye Bilim Raporu (s. 22-76). Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları, Ankara. Erişim: 12 Aralık 2023, https://www.tuba.gov.tr/
• Borchelt, R.E. (2008). Public Relations In Science: Managing The Trust Portfolio Routledge. M. Bucchi ve B. Trench (Ed.), Handbook of Public Communication of Science and Technology içinde, (s. 147-158). Taylor ve Francis.
• Büyüktanır Karacan, D. (2020). Küresel Salgın Covid-19 ve Bilim Diplomasisi https://www.uikpanorama.com/blog/2020/09/28/kuresel-salgin-covid-19-ve-bilim-diplomasisi/
• Caymaz, E. ve Özsoy, B. (2022). Türkiye’nin Kutup Bilim Diplomasisi, İletişim ve Diplomasi Dergisi Kamu Diplomasisi ve Ülke Markalama Özel Sayısı, 5-24.
• Cull, J. Nicholas (2009). Public Diplomacy: Lessons From The Past, Los Angeles: Figueroa Press.
• Dışişleri Bakanlığı. (2021). 2022 Yılına Girerken Girişimci ve İnsani Politikamız. Erişim: 10 Kasım 2023, https://www.mfa.gov.tr/site_media/html/2022-yilina-girerken-girisimci-ve-insani-dis-politikamiz.pdf
• Ekşi, M. (2014). Kamu Diplomasisi ve Ak Parti Dönemi Türk Dış Politikası, Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Ekşi, M. (2020). Kamu Diplomasisi. A. R. Usul ve İ. Yaylacı (Ed.), Dönüşen diplomasi ve Türkiye içinde, (s. 289-320). İstanbul: Küre.
• Ekşi, M. (2023). Klasik Diplomasiden Kamu Diplomasisine Yeni Yöntem ve Araçlar, Ankara: Nobel.
• Erçetin, Ş.Ş. ve Açıkalın, Ş.N. (2020). Bilimsel Araştırmalarda Temel Yaklaşımlar Araştırma Modelleri ve Desenleri. Erçetin, Ş.Ş. (Ed.), Araştırma Teknikleri (s. 29-47). Ankara: Nobel Yayınları.
• Erçetin, Ş.Ş. (2001). Biz Akademisyenler Geleceğin Yükseköğretim Kurumlarını Yaratmaya Hazır Mıyız? Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (25), 75-86.
• Eriçok, B. (2020). Türkiye’de Yükseköğretimin Uluslararasılaşmasının Değerlendirilmesi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fedoroff, N. V. (2009). Science Diplomacy In The 21st Century, Cell Magazine, 136 (1), 9-11.
• Flink, T. ve Rüffin, N. (2019). The Current State Of The Art Of Science Diplomacy. S. Dagmar, S. Kuhlmann, J. Stamm ve W. Canzler (Ed.), Handbook on Science and Public Policy içinde, (s. 104-121). Cheltenham: Edward Elgar.
• Galluccio, M. (2021). Science and Diplomacy: Negotiating Essential Alliances, Belgium: Springer.
• Gluckman, P. D. (2016). Science Advice To Governments: An Emerging Dimension Of Science Diplomacy, Science ve Diplomacy. 5(2), 1-9.
• Gluckman, P. D., Turekian, V., Grimes, R.W. ve Kishi, T. (2017). Science Diplomacy: A Pragmatic Perspective From The Inside. Science ve Diplomacy, 6(4), 1-13.
• Günek, A. (2011). Ortadoğu Basını Örneğinde Türk Dış Politikasında Kamu Diplomasisi ve Yumuşak Güç Söylemi. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Güzel, M. ve Erol, M.S. (2019). Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri Arasındaki İlişkilerin Bilim Diplomasisi Boyutu, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 12-49.
• Hayden, Craig (2011). The Rhetoric Of Soft Power: Public Diplomacy In Global Context,. Maryland: Lexington.
• İshakoğlu Kadıoğlu, S. (2004). 1933 Üniversite Reformu Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (4), 471-492.
• Kaltofen, C. ve Acuto, M. (2018). Science Diplomacy: Introduction To A Boundary Problem, Global Policy, 9(3), 8-14.
• Kıran, Y.S., ve Açıkalın, Ş.N. (2021). New Tools Of Soft Power: Turkey’s Education And Science Diplomacy, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(4), 977-985.
• Kireçci, M.A., Bacanlı, H., Erişen, Y., Karadağ, E., Çeliköz, N., Dombaycı, M.A., Toprak, M. ve Şahin, M. (2020). Türkiye’de Yükseköğretimin Uluslararasılaşma Endeksi, İstanbul: Efe Akademi.
• Knight, J. (2014). Higher Education And Diplomacy, Canadian Bureau for International Education CBIE Briefing Note, 1-3.
• Konucuk, E. (2022). Bilim Diplomasisinde Türkiye ve İngiltere’nin Politikaları ve Uygulamaları. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Köksoy, E. (2021). Türkiye’de Kamu Diplomasisi Akademik Literatürü Üzerine Bir İnceleme: Medya, İletişim ve Halkla İlişkiler Çalışmaları Alanı Olarak Kamu Diplomasisi, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 19 (38), 631-684.
• Kulalı Martin, Y. (2021). İskandinavya’nın Bilim Diplomasisindeki Rolü: Nobel Ödülleri Örneği. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, Özel Sayı (6), 57-74.
• Melissen, Jan (2005). The New Public Diplomacy: Between Theory and Practice. J. Melissen (Ed.), The New Public Diplomacy Soft Power In International Relations içinde, (s. 3-28). New York: Palgra ve Macmillan.
• Milkoreit, M. (2015). Science And Climate Change Diplomacy: Cognitive Limits And The Need To Reinvent Science Communication. S. D. Lloyd ve R. G. Patman (Ed.), Science Diplomacy New Day or False Dawn? içinde (s. 109-132). Singapore: World Scientific.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). 2024-2028 Stratejik Planı. Erişim: 5 Nisan 2024, https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_02/15134952_meb_20242028_stratejik_plani_14022024.pdf
• Nye, J. S. (1990). Bound To Lead: The Changing Nature Of American Power. New York: Basic Books.
• Özkaragöz Doğan, E. (2015). Küresel Çağda Bilim Diplomasisi: Türkiye ve Dünyadan Örnekler. (Doktora Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• TİKA. (2022). Hakkımızda. Erişim: 20 Kasım 2023, https://www.tika.gov.tr/tr/sayfa/hakkimizda-14649
• The Royal Society. (2010). New Frontiers In Science Diplomacy. Navigating The Changing Balance Of Power. London: The Royal Society.
• TÜBA. (2022). Akademinin Kısa Tarihi Erişim: 15 Aralık 2023, https://www.tuba.gov.tr
• TÜBİTAK. (2022a). Biz kimiz? Erişim: 15 Aralık 2023, https://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/hakkimizda/icerik-biz-kimiz
• TÜBİTAK. (2022b). Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi 2022 Yılı Analiz Sonuçları (s. 1-3) Erişim: 15 Aralık 2023, https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/2022_yili_sonuc_analizi.pdf
• TÜBİTAK. (2023). Milyon Kişi Başına Düşen Bilimsel Yayın Sayısı Haber Bülteni Erişim: 15 Aralık 2023, https://tubitak.gov.tr/sites/default/files/18842/milyon_kisi_basina_dusen_bilimsel_yayin_sayisi_haber_bulteni_2022.pdf
• Türkiye Maarif Vakfı. (2022). Türkiye Maarif Vakfının Faaliyet Alanları Erişim: 15 Aralık 2023, https://turkiyemaarif.org/page/53-Faaliyet-Alanlari-10
• Usul, A.R ve Yaylacı, İ. (2020). Dönüşen Diplomasi ve Türkiye, İstanbul: Küre.
• Vinet, L. (2010). Universities And Knowledge Diplomacy. Procedia Social ve Behavioral Sciences, (41), 6772–6776.
• Yağmurlu, A. (2019). Kültürel Diplomasi̇: Kuram ve Pratikteki̇ Çerçevesi. Selçuk İletişim Dergisi, 12(2), 1210-1238. https://doi.org/10.18094/josc.596331
• Yıldırım, G. ve Akbulut, D. (2021). Bilim Diplomasisi Bilim Halkla İlişkileri Bağlamında “American Association for the Advancement of Science” (AAAS) ve “Royal Society” Örnekleri Üzerinden Türkiye İçin Bir Model Önerisi. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi Özel Sayı (6), 75-106.
• YÖK. (2022). Üniversite izleme ve değerlendirme genel raporu Erişim: 15 Aralık 2023, https://www.yok.gov.tr/yayinlar/yayinlarimiz
• YÖK. (2023). İstatistikler Erişim: 15 Aralık 2023, https://istatistik.yok.gov.tr
• YTB. (2021). Faaliyet Raporu Erişim: 15 Aralık 2023, https://www.ytb.gov.tr/
• Yurdakul, S. ve Şahin Demir, S.A. (2022). Yükseköğretime Bakış 2022: İzleme ve Değerlendirme Raporu (s. 136-170) Ankara Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Wilson III, E. J. (2008). Hard Power, Soft Power, Smart Power. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, (616), 110-124.
• Wilcox, D. L. ve Cameron, G. T. (2005). Public Relations: Strategies and Tactics, Boston: Pearson.